Έκανε την πρώτη της εμφάνιση στη λογοτεχνία με τους “Απαρατήρητους” (ΠΟΛΙΣ) και συνεχίζει με ορμή: “Ματιέ” (μια ιστορία εμπνευσμένη από τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου), “Δύσπνοια-Ιστορίες Covid-19”) (Mεταμεσονύκτιες εκδόσεις) και τώρα ένα καινούργιο διήγημα: “Τη λένε Μαντώ”.

Η δημοσιογράφος – συγγραφέας Αγγελική Σπανού γράφει στο οπισθόφυλλο: “Όταν έμαθε την ιστορία του ονόματός της, το μίσησε. Δεν ήθελε να έχει καμία σχέση με τη συνονόματη δοξασμένη πρόγονό της. Σχεδόν όσο δεν ήθελε να μοιάσει στη μάνα της. Τελικά, δεν τα κατάφερε. Επανέλαβε μητρικές διαδρομές και έψαξε τον Δημήτρη – και τον Υψηλάντη της.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΡΕΝΑΤΟ ΛΕΚΚΑ

-Πώς «γεννήθηκε» η Μαντώ;

Ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου δεν με συγκινεί καθόλου. Επηρεασμένη προφανώς από το κιτς των σχολικών εκδηλώσεων, από τη συσκότιση της πραγματικότητας όταν δεν ταιριάζει στο ηρωικό αφήγημα, όπως οι διχασμοί, και από τις μεγαληγορίες για το ένδοξο παρελθόν που συχνά χρησιμοποιείται ως άλλοθι για το παρακμιακό παρόν, αισθάνομαι μεγάλη ψυχική απόσταση από τις επετειακές εκδηλώσεις. Με διάφορες αφορμές το σκεφτόμουν, πόσο ανοίκειο μου είναι όλο αυτό, και με αφορμή τα 200 χρόνια από το 1821 θέλησα να ξαναδώ τις μικρές ιστορίες πίσω από τη μεγάλη ιστορία, να πλησιάσω τα πρόσωπα. Πλησίασα αρκετούς και με κέρδισε η Μαντώ με το μεγαλείο και τις αντιφάσεις της. Έδωσε ό,τι είχε και δεν είχε στην πατρίδα της και στον άντρα που ερωτεύτηκε αλλά δεν βρήκε την ευτυχία. Κέρδισε την αθανασία, δοξάστηκε αλλά στη ζωή έμεινε μόνη και, τελικά, μίσησε αυτόν που αγάπησε. Προσπάθησε να τον καταστρέψει και στην κηδεία του σπάραξε. Με ενδιαφέρουν πολύ οι αδυναμίες των δυνατών ανθρώπων, όπως και τα δυνατά σημεία των αδύναμων, ψάχνω τις ρωγμές.

Σε προσωπικό επίπεδο, σε δυσκόλεψε το lockdown;

Πολύ, κυρίως γιατί κολυμπούσα κάθε μέρα στην πισίνα, οπότε με την αναγκαστική διακοπή πιέστηκα. Έγινα, όμως, χειμερινή κολυμβήτρια και ανακάλυψα μια δυνατότητα που δεν την ήξερα. Με δυσκόλεψε ιδιαίτερα το άγχος της 17χρονης κόρης μου να μη με μολύνει επειδή ανήκω σε ευπαθή ομάδα. Πολύ άδικο γι’ αυτήν. Κατά τα άλλα, σκέφτομαι πάντα πόσοι άνθρωποι υποφέρουν περισσότερο από μένα και δεν μπορώ να δυσανασχετήσω με τα δικά μου. Άλλοι έχασαν ανθρώπους, βρέθηκαν χωρίς δουλειά, χώρισαν, κινδύνεψαν.

Είσαι αισιόδοξη;

Ζούμε μια περίοδο παρακμής της Δύσης και της Ευρώπης και δεν νομίζω πως θα προλάβουμε το κλείσιμο αυτού του κύκλου. Οι εκρηκτικές ανισότητες στον πλανήτη και μέσα σε κάθε χώρα χωριστά, το προσφυγικό-μεταναστευτικό, η κλιματική αλλαγή και η ασυδοσία των ισχυρών οικονομικών κέντρων είναι οι μεγάλες προκλήσεις τις οποίες οι ελίτ δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν γιατί δεν θέλουν οποιαδήποτε αλλαγή που θα μπορούσε να περιορίσει τα προνόμιά τους. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πανδημία που συγκλόνισε τον πλανήτη και μας ταλαιπωρεί ακόμη. Η αιτία του κακού βρίσκεται στην καταστροφή του οικοσυστήματος και οι ηγεσίες των μεγάλων χωρών του κόσμου κάνουν πως δεν το ξέρουν. Ούτε καν οι φρικτές αγορές ζώων της Ασίας δεν απαγορεύτηκαν. Και γι’ αυτό όχι, δεν είμαι αισιόδοξη. Προσπαθώ να σωθώ σε προσωπικό επίπεδο.

Δεν σου λείπει το πολιτικό ρεπορτάζ – σχόλιο;

Αισθάνομαι πολύ τυχερή που δεν είμαι υποχρεωμένη επαγγελματικά να σχολιάζω την πολιτική επικαιρότητα σε τακτική βάση. Είναι τόσο καταθλιπτική η εικόνα, στην πολιτική και στα ΜΜΕ, που θέλω να κρατάω όσο μεγαλύτερη απόσταση μπορώ. Από την άλλη, σήμερα κυριαρχεί η στρατευμένη δημοσιογραφία που με απωθεί. Αν δεν ανήκεις σε ένα σύστημα συμφερόντων, δύσκολα επιβιώνεις ψυχικά. Ως θύμα δολοφονίας χαρακτήρα από μισαλλόδοξους, προστατεύομαι πια όσο είναι δυνατό.

Η εκτίμησή σου για τις πολιτικές εξελίξεις ποια είναι;

Υπάρχει ένα βαθύ κοινωνικό αίτημα για ησυχία, μετά από μια εξαιρετικά ταραγμένη δεκαετία, που, σε συνδυασμό με τις χαμηλές προσδοκίες, εκ των πραγμάτων ευνοεί την κυβέρνηση. Εκτιμώ, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση θα έχει μέλλον, ειδικά εφόσον είναι δεδομένη η αμέριστη στήριξή της από την ελίτ της ελίτ. Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του κάνει ό,τι μπορεί για να απωθήσει προοδευτικούς ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με το κομματικό του σύστημα. Όσο αντιδεξιός και να είναι ένας κεντροαριστερός, δύσκολα θα αντέξει τόσο Πολάκη.

Στο διήγημά σου περιγράφεις μια ψυχοθεραπεία. Να υποθέσω ότι έχεις τέτοια εμπειρία;

Οταν οι συμμαθητές μου στο Βαρβάκειο που έχουμε ακόμη επαφή έμαθαν ότι παντρεύτηκα ψυχίατρο, θυμήθηκαν ότι στη δευτέρα γυμνασίου είχα γράψει σε μια έκθεση κάτι από τη “δυσφορία του πολιτισμού” του Φρόυντ. Φαίνεται πως προετοιμαζόμουν από μικρή για να συναντήσω, κάπως μεγάλη δυστυχώς, τον άντρα της ζωής μου που είναι ψυχαναλυτής και τον θαυμάζω απεριόριστα. Κάνω ψυχοθεραπεία και την ξεκίνησα αργά, όταν πια δεν μπορούσα να την αποφύγω. Αν βρεις τον κατάλληλο συνοδοιπόρο είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία αυτογνωσίας και πολύ δύσκολη.

Δύσκολη γιατί;

Γιατί δεν είναι απλό να αντιμετωπίσει κανείς το σκοτεινό του κομμάτι και να αποκτήσει μια ρεαλιστική εικόνα για το παρελθόν του, για την οικογένειά του, για τον εαυτό του. Αυτά είναι σκληρά πράγματα, οδυνηρά. Οι περισσότεροι τελειώνουν τη ζωή τους μέσα στην άγνοια για το ποιοι είναι και τι τους συνέβη. Η αλήθεια πονάει.

Η πρωταγωνίστρια της ιστορίας σου προσπαθεί να ξεφύγει από την εντολή της μεγαλοαστικής οικογένειάς της και να δώσει κάποιο νόημα στη ζωή της. Ταυτίστηκες μαζί της;

Υπάρχουν αιώνιοι ανήλικοι που δεν απομακρύνονται από το οικογενειακό πλαίσιο και είτε διαφοροποιούνται είτε ταυτίζονται με τους γονείς τους παραμένοντας όμως εγκλωβισμένοι στη σχέση τους μαζί τους και υπάρχουν εκείνοι που ενηλικιώνονται προσπαθώντας να φτιάξουν τη δική τους ιστορία υπερβαίνοντας τις καταβολές τους. Η Μαντώ μου ανήκει στους δεύτερους και είναι οι άνθρωποι που εκτιμώ περισσότερο. Μπορεί να τα καταφέρουν ή να αποτύχουν, να ευτυχήσουν, να πονέσουν, να γδαρθούν και να ματώσουν, αλλά σίγουρα θα ελευθερωθούν από τη φυλακή της καταγωγής και κάτι θα μάθουν για τον εαυτό τους, για τους άλλους, για τη ζωή – θα έχουν, τελικά, να πουν μια ιστορία.

Αγγελική Σπανού – Τη λένε Μαντώ (Μεταμεσονύχτιες Εκδόσεις)