Μπορεί στην Ελλάδα κυβέρνηση και αντιπολίτευση να συγκρούονται για τον χαρακτήρα και τις κατευθύνσεις που θα έχει το σχέδιο αξιοποίησης των κονδυλίων του ταμείου ανάκαμψης, δηλαδή των ευρωπαϊκών πόρων για την ενίσχυση της οικονομίας μετά τη «θύελλα» της πανδημίας, ωστόσο φαίνεται ότι ο καυγάς – για την ώρα, τουλάχιστον – γίνεται για… σχέδια επί χάρτου.

Κι αυτό διότι – ποια άλλη; – η Γερμανία υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να προκαλέσει μεγάλη καθυστέρηση στην έναρξη εκταμίευσης των χρημάτων, καθώς το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας εξετάζει προσφυγή κατά του ταμείου «παγώνοντας» τη διαδικασία έγκρισής του από τη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε. και θέτοντας εν αμφιβόλω την όλη διαδικασία.

τα τρία σενάρια

Τι έχει συμβεί; Ένας Γερμανός οικονομολόγος – ονόματι Μπερντ Λούκε – και δεκάδες άλλοι συμπατριώτες του προσέφυγαν στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας κατά της έγκρισης του νομοσχεδίου για το ταμείο ανάκαμψης από την κυβέρνηση και τον Πρόεδρο της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ. Πριν από μερικές ημέρες το δικαστήριο «πάγωσε» τη διαδικασία υπογραφής του νομοσχεδίου, το οποίο είχε εγκριθεί από την Bundestag, καθώς οι δικαστές καλούνται να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν στην εξέταση της προσφυγής Λούκε ή όχι.

● Το καλό σενάριο – τουλάχιστον για όσους περιμένουν με αγωνία να εγκρίνουν οι χώρες – μέλη της Ε.Ε. τα σχετικά νομοσχέδια για το ταμείο – είναι το δικαστήριο να απορρίψει την προσφυγή, κάτι που αναμένεται να γίνει σε μερικές εβδομάδες.
● Στο κακό σενάριο, το σώμα θα αποφασίσει να εκδικάσει την υπόθεση, κάτι που σημαίνει ότι το νομοσχέδιο θα παραμείνει στην «κατάψυξη» για έναν χρόνο ακόμα.
● Το χειρότερο σενάριο θα είναι το δικαστήριο να αποδεχθεί τους ισχυρισμούς των εναγόντων και να ζητήσει αλλαγές στη μορφή του ταμείου, κάτι που θα είναι «βόμβα» στα θεμέλια του όλου εγχειρήματος και θα φέρει κι άλλες καθυστερήσεις.

Βλέπουν αμοιβαιοποίηση χρέους

Ο βασικός ενάγων Μπερντ Λούκε δεν είναι άγνωστος στη Γερμανία.
Όταν στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας η Ε.Ε. συνταρασσόταν από τη χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους, ο οικονομολόγος είχε αντιταχθεί σθεναρά στα προγράμματα διάσωσης χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία ή η Πορτογαλία, ισχυριζόμενος ότι αντιβαίνουν στις αρχές της ΟΝΕ, και το 2013 ίδρυσε τη διαβόητη AfD με στόχο την έξοδο της Γερμανίας από την ευρωζώνη.

Μόλις η AfD άρχισε να μαζεύει διάφορα ακροδεξιά, ρατσιστικά και νεοναζιστικά στοιχεία στους κόλπους της, ο Λούκε αποχώρησε από το κόμμα.
Ωστόσο δεν εγκατέλειψε τις ιδέες του, όπως αποδεικνύει η προσφυγή του στο συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας κατά του ταμείου ανάκαμψης. Ο Λούκε θεωρεί ότι η κίνηση αυτή της Ε.Ε. αποτελεί βήμα αμοιβαιοποίησης χρέους στην Ένωση, κάτι που η Γερμανία απορρίπτει σταθερά από το 2010, όταν η Μέρκελ έλεγε με σχεδόν βαρετό τρόπο «nein» σε κάθε απόπειρα συζήτησης για ευρωομόλογα.

Στο πλαίσιο αυτό ζητάει από το δικαστήριο να απορρίψει το ταμείο ως έχει εκφράζοντας αμφιβολίες για το αν αυτή η πρωτοβουλία της Ε.Ε. είναι μοναδική και αναλήφθηκε λόγω εξαιρετικών συνθηκών και προτείνει η κάθε χώρα να δανείζεται από μόνη της, αναλαμβάνοντας και το κόστος και το ρίσκο του δανεισμού για την ανάκαμψη της οικονομίας της.

Οι φόβοι της Ε.Ε

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ωστόσο, δεν ακούγεται καθόλου καλά στα αυτιά του Νότου της Ε.Ε., ο οποίος χτυπήθηκε πολύ άγρια από την πανδημία και όντως χρειάζεται «μετάγγιση» πόρων από τον Βορρά, ώστε να μπορέσει να σταθεί και πάλι στα πόδια του.

Επίσης, θα ήταν καταστροφικό για την Κομισιόν, η οποία έδωσε πραγματική μάχη για να στήσει το ταμείο κάμπτοντας σταδιακά και… με αίμα τις αντιρρήσεις διαφόρων χωρών – από την Πολωνία και την Ουγγαρία μέχρι την Αυστρία – σχετικά με τη σύσταση και τη μορφή του ταμείου, το ύψος των πόρων που θα διατεθούν και τον τρόπο διάθεσής τους.

Τώρα, καθώς το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο εξετάζει την προσφυγή εναντίον του ταμείου, οι Βρυξέλλες τρέμουν όχι μόνο την απόφαση του σώματος, αλλά και τις συνολικές παρενέργειες που η κίνηση αυτή θα έχει στο εσωτερικό της Ε.Ε.

Χώρες όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ολλανδία και η Αυστρία ακόμα δεν έχουν καθορίσει ημερομηνίες για την έγκριση από τα κοινοβούλιά τους των σχετικών νομοθετημάτων για το ταμείο και εκτιμάται ότι η κίνηση του Λούκε θα τους δώσει τη δυνατότητα για περισσότερη καθυστέρηση και «κατενάτσιο» εις βάρος της πρωτοβουλίας, την οποία εξαρχής δεν έβλεπαν με καλό μάτι.

Δυσφορία στην ΕΚΤ

Ενδιαφέρον έχει και η αντίδραση της ΕΚΤ, καθώς το μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ευρωτράπεζας Ίζαμπελ Σνάμπελ δήλωσε πριν από μερικές ημέρες, αναφερόμενη στις εξελίξεις σχετικά με το ταμείο, ότι «μία επ’ αόριστον καθυστέρηση στην εκταμίευση των κεφαλαίων από το ταμείο ανάκαμψης, λόγω της προσφυγής στο γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο, θα αποτελούσε καταστροφή για την Ευρώπη» δίνοντας grosso modo το πλαίσιο του διακυβεύματος.

Σημειώνεται ότι και η ΕΚΤ δέχεται πιέσεις από «γεράκια της λιτότητας» εντός ευρωζώνης να σταματήσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων για την προστασία των οικονομιών από κερδοσκοπικές πιέσεις λόγω πανδημίας.
Τον εκνευρισμό της ευρωτράπεζας, η οποία είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό ίδρυμα που εξαρχής κινήθηκε γρήγορα και αποτελεσματικά για τη στήριξη των οικονομιών, για τη νέα καθυστέρηση στην ενεργοποίηση του ταμείου δεν έκρυψαν ούτε ο Ιταλός κεντρικός τραπεζίτης Ιγκνάτσιο Βίσκο, ο οποίος προειδοποίησε για τους κινδύνους αυτών των καθυστερήσεων, αλλά και ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουίς Ντε Γκίντος, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι «είναι κρίσιμο να μην υπάρξουν περιττές καθυστερήσεις».

Πάντως αναλυτές εκτιμούν ότι εν τέλει το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας δεν θα «βάλει φουρνέλο» στο ταμείο ανάκαμψης, καθώς ιστορικά αποφεύγει να αντιτίθεται σε μείζονες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα απορρίψει εξαρχής την προσφυγή, θέλοντας να στείλει μήνυμα στο Βερολίνο – η έδρα του δικαστηρίου είναι στην Καρλσρούη – ότι παραμένει θεματοφύλακας (και) της δημοσιονομικής πειθαρχίας στη