Τεκτονικές αλλαγές καθώς και μικρότερες παρεμβάσεις εισάγει η τροπολογία Χατζηδάκη που κατατέθηκε στη Βουλή σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης «Κώδικας Δικαστικών Υπαλλήλων».

Με την τροπολογία καταργούνται οι εξαιρέσεις για την απονομή προσωρινής σύνταξης και επισπεύδεται η έκδοση σύνταξης με διαδοχική ασφάλιση, μια διαδικασία που αποτελεί ακόμη και σήμερα πραγματική οδύσσεια για έναν στους δύο Έλληνες.

Ανάμεσα στις σημαντικότερες ρυθμίσεις που περιλαμβάνει είναι η διάταξη για τη συμμετοχή πιστοποιημένων δικηγόρων και λογιστών στην απονομή των συντάξεων, υποβοήθηση την οποία ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης χαρακτηρίζει τομή, παρά τις ενστάσεις που εγείρονται από πολλές πλευρές. Οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες δικηγόροι και λογιστές, που θα αξιοποιηθούν από τον e-ΕΦΚΑ για να επιταχύνουν τη διαδικασία απονομής συνταξιοδοτικών παροχών, θα πληρώνονται και από τους ασφαλισμένους.

Σύμφωνα με την τροπολογία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ο e-ΕΦΚΑ θα καταβάλλει κατ’ αποκοπή αποζημιώσεις στους πιστοποιημένους επαγγελματίες για κάθε επιμέρους πράξη, ενώ με σχετική ΚΥΑ θα καθορίζεται το κατ’ αποκοπή ποσόν της αποζημίωσης που καταβάλλεται από τον e-ΕΦΚΑ για κάθε μία από τις εργασίες, οι προϋποθέσεις και ο τρόπος καταβολής της αποζημίωσης αυτής και ο τρόπος αποτύπωσής της στα βιβλία του πιστοποιημένου επαγγελματία.

Οι δικηγόροι (μέλη των δικηγορικών συλλόγων της χώρας με τριετή δικηγορία) και μέλη του Οικονομικού Επιμελητηρίου, λογιστές – φοροτεχνικοί Α’ τάξης, αφού παρακολουθήσουν σεμινάριο επιμόρφωσης και πιστοποιηθούν από τους οικείους επαγγελματικούς συλλόγους τους, θα μπορούν να συμμετέχουν σε διάφορα στάδια της διαδικασίας απονομής σύνταξης.

Με την τροπολογία απλοποιούνται οι διατάξεις περί διακανονισμού οφειλών. Σύμφωνα με την προτεινόμενη ρύθμιση, η σύνταξη καταβάλλεται εφόσον το συνολικά οφειλόμενο από τον ασφαλισμένο ποσό προς τον e-ΕΦΚΑ από κάθε είδους ασφαλιστικές εισφορές, οφειλές από αναγνώριση πλασματικού χρόνου ασφάλισης, πρόσθετα τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις δεν υπερβαίνει τα 20.000 ευρώ.

Επιπλέον, με προτεινόμενη ρύθμιση, χορηγείται υποχρεωτικά η προσωρινή σύνταξη σε όλους τους ασφαλισμένους, ανεξαρτήτως αν έχει υποβληθεί αίτημα από τον ασφαλισμένο ή όχι.

Όλες οι προβλέψεις

Ειδικότερα η τροπολογία:
● Εξειδικεύει το πεδίο σύμπραξης του e-ΕΦΚΑ με πιστοποιημένους επαγγελματίες (δικηγόρους και λογιστές) για την επιτάχυνση της απονομής των συντάξεων.
● Προβλέπει την ενοποίηση του ορίου οφειλών εντός του οποίου είναι δυνατή η χορήγηση σύνταξης στα 20.000 ευρώ για όλους τους ασφαλιστικούς οργανισμούς και στα 6.000 ευρώ για τον τ. ΟΓΑ.
● Καθιστά υποχρεωτική την προσωρινή σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ.
● Καθιστά υποχρεωτική την προσυνταξιοδοτική βεβαίωση του άρθρου 47 του ν. 2676/1999 για τους ασφαλισμένους στην περίπτωση που έχουν διαδοχική ασφάλιση. Επίσης, την επεκτείνει και στον τ. ΟΓΑ.
● Προβλέπει ότι τα Δελτία Ατομικής και Υπηρεσιακής Κατάστασης (ΔΑΥΚ) για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο που έχουν εκδοθεί και έγχαρτα αποτελούν τεκμήριο για τον χρόνο ασφάλισης που προκύπτει από αυτά.
● Επιλύει τις διενέξεις μεταξύ ΟΑΕΕ και ΟΓΑ για χρόνο ασφάλισης στον ΟΓΑ που αμφισβητείτο.

Κατάργηση εξαιρέσεων

Αναλυτικά, σύμφωνα με την τροπολογία: Χορηγείται υποχρεωτικά η προσωρινή σύνταξη σε όλους τους ασφαλισμένους, ανεξαρτήτως του αν έχει υποβληθεί αίτημα από τον ασφαλισμένο ή όχι, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή έξοδος από την εργασία και το εισόδημά τους ως συνταξιούχων. Είναι μια πρόσθετη εξασφάλιση το ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα υπάρχει μια βασική καταβολή προς τους ίδιους από τον e-ΕΦΚΑ.

Αυτό σημαίνει ότι καταργούνται οι εξαιρέσεις στη χορήγηση της προσωρινής σύνταξης. Σήμερα προσωρινή σύνταξη λαμβάνουν περίπου 40.000 υποψήφιοι συνταξιούχοι, δηλαδή μόνο το 20% αυτών που περιμένουν στην ουρά. Οι περισσότεροι δικαιούχοι προσωρινών συντάξεων είναι πρώην δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ από τον ιδιωτικό τομέα μόνο ένας στους τρεις λαμβάνει προσωρινή.

Με βάση το ισχύον νομικό πλαίσιο δεν μπορούν να λάβουν προσωρινή σύνταξη όσοι έχουν διαδοχική ασφάλιση, όσοι έχουν οφειλές, οι αγρότες του ΟΓΑ, όσοι λαμβάνουν κομμάτι τις σύνταξης από άλλα κράτη (Γερμανία, ΗΠΑ, Αυστραλία) και όσοι χρειάζεται να αναγνωρίσουν πλασματικά χρόνια ασφάλισης, με αποτέλεσμα να μένει εκτός της απονομής ένας στους δύο ασφαλισμένους.

Με τη νέα διάταξη καταργούνται τα «εμπόδια» για τους εν αναμονή συνταξιούχους που εντάσσονται στο καθεστώς διαδοχικής ασφάλισης, βρίσκονται σε εκκρεμότητα για την αναγνώριση πλασματικών ετών ή είναι ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ, οι οποίοι στο εξής θα λαμβάνουν προσωρινή σύνταξη. Ωστόσο θα συνεχίσουν να μην δικαιούνται την παροχή όσοι οφείλουν εισφορές στον ΕΦΚΑ, αλλά οι τροποποιήσεις που προωθούνται και σ’ αυτόν τον τομέα θα δώσουν σε περισσότερους το δικαίωμα να λάβουν προσωρινή σύνταξη.

Παράλληλα, όπως εξηγεί η διάταξη, με την κατάργηση των εξαιρέσεων εξυπηρετείται και ο e-EΦΚΑ, διότι εκκαθαρίζει συντομότερα τις εις βάρος του απαιτήσεις και δεν επιβαρύνεται από την τυχόν καθυστέρηση έκδοσης της συνταξιοδοτικής απόφασης.

Δικηγόροι και λογιστές στην απονομή

1. Δικηγόροι (μέλη των δικηγορικών συλλόγων της χώρας με τριετή δικηγορία) και μέλη του Οικονομικού Επιμελητηρίου, λογιστές – φοροτεχνικοί Α’ τάξης, αφού παρακολουθήσουν σεμινάριο επιμόρφωσης και πιστοποιηθούν από τους οικείους επαγγελματικούς συλλόγους τους, θα μπορούν να συμμετέχουν σε διάφορα στάδια της διαδικασίας απονομής σύνταξης. Για την εκτέλεση του έργου τους θα έχουν πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία και δεδομένα που τηρούνται σε ηλεκτρονικά και έγχαρτα αρχεία του e-ΕΦΚΑ.
2. Οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες:
   ● Διαπιστώνουν τον χρόνο ασφάλισης (σε έναν ή περισσότερους φορείς κύριας ή επικουρικής ασφάλισης) και εκδίδουν σχετική βεβαίωση.
   ● Διαπιστώνουν την ύπαρξη ή μη οφειλόμενων εισφορών του αυτοαπασχολούμενου ή ελεύθερου επαγγελματία και εκδίδουν σχετική βεβαίωση ή υποβάλλουν αίτηση για ρύθμιση.
   ● Υπολογίζουν το οφειλόμενο ποσό για την αναγνώριση πλασματικού χρόνου και εκδίδουν σχετική βεβαίωση.
   ● Εκδίδουν προσυνταξιοδοτική βεβαίωση.
   ● Συντάσσουν σχέδιο πράξης διακανονισμού οφειλών.
   ● Εκδίδουν σχέδιο απόφασης προσωρινής σύνταξης, καθώς και οριστικής κύριας και επικουρικής σύνταξης.
3. Οι βεβαιώσεις που εκδίδουν οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες θεωρούνται ισχυρές και παράγουν πλήρη απόδειξη ως προς τα στοιχεία που εμπεριέχουν. Οι υπάλληλοι του e-ΕΦΚΑ εκδίδουν βάσει αυτών τις αποφάσεις απονομής της σύνταξης (προσωρινής/οριστικής, κύριας/επικουρικής, εφάπαξ).
4. Όσον αφορά στη δυνατότητα των πιστοποιημένων επαγγελματιών να συντάσσουν σχέδια προσωρινής ή οριστικής σύνταξης, επισημαίνεται ότι, αν υποβληθεί ένα τέτοιο σχέδιο, οι υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ απλώς το επικυρώνουν. Εάν δεν έχει γίνει αυτή η επικύρωση εντός 30 ημερών, το σχέδιο θεωρείται ότι έχει εγκριθεί και η σύνταξη απονέμεται σύμφωνα με αυτό.
5. Οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες εγγράφονται σε ειδικό μητρώο πιστοποιημένων επαγγελματιών που τηρείται στον e-ΕΦΚΑ, εποπτεύεται από αυτόν και είναι προσβάσιμο μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr).
6. Ασκούν το έργο τους ύστερα από σχετική ανάθεση που τους γίνεται από τον ενδιαφερόμενο ασφαλισμένο. Η ανάθεση γίνεται μέσω υπεύθυνης δήλωσης του ν. 1599/1986 που απευθύνεται στον e-ΕΦΚΑ και καθορίζει το ειδικότερο αντικείμενο του έργου, δηλαδή ποια ή ποιες από τις πράξεις που προαναφέρθηκαν ανατίθενται στον πιστοποιημένο επαγγελματία. Συνεπάγεται δε (ακόμα και αν δεν αναφέρεται ρητά στο σχετικό έγγραφο) εξουσιοδότηση για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων του ασφαλισμένου.
7. Η ανάθεση σε πιστοποιημένους επαγγελματίες μπορεί να γίνεται και στο πλαίσιο της διαδικασίας απονομής συντάξεων σε αιτήσεις που εκκρεμούσαν κατά τη δημοσίευση της τροπολογίας.
8. Ο e-ΕΦΚΑ καταβάλλει κατ’ αποκοπή αποζημιώσεις στους πιστοποιημένους επαγγελματίες για κάθε επιμέρους πράξη. Το ποσό της αποζημίωσης που καταβάλλεται από τον e-ΕΦΚΑ για κάθε μία από τις εργασίες που μπορούν να τους ανατεθούν ορίζεται με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται επίσης οι προϋποθέσεις και ο τρόπος καταβολής της αποζημίωσης αυτής και ο τρόπος αποτύπωσής της στα βιβλία των επαγγελματιών.
9. Η αρμόδια υπηρεσία του e-ΕΦΚΑ πραγματοποιεί υποχρεωτικά κάθε μήνα τυχαίο δειγματοληπτικό έλεγχο σε ποσοστό τουλάχιστον 5% των πράξεων απονομής σύνταξης που εκδόθηκαν βάσει βεβαιώσεων πιστοποιημένων επαγγελματιών τον προηγούμενο μήνα.
10. Εάν από τον όποιο έλεγχο προκύψει ότι βεβαιώσεις ή σχέδια αποφάσεων των πιστοποιημένων επαγγελματιών με βάση τις οποίες χορηγήθηκε η σύνταξη είναι εσφαλμένα ή ελλιπή, η απόφαση απονομής σύνταξης που βασίζεται σ’ αυτές κατά περίπτωση ανακαλείται ή μεταρρυθμίζεται το αργότερο εντός δεκαετίας από την έκδοση της πράξης απονομής της σύνταξης. Εάν κατά τη διαδικασία των ελέγχων διαπιστωθεί ότι ο πιστοποιημένος επαγγελματίας έχει εκδώσει εσφαλμένες ή ελλιπείς βεβαιώσεις που αφορούν σε τρεις τουλάχιστον ασφαλισμένους, η πιστοποίησή του ανακαλείται με απόφαση του διοικητή του e-ΕΦΚΑ και αποκλείεται η εκ νέου χορήγησή της για χρονικό διάστημα πέντε ετών.
11. Αν το σφάλμα ή οι ελλείψεις στις βεβαιώσεις που εκδίδει ο πιστοποιημένος επαγγελματίας οφείλεται σε βαριά αμέλειά του ή σε δόλο, ευθύνεται εις ολόκληρον με τον αχρεωστήτως λαβόντα για την επιστροφή ποσών που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως εξαιτίας του σφάλματος. Επίσης, είναι δυνατή με απόφαση του διοικητή του e-ΕΦΚΑ η επιβολή διοικητικού προστίμου από 1.000 έως 10.000 ευρώ για κάθε εσφαλμένη βεβαίωση ή σχέδιο που οφείλεται σε βαρεία αμέλεια ή δόλο.
12. Με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ορίζονται η ύλη και το πρόγραμμα επιμόρφωσης των πιστοποιημένων επαγγελματιών, οι λεπτομέρειες για τη διαδικασία επιμόρφωσης και εγγραφής στο ειδικό μητρώο πιστοποιημένων επαγγελματιών, η διαδικασία και τα κριτήρια επιβολής κυρώσεων και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.
13. Τέλος, με απόφαση του διοικητή του e-ΕΦΚΑ ορίζονται σε κάθε υπηρεσία έκδοσης συντάξεων αρμόδιοι υπάλληλοι για την απρόσκοπτη συνεργασία των πιστοποιημένων επαγγελματιών με τον e-ΕΦΚΑ, τη χορήγηση στοιχείων από το φυσικό ή τα ηλεκτρονικά αρχεία και την απάντηση σε ερωτήματα που αφορούν τις υποθέσεις που εξετάζουν οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες.

Απλοποίηση διακανονισμού οφειλών

Το επιτρεπτό όριο οφειλής προς τον ΕΦΚΑ προκειμένου να λάβει ο ασφαλισμένος σύνταξη ανέρχεται συνολικά σε 20.000 ευρώ για τον ΟΑΕΕ, σε 15.000 ευρώ για τον ΕΤΑΑ και σε 4.000 ευρώ για τον ΟΓΑ. Με τη νομοθετική παρέμβαση το όριο για τους ασφαλισμένους αγρότες θα ανέλθει στα 6.000 ευρώ και για τους αυτοαπασχολούμενους ασφαλισμένους του πρ. ΕΤΑΑ (γιατρούς, δικηγόρους και μηχανικούς) το όριο θα φτάσει τα 20.000 ευρώ, ενώ θα απλοποιηθούν και οι διαδικασίες επιμερισμού των οφειλών.

Καταργείται δηλαδή η υφιστάμενη διάκριση σε κεφάλαιο ύψους 14.000 ευρώ και προσαυξήσεις – πρόστιμα ύψους 6.000 ευρώ, κάτι που απλοποιεί τις διαδικασίες και διευκολύνει τους ασφαλισμένους.
Με άλλα λόγια, σύμφωνα με την προτεινόμενη ρύθμιση, η σύνταξη καταβάλλεται εφόσον το συνολικά οφειλόμενο από τον ασφαλισμένο ποσό προς τον e-ΕΦΚΑ από κάθε είδους ασφαλιστικές εισφορές, οφειλές από αναγνώριση πλασματικού χρόνου ασφάλισης, πρόσθετα τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις δεν υπερβαίνει τα 20.000 ευρώ χωρίς τις διακρίσεις προηγούμενης διάταξης.

Προσυνταξιοδοτική βεβαίωση…

Μέχρι σήμερα προσυνταξιοδοτική βεβαίωση προκειμένου να επισπευστούν οι διαδικασίες μπορούσαν να λάβουν μόνο οι ασφαλισμένοι του τέως ΙΚΑ. Με την τροπολογία ενισχύεται το μέτρο της προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης, με την πρόβλεψη ότι η βεβαίωση αυτή είναι υποχρεωτική όταν η ασφάλιση καταγράφεται σε περισσότερους πρώην φορείς (όπως στη διαδοχική ασφάλιση). Προστίθεται επίσης και ο πρώην ΟΓΑ στους φορείς που καταλαμβάνονται.

Σκοπός είναι να διαπιστώνεται αν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης το συντομότερο δυνατόν και πριν από την υποβολή της αίτησης.
Ωστόσο αυτή η διευκόλυνση δεν ενεργοποιείται πριν από τη διαπιστωμένη έναρξη λειτουργίας του μητρώου των πιστοποιημένων επαγγελματιών, οι οποίοι αναμένεται να δώσουν ανάσα στο σύστημα απονομής συντάξεων.

…και στο Δημόσιο

Στην ίδια λογική, επεκτείνεται το τεκμήριο ως προς τον χρόνο ασφάλισης και στα Δελτία Ατομικής Υπηρεσιακής Κατάστασης (ΔΑΥΚ) που έχουν εκδοθεί πριν από τις 27.11.2020. Στόχος είναι να μη χρειάζεται κατά την εξέταση της αίτησης συνταξιοδότησης επιβεβαίωση του χρόνου που εκεί καταγράφεται και να επιταχύνεται η όλη διαδικασία.

Προθεσμία υποβολής δικαιολογητικών συνταξιοδότησης

Μειώνεται η προθεσμία υποβολής των δικαιολογητικών που συνυποβάλλονται με την αίτηση συνταξιοδότησης και πλέον διαμορφώνεται σε έναν μήνα μετά το τέλος του μήνα της αίτησης.
Σε συνδυασμό με την προσυνταξιοδοτική βεβαίωση, ευνοείται η επιμέλεια των ασφαλισμένων σε σχέση με τη διαπίστωση/καταμέτρηση του ασφαλιστικού τους χρόνου και επιταχύνεται η διεκπεραίωση των αιτήσεών τους. Και τούτο διότι με την εξάμηνη προθεσμία που ίσχυε εκτιμήθηκε ότι υφίστατο ένας ακόμη λόγος καθυστέρησης της απονομής των συντάξεων.

Τέλος, να σημειωθεί ότι μεγάλες καθυστερήσεις προκαλούν στον ΕΦΚΑ οι αμφισβητήσεις και οι διενέξεις για το ορθό ή μη της υπαγωγής των ασφαλισμένων στον ΟΓΑ ή στον ΟΑΕΕ με βάση πληθυσμιακά και εισοδηματικά κριτήρια. Η νέα ρύθμιση επιλύει το ζήτημα θεωρώντας ότι όσοι ασφαλίστηκαν στον ΟΓΑ καλώς ασφαλίστηκαν, λαμβάνουν τη σύνταξή τους από τον ΟΓΑ, ενώ εισφορές που τυχόν είχαν καταβάλει στον ΟΑΕΕ (παράλληλα) δεν επιστρέφονται και ο ασφαλιστικός χρόνος στην περίπτωση αυτή αξιοποιείται.