Πώς διδάσκεις πίσω από μια ψυχρή οθόνη υπολογιστή; Πώς μπορείς να κάνεις μάθημα γνωρίζοντας ότι ο μαθητής σου σε βλέπει στην κάμερα ενός κινητού τηλεφώνου; Ποια είναι η γεύση που άφησε η επτάμηνη τηλεκπαίδευση;

Υπήρξε στην πραγματικότητα εκπαίδευση σε αυτούς τους μήνες της καραντίνας; Και ποια επιστροφή στις σχολικές αίθουσες; Όταν η σχολική «μελωδία» περικλείεται με self test, χειρόγραφες φόρμες και πλατφόρμες; Οξύμωρο. Από την πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης στην πλατφόρμα δήλωσης του self test. Πλατφόρμες που έπεφταν η πέφτουν παρασέρνοντας στην ανησυχία, στον φόβο και στην αγωνία για το τι ξημερώνει. Και η σούμα; Τρεις λέξεις. «Η χρονιά τελείωσε»…

Η Αγγέλικα Σαπουνά, εκπαιδευτικός, καθηγήτρια σε μουσικό γυμνάσιο, μητέρα ενός αγοριού που τελειώνει φέτος το λύκειο σκιαγραφεί στο topontiki.gr την κατάσταση που βίωσε φέτος. Όταν σίγησε το σχολικό κουδούνι το περασμένο φθινόπωρο και για την επιστροφή στα θρανία εδώ και λίγες μέρες.

–Eπιστρέψατε καθηγητές, μαθητές μετά από πολλούς μήνες τηλεκπαίδευσης στις αίθουσες. Πώς νιώθετε;

Μετά από επτά μήνες τηλεκπαίδευσης, είχα τη φαεινή ιδέα να βάλω στους μαθητές μου να γράψουν έκθεση για την τηλεκπαίδευση για να έχω μια εικόνα τι γινόταν και από την πλευρά των παιδιών. Καταρχάς, η τηλεκπαίδευση ως διαδικασία δεν έχει καμία σχέση με το ζωντανό μάθημα, ιδιαίτερα σε παιδιά γυμνασίου που διδάσκω εγώ, καθώς συμμετέχουν περισσότερο από τα παιδιά του Λυκείου. Οι μαθητές μου αισθάνονταν πολύ μεγαλύτερη την απώλεια του σχολικού περιβάλλοντος, της κοινωνικοποίησης που μέσα σε όλα σημαίνει και το σχολείο.

Ειδικά τα παιδάκια της Α’ Γυμνασίου ήρθαν για δυο μήνες στο σχολείο μετά το δημοτικό και μετά «έπεσαν» στην τηλεκπαίδευση, παιδιά τα οποία δεν βγαίνουν έξω, δεν είναι σαν τα παιδιά του Λυκείου, 16, 17 χρονών. Είναι παιδιά που δεν πρόλαβαν να ζήσουν την εφηβεία με έναν φυσιολογικό τρόπο, διότι μόλις μπήκαν στο περιβάλλον της εφηβείας, δηλαδή έφυγαν από το περιβάλλον το παιδικό, του δημοτικού, έκλεισε το σχολείο.

–Και τι έγραψαν στην έκθεση;

Έχω 50 εκθέσεις και δεν υπάρχει ούτε μία στην οποία να είπε κάποιο παιδί ότι του άρεσε. Πάρα πολλές ήταν αρνητικές, «η χειρότερη εμπειρία της ζωής μου» μέχρι «δεν μου άρεσε καθόλου». Διάβασα και κάποιες που λένε, «από το να μην έχω καμία επαφή με το σχολείο, ας υπάρχει η τηλεκπαίδευση, αλλά μακάρι να μην ξαναχρειαστεί ποτέ, διότι δεν συγκρίνεται με το ζωντανό σχολείο».

–Και γιατί δεν τους άρεσε;

Πάρα πολλά παιδιά δεν είχαν τα κατάλληλα τεχνικά μέσα. Να σημειωθεί ότι είμαι σε ένα σχολείο, σε μουσικό γυμνάσιο – το οποίο είναι δημόσιο – που τα τελευταία χρόνια, επειδή έχουν μεγάλη ζήτηση, τα παιδιά αυτά μπαίνουν με εξετάσεις στη μουσική, έχει ανέβει πολύ το επίπεδο των μαθητών και επομένως πρόκειται για μαθητές από πιο μεσαίες κοινωνικές τάξεις από ο,τι παλαιότερα. Έρχονται παιδιά που έχουν πάει σε ωδεία και έχουν κάνει φροντιστήρια πριν μπουν στο σχολείο αυτό.

–Καταλαβαίνω πως μπορούν να γίνονται τα κλασσικά μαθήματα, αρχαία, μαθηματικά κλπ, τα μαθήματα με τα μουσικά όργανα πώς;

Τα ατομικά όργανα γινόντουσαν και αυτά με τηλεκπαίδευση, σαν να βλέπεις βίντεο. Συνάδελφοι καθηγητές που διδάσκουν τα όργανα, εξεπλάγησαν και οι ίδιοι, καθώς οι μαθητές προσπάθησαν πολύ, να αντιγράψουν τις κινήσεις, αυτά που έδειχνε ο καθηγητής, αλλά όπως και να το κάνουμε, δεν παύει να είναι μια διδασκαλία που από τη φύση της δεν μπορεί να γίνει εξ αποστάσεως.

Η μεγάλη δυσκολία όμως ήταν τα ομαδικά. Τα μουσικά σύνολα, όπου παίζουν οι μαθητές μαζί διάφορα όργανα. Αυτά δεν έγιναν. Δεν μπορούσαν να γίνουν τα μουσικά σύνολα. Είναι ορχηστρούλες, δεν μπορούσαν να γίνουν με τηλεκπαίδευση.

–Πόσα είναι τα μουσικά σχολεία στην Ελλάδα;

Είναι περίπου είκοσι και σίγουρα πέντε έχει η Αττική.

–Οπότε αν τα σχολεία στην Αττική είχαν αυτά τα προβλήματα, δεν θέλω να φανταστώ τι συμβαίνει στα επαρχιακά

Τα προβλήματα τα τεχνικά έχουν να κάνουν καθαρά με δύο πράγματα. Το πρώτο είναι το επίπεδο διαδικτυακής σύνδεσης που έχει η κάθε περιοχή, και ναι δεν έχουν όλες οι περιοχές το ίδιο επίπεδο σύνδεσης. Κάποια νοικοκυριά, μαζί και το δικό μου, αναβαθμίσαμε τις συσκευές μας και τη σύνδεση μας στο ίντερνετ. Αυτό δεν είναι εφικτό για κάθε οικογένεια και κάθε νοικοκυριό σε όλη την Ελλάδα.

Και δεύτερον, δεν δούλευαν όλα τα παιδιά από υπολογιστή. Στο δικό μου σχολείο περίπου το 1/3 ήταν από κινητό, παρακολουθούσαν το μάθημα από κινητό. Ακόμα και ο ίδιος μου ο γιος. Διότι η αναβάθμιση που έκανε η webex στην καινούργια χρονιά, δεν μπορούσε να υποστηριχτεί από κάποιες συσκευές. Φαντάσου τι συμβαίνει σε άλλες οικογένειες, που έχουν π.χ. δύο παιδιά, έναν απλό υπολογιστή κλπ.

–Σύμφωνα με την τελευταία λίστα του υπ. Παιδείας, στις 19/05 είχαμε περίπου 800 τμήματα και σχολεία κλειστά λόγω κρουσμάτων. Πόση ασφάλεια νιώσατε με τα self test;

Όλοι οι μαθητές ελέγχονται με self test και οι γονείς είναι υπεύθυνοι και συνεπείς. Γιατί έχουμε δει διάφορα με αρνητές κλπ, αν και εμείς στο σχολείo μας δεν είχαμε τέτοια φαινόμενα, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν.

Η δική μου εμπειρία ήταν η εξής. Την πρωτη εβδομάδα πήραμε τα self test που δικαιούμασταν, τα κάναμε κανονικά. Τη δεύτερη εβδομάδα που ζητήσαμε τα self test που δικαιούμαστε από το φαρμακείο, η απάντηση που έλαβα ήταν πως «έχετε πάρει όσα δικαιούστε». Το σύστημα δεν μας αναγνώριζε και αναγκαστήκαμε και τα πληρώσαμε από την τσέπη μας. Και το δικό μου και του γιου μου.

–Για ποιον λόγο έγινε αυτό;

Γιατί εκείνες τις μέρες αποφάσισαν να αλλάξουν το σύστημα και να δίνουν και τα δύο self test στην αρχή της εβδομάδας. Μιλάμε ουσιαστικά για βλακώδεις λεπτομέρειες, οι οποίες όμως έχουν συνέπεια.

Kαι για να μην μιλήσουμε και για περίπτωση self test που βγήκε ψευδώς θετικό με την οικογένεια να πηγαίνει για μοριακό και να βγαίνει αρνητικό, το οποίο φυσικά και πλήρωσαν από την τσέπη τους. Δεν θέλω να σκεφτώ τι μπορεί να συμβαίνει με ψευδώς αρνητικά self test και σε τι διασπορά μπορούμε να φτάσουμε λόγω της αναξιοπιστίας.

-Και κάπως έτσι καταλήγουμε στα 800 κλειστά τμήματα και σχολεία λόγω κρουσμάτων κορωνοϊού

Καμία ασφάλεια δεν νιώθουμε με τα self test, μαθητές και καθηγητές. Και αυτό δεδομένου οτι το self test γίνεται σωστά. Πόση αυτοπειθαρχία να έχει ενας έφηβος να το κάνει σωστά; Και μετά να πρέπει να το δηλώσεις σε μία πλατφόρμα, η οποία μία μέρα πριν ανοίξουν τα σχολεία έπεσε, με αποτέλεσμα τα παιδιά να έρχονται στο σχολείο με χειρόγραφες βεβαιώσεις. Αυτό συζητάμε τώρα, πως δεν ελέγχεται απολύτως τίποτα.

–Άκουσα πως υπήρξαν μαθητές που σκέφτηκαν επίτηδες να αφήσουν την τάξη και να δοκιμάσουν ξανά την επόμενη χρονιά λόγω της συγκυρίας

Ισχύει. Το άκουσα από τον ίδιο μου τον γιο για κάποιους από τους συμμαθητές του. Δεν είναι όμως τόσο απλό αυτό, διότι υπάρχει μια σειρά από παιδιά που κλείνουν τα 18 τους χρόνια στην Γ Λυκείου. Αυτά τα παιδιά δεν μπορούν να ξαναγραφτούν σε ημερήσιο σχολείο την επόμενη χρονιά. Πρέπει να συνεχίσουν σε Εσπερινό.

Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά που αποφάσισαν να εγκαταλείψουν φέτος την προσπάθεια, την υπονομεύουν τουλάχιστον 50%, κατά τη γνώμη μου.

-Δηλαδή το κάνουν επίτηδες;

Όχι. Νομίζω πως πρόκειται για καλυμμένη σχολική διαρροή. Πρόκειται δηλαδή για παιδιά που αφήνουν το σχολείο, από πιο φτωχές οικογένειες, παιδιά τα οποία δεν είχαν τη δυνατότητα να πάνε σε φροντιστήρια. Διότι και τα φροντιστήρια διαδικτυακά δούλεψαν φέτος. Ένα παιδί που δεν μπορούσε να παρακολουθήσει τη webex, δεν μπορούσε να παρακολουθήσει ούτε το διαδικτυακό φροντιστήριο.

Επομένως τα παιδιά που κάνουν αυτήν την επιλογή είναι παιδιά που κινδυνεύουν να μην ξαναδώσουν εξετάσεις ή ξέρουν πως δεν θα μπουν σε κάποια σχολή. Θα πάρουν ένα απολυτήριο αλλά δεν θα περάσουν σε κάποια σχολή.
Και θα καταλήξουν ανειδίκευτοι εργάτες με ένα απολυτήριο λυκείου.

Η εμπειρία μου, επομένως, από όλον αυτόν τον ορυμαγδό, είναι πως τα παιδιά χάρηκαν πολύ που άνοιξαν τα σχολεία, όμως δήλωσαν όλα ότι είχαν μεγάλες δυσκολίες συγκέντρωσης στη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης και τώρα είναι πλήρως αποσυγκεντρωμένα.

Ανατάχθηκε σε έναν βαθμό η κοινωνικότητα, ανατάσσεται η σχέση με τους καθηγητές, έστω και τώρα, όμως η χρονιά τελείωσε...

*H Αγγέλικα Σαπουνά είναι Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης