Δεν χωρά αμφιβολία ότι η αλλαγή στο τιμόνι του Λευκού Οίκου σηματοδότησε την επαναφορά της αξιοπιστίας των Ηνωμένων Πολιτειών στο παγκόσμιο πολιτικό στερέωμα, την επιστροφή στην πολιτική ορθότητα και την έναρξη ενός πολύπλευρού διαλόγου διευθέτησης της νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.

Σε μία εποχή που τα κράτη συνδυάζουν σφοδρές διεθνείς διαφορές με παράλληλες συνεργασίες, η Αμερική δείχνει να προσεγγίζει εκ νέου τις παγκόσμιες προκλήσεις διπολικά, προσπαθώντας να πετύχει την ανασύσταση του δυτικού κόσμου – μία λογική όπως την ξέραμε πριν την πτώση του Βερολίνου. Αυτή τη φορά η μεγάλη απειλή δεν είναι ο κομουνισμός της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά η οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη της Κίνας.

Η αμερικανική λογική της αναβίωσης των στρατοπέδων, όμως, προσκρούει στην επικρατούσα πολιτική της συνύπαρξης της σύγκρουσης με τη συνεργασία. Τη στιγμή, για παράδειγμα, που η Τουρκία αντιμάχεται στο πεδίο τη Ρωσία, από το έδαφός της διέρχονται δύο αγωγοί μεταφοράς ρωσικού αερίου, προμηθεύεται ρωσικά οπλικά συστήματα, ενώ έχει αναθέσει στη Μόσχα την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων, αξίας δεκάδων δις. Η αμερικανική προσπάθεια της ανασύστασης της Δύσης έχει οδηγήσει την Τουρκία σε μία αγωνιώδη προσπάθεια επιβεβαίωσης της θέσης της ως διαφοροποιημένης περιφερειακής δύναμης, με επιρροή από τον Καύκασο μέχρι τα άκρα της Αφρικής. Εξίσου αντιδραστική είναι και η θέση της Γερμανίας, που δεν θέλει να διαταράξει την ενεργειακή της συνεργασία με την Ρωσία και τους εμπορικούς δεσμούς με την Κίνα.

Η Ευρώπη δείχνει για άλλη μία φορά σαστισμένη και διαιρεμένη. Εξαρτημένη σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο και εμπλεκόμενη με την Κίνα σε μεγάλο όγκο εμπορίου, διστάζει να ακολουθήσει την αμερικανική προτροπή για ανασύσταση του δυτικού μετώπου.

Ειδικά το Βερολίνο αδυνατεί να αντιληφθεί την αξία της ευρωπαϊκής εμβάθυνσης έναντι των περιφερειακών κινδύνων, αλλά εξακολουθεί να λειτουργεί Γερμανο-κεντρικά. Η γερμανική Ευρώπη εγκλωβίζεται στις ισορροπίες του Βερολίνου και αποτυγχάνει να αναχαιτίσει τις τουρκικές προκλήσεις, την κινεζική οικονομική υπερμεγέθυνση και την ρωσική απειλή.

Στο πλαίσιο που διαμορφώνεται, η Ελλάδα δεν μπορεί να περιμένει πολλά από την επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής, ως προς την Τουρκία. Πολλά από τα κράτη μέλη εξακολουθούν να κρατούν μία φιλική στάση ως προς την Τουρκία, προτάσσοντας τις ισχυρές διμερείς σχέσεις. Άλλες πάλι αναμένουν την εξέλιξη των αμερικανο-τουρκικών συνομιλιών, ευελπιστώντας να μαζέψουν οι Αμερικανοί τους Τούρκους, ωσάν να συνορεύει με το Τέξας και όχι την Ευρώπη.

Στη διαδικασία εξέλιξης του μεγάλου παζαριού, η Ελλάδα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την λεγόμενη θετική ατζέντα με την Τουρκία με όρους καθαρά οικονομικούς. Τα προβλήματα με την Τουρκία είναι για εμάς πρωτίστως ασφάλειας και προστασίας κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Η σύνδεση της αναβάθμιση της τελωνειακής με την υποχρέωση της Τουρκίας να προσχωρήσει στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας θα πρέπει να είναι εκ των ουκ άνευ. Ας μην ξεχνούμε ότι η απόφαση τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία το 1995 συνδέθηκε με την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Κύπρο. Θα τολμήσουμε; ίδωμεν.

*Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι διεθνολόγος, ερευνητής του Τμήματος Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.