Αν η διεθνής πολιτική σκακιέρα στην ανατολική Μεσόγειο έχει να μας επιδείξει κάτι τα τελευταία χρόνια, αυτό θα είναι αδιαμφισβήτητα η προσπάθεια της Τουρκίας να αποτελέσει μια περιφερειακή δύναμη, η οποία θα έχει την ικανότητα να παρεμβαίνει, στρατιωτικά και μη, προς υπεράσπιση των επιδιώξεών της στις περιοχές που κάποτε βρίσκονταν υπό την επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η αντίληψη αυτή, γνωστή και ως νεοοθωμανισμός, βρίσκεται πίσω από κάθε απόφαση στην τουρκική εξωτερική πολιτική, δυσχεραίνοντας τις προσπάθειες διατήρησης της σταθερότητας στην περιοχή.
Καθώς η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε σταθερά πτωτική πορεία και ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν δείχνει σίγουρος για την προοπτική απομάκρυνσης της χώρας από τις ΗΠΑ και τη βορειοατλαντική συμμαχία, η εξομάλυνση των τουρκοεβραϊκών διπλωματικών σχέσεων θα φάνταζε μονόδρομος στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αποκατάστασης των επαφών της Τουρκίας με τις περιφερειακές δυνάμεις της ανατολικής Μεσογείου.

Ωστόσο η εντολή του πρώην Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου προς τις αστυνομικές δυνάμεις της χώρας να επιτεθούν με πλαστικές σφαίρες σε πλήθος Παλαιστινίων πιστών, που προσεύχονταν στο τέμενος Αλ Άκσα στις 15 Μαΐου, αποτέλεσε την πρώτη πράξη της πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ του ισραηλινού κράτους και της Χαμάς, γεγονός που αλλάζει καθοριστικά τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή.

Η σχέση Ερντογάν – Χαμάς

Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την πολεμική ανάφλεξη στη Λωρίδα της Γάζας ο Τούρκος Πρόεδρος έσπευσε να εκφράσει τη συμπαράστασή του προς την ισλαμική οργάνωση Χαμάς, ενώ δεν δίστασε να χαρακτηρίσει το Ισραήλ «κράτος – τρομοκράτη», γεγονός που αυτομάτως εκμηδενίζει τις όποιες επιθυμίες των δύο πλευρών για την αποκατάσταση των διπλωματικών τους επαφών.

Όπως μάλιστα επισημαίνει και ο πρώην βουλευτής του τουρκικού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Αϊκάν Ερντεμίρ σε άρθρο γνώμης του στην εβραϊκή εφημερίδα «Algemeiner»:
«Ο ιδεολογικός ζήλος του Τούρκου Προέδρου και η συνεχής επίκληση του πολιτικού Ισλάμ αποκλείουν έναν εύκολο δρόμο για εγκάρδιες σχέσεις με τους γείτονές του. Υπό τη 18χρονη διακυβέρνησή του η Τουρκία έχει γίνει η πιο σημαντική βάση για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, αλλά και για τη Χαμάς, εκτός των συνόρων της Γάζας».
Πράγματι, η επιθυμία του Ερντογάν να αποτελέσει τον ανώτατο εκφραστή του μουσουλμανικού κόσμου, ο οποίος θα ηγείται όλων των ισλαμικών κινημάτων στη Μέση Ανατολή, πλέον είναι πιο φανερή από ποτέ, με τους Παλαιστινίους και τη Χαμάς να αποτελούν ακόμη ένα δυνατό χαρτί για τα μελλοντικά του σχέδια.

Όπως και στην περίπτωση της Λιβύης, η πολιτική στάση του Τούρκου Προέδρου ενδέχεται να αποσκοπεί σε σύναψη ενεργειακών συμφωνιών, και πιο συγκεκριμένα στην κήρυξη ΑΟΖ μεταξύ της Άγκυρας και της Γάζας, η οποία βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Χαμάς.
Φυσικά αυτό είναι πρακτικά αδύνατον να συμβεί, καθώς:
● Η Λωρίδα της Γάζας δεν είναι κράτος.
● Την Παλαιστινιακή Αρχή εκπροσωπεί ο Πρόεδρος Αμπάς και όχι η Χαμάς.
● Μεταξύ Τουρκίας και Γάζας μεσολαβούν οι ΑΟΖ της Συρίας, του Λιβάνου και του Ισραήλ.

Ωστόσο αυτή η άκρως μαξιμαλιστική διακήρυξη δείχνει την προσπάθεια της Τουρκίας να αμφισβητήσει και να θέσει σε κίνδυνο τα σχέδια Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για τη δημιουργία αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο μία άμεση πολεμική σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ θα ήταν σχεδόν αναπόφευκτη, προειδοποιούσε η «Jerusalem Post» με δημοσίευμά της στις 18 Μαΐου 2021.

Η ισραηλινή εφημερίδα μάλιστα έκανε λόγο για σενάριο που αναπαράχθηκε από τουρκικά ΜΜΕ, σύμφωνα με το οποίο η Τουρκία πρόκειται να αυξήσει τη στήριξή της προς τη Χαμάς διά θαλάσσης, πράγμα που ακόμη μία φορά επιβεβαιώνει την παρεμβατική διάθεση του Ερντογάν σε ολόκληρη την περιοχή.

Νέα ανάφλεξη και ερωτήματα

Την Τετάρτη 16 Ιουνίου και ύστερα από σχεδόν έναν μήνα κατάπαυσης του πυρός η ισραηλινή αεροπορία έπληξε ξανά στόχους της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας ως αντίποινα προς την εκτόξευση εμπρηστικών μπαλονιών από την πλευρά των Παλαιστινίων.

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωσή του, το ισραηλινό επιτελείο ανέφερε πως η Χαμάς προχώρησε στην εκτόξευση εμπρηστικών μηχανισμών με σκοπό τη δημιουργία πυρκαγιών σε χωράφια του νότιου Ισραήλ, ενώ κατέστησε σαφές πως προετοιμάζεται για κάθε σενάριο, συμπεριλαμβανομένης και της επανέναρξης των μαχών, κάνοντας λόγο για συνεχείς τρομοκρατικές επιθέσεις από τη Γάζα.

Το ενδεχόμενο μίας νέας ανάφλεξης στην περιοχή περιπλέκει τις ισορροπίες και θέτει στον Τούρκο Πρόεδρο το ερώτημα αν είναι σε θέση να αυξήσει την υποστήριξή του προς τη Χαμάς ρισκάροντας μια πολεμική σύγκρουση με το Ισραήλ, που θα μπορούσε να αποβεί η τελευταία πράξη στο έργο της απομάκρυνσης της Τουρκίας από τη Δύση.
Επιπλέον η «θερμή υποδοχή» πολλών Δυτικών ηγετών – συμπεριλαμβανομένου του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν – στον νέο πρωθυπουργό του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ και την ετερόκλητη παράταξη που σχηματίστηκε την Κυριακή 13 Μαΐου έρχεται να δηλώσει έμπρακτα την τεράστια σημασία που κατέχει το ισραηλινό κράτος στη διεθνή πολιτική σκηνή, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη μια ενδεχόμενη απόφαση της Τουρκίας για στρατιωτική εμπλοκή.
Το ερώτημα προς τα πού οδηγεί η πολιτική του Ερντογάν ίσως βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στο να απαντηθεί. Το σίγουρο είναι πως σε αυτές τις τεταμένες συνθήκες μία εξομάλυνση των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων φαντάζει δύσκολη έως αδύνατη, ενώ το σενάριο μιας μελλοντικής πολεμικής σύγκρουσης δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απίθανο.

Διαβάστε επίσης:

Ακάρ: Η Ελλάδα έχει απαιτήσεις σε Αιγαίο – Ανατ. Μεσόγειο χωρίς λογική ή νομική βάση

Τουρκία: Άρθρο-κόλαφος κατά της κυβέρνησης για S-400, F-35 και TF-X

Cumhuriyet για S-400: Θα μείνουν για πολλά χρόνια στις αποθήκες της Τουρκίας