Αισίως συμπληρώνουμε 18 μήνες από την εμφάνιση σε Ευρώπη της πανδημίας Covid και από την έναρξη των περιοριστικών μέτρων όπως lockdown ή περιοδικές καραντίνες για την αντιμετώπιση της διασποράς της μόλυνσης.

Τα όρια όλων δοκιμάζονται. Οι αντοχές του συστήματος όπως αυτό εκφράζεται μέσω της θεσμικής δημοκρατίας εξαντλούνται. Δυστυχώς όσοι από εμάς ήμασταν απαισιόδοξοι στην έναρξη αυτής της περιπέτειας έχουμε επιβεβαιωθεί με τον πλέον οδυνηρό τρόπο. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως η ιστορία τελειώνει εδώ ούτε και πως ο κόσμος που θα ανατείλει στην μετά Covid εποχή θα είναι κατ’ ανάγκη χειρότερος από αυτόν που προηγήθηκε της πανδημίας. Οι συζητήσεις είναι πολλές και πολύ περισσότερες οι εκδοχές αλλά στο κείμενο αυτό θα ήθελα να περιοριστώ σε δύο βασικά θέματα. Πρώτον στον κίνδυνο να θυσιάσουμε στο βωμό της προκατάληψης και της δεισιδαιμονίας την κριτική σκέψη και δεύτερον στα διδάγματα που μπορούμε να λάβουμε για τη δόμηση του νέου κόσμου παρακολουθώντας τον ανταγωνισμό που έχει γεννήσει ο Covid ανάμεσα στην κοινωνία των ανθρώπων και την κοινωνία των κρατών.

Παρακολουθούμε το τελευταίο διάστημα να κατακλύζεται η επικαιρότητα τόσο στη χώρα μας, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη από τη συζήτηση για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού ή μη. Είναι αδιανόητο για πολλούς από εμάς ότι οι συνάνθρωποί μας κατακλύζουν τις πλατείες των ευρωπαϊκών πρωτευουσών, αντιμαχόμενοι την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού, αρνούμενοι τα συμπεράσματα της επιστημονικής κοινότητας , διασπείροντας ταυτόχρονα θεωρίες συνωμοσίας και μεμφόμενοι τις κυβερνήσεις των χωρών για μεθοδευμένη απόπειρα υπονόμευσης ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών. Δεν θεωρώ σκόπιμο να αναπτύξω επιχειρήματα υπέρ του εμβολιασμού γιατί θεωρώ πως εκτρέπει τον πυρήνα της κουβέντας από το πραγματικό πρόβλημα.
Είναι πρόδηλο το γεγονός πως άνθρωποι που απασχολούνται επαγγελματικά στον τομέα υγείας, μπαίνουν στα χειρουργεία, προσφέρουν υπηρεσίες νοσηλείας, είναι υπεύθυνοι για την καθημερινότητα νοσοκομειακών ασθενών θα πρέπει να εμβολιάζονται για να μη διασπείρουν τον ιό άρα και να αυξάνουν τον κίνδυνο θνησιμότητας και ως εκ τούτου να μειώνουν την πιθανότητα ίασης τους. Επίσης, η πιθανότητα του ανεμβολίαστου να νοσήσει δεν αποτελεί απλά μία εικασία αλλά βεβαιωμένη απόδειξη βάσει της πρόσφατης εμπειρίας της πανδημίας. Όπως όμως ανέφερα προηγούμενα, αυτό που θα πρέπει να μας προβληματίσει περισσότερο είναι πως μαζί με τους αρνητές του Covid συντάσσονται και πολίτες που σκοπό έχουν να αντιπολιτευτούν τις κυβερνήσεις των χωρών, να δηλώσουν δηλαδή την αντίθεσή τους για τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις διαχειρίστηκαν την κρίση της πανδημίας, να διεκδικήσουν μέτρα στήριξης των κυβερνητικών ομάδων που ανήκουν και να προστατεύσουν κεκτημένα τους. Αυτοί λοιπόν οι άνθρωποι δεν είναι ‘’ψεκασμένοι’’ , δεν είναι συνωμοσιολόγοι και δεν βλέπουν φαντάσματα. Εγείρουν ερωτήματα και ενστάσεις που σε κάποιο σημείο τους μπορεί να είναι και λογικές. Και μη βρίσκοντας άλλο τρόπο αντίδρασης, κατεβαίνουν στους δρόμους και στις πλατείες, παρασυρόμενοι από τη φαντασμαγορική αντίδραση των αρνητών. Το προβληματικό είναι το γεγονός ότι πέραν από τις κυβερνήσεις (και από την ελληνική κυβέρνηση), όσοι βρίσκονται στους δρόμους σήμερα τσουβαλιαζονται συλλήβδην με τον χαρακτηρισμο του ψεκασμενού και του γραφικού. Το ίδιο κάνουν και τα ΜΜΕ, τα οποία τρομοκρατημένα από την ένταση της πανδημίας περιθωριοποιούν κάθε αντίδραση καθώς την ταυτίζουν με απειλή προς την θεσμική ασφάλεια του Κράτους. Μέσα σε αυτή τη σύγχυση οι κυβερνήσεις εκμεταλλεύονται τη συγκυρία και περιθωριοποιούν κάθε απόπειρα κριτικής προς αυτές και κάθε αντιπολιτευτικό λόγο καθώς το εξισώνουν με το εμβολιαστικό κίνημα. Αυτή όμως η επιλογή είναι πολύ επικίνδυνη για το παρόν και το μέλλον της δημοκρατίας στον δυτικό κόσμο, τόσο γιατί η κυβερνητική γραμμή αποκτά χροιά θρησκευτικού δόγματος και δαιμονοποιεί , ως άλλη Ιερά Εξέταση , κάθε αντιπολιτευτική απόπειρα, όσο και γιατί τονώνει την αυτοπεποίθηση των συνωμοσιολόγων καθώς τους πείθει πως όλο το πλήθος που βρίσκεται στο δρόμο μαζί τους ενστερνίζεται ίδιες απόψεις με αυτούς, με τον κίνδυνο, που ίσως σύντομα γίνει πραγματικότητα, αυτοί οι ‘’ψεκασμένοι΄΄ να αισθανθούν τόσο πραγματικά δυνατοί, ώστε να επιτεθούν απροκάλυπτα στο θεσμικό κράτος και τα κοινοβούλια… Αν συμβεί αυτό, αυτός θα τη σταματήσει!

Αναφορικά με την κούρσα που έχει ξεκινήσει από το Μάρτιο του 2020 ανάμεσα στην κοινωνία των ανθρώπων και την κοινωνία των κρατών, θεωρώ πως αυτός ακριβώς ο ανταγωνισμός θα σφυρηλατήσει τα θεμέλια της νέας πραγματικότητας που θα εισέλθουμε μετά την κρίση της πανδημίας . Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία πού ακριβώς ίδια γεγονότα και ακριβώς ίδια περιστατικά συμβαίνουν σε όλο το μήκος και πλάτος της γεωγραφίας του πλανήτη. Προσέξτε αυτή τη διατύπωση :’’ ίδια ακριβώς περιστατικά’’! Είναι γνωστή η απόπειρα ερμηνείας της θεωρίας της σχετικότητας στα πλαίσια των κβαντικών μαθηματικών με την περιγραφή πώς το πέταγμα μιας πεταλούδας στην Κίνα μπορεί να δημιουργήσει μία καταιγίδα στη Λατινική Αμερική. Και υπό το ίδιο πρίσμα η ερώτηση που γίνεται στις νομικές σχολές όλου του κόσμου, θέλοντας να προσδιορίσουν την έννοια του ενδεχόμενου δόλου για το εάν θα συμφωνούσες να πεθάνουν 100.000 μανδαρίνοι στην Κίνα και ως αποτέλεσμα αυτού εσύ να κερδίσεις ένα εκατομμύριο. Δυστυχώς η πανδημία του Covid δημιούργησε μία νέα συνειδητότητα πως αν πεθάνουν 100.000 Μανταρίνοι στην Κίνα, αν αυτό συμβεί λόγω πανδημίας, μάλλον θα πεθάνουν και 100.000 Αφρικανοί στην Αφρική και 100.000 Ευρωπαίοι στην Ευρώπη και 100.000 Αμερικανοί στην Αμερική.
Κι αν προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε αυτούς τους θανάτους, όντας υπεραισιόδοξοι για το τι κοσμοϊστορικά γεγονότα μπορεί να προκαλέσει το πέταγμα μιας πεταλούδας στην Κίνα, μπορεί να ανακαλύψουμε ασθμαίνοντες πως το πολύ-πολύ μπορεί να προκαλέσει ένα πέταγμα μιας πεταλούδας στην Αμερική. Η ασύλληπτη καινοτομία της πανδημίας του Covid είναι η συνειδητοποίηση πως κάποια γεγονότα σε ένα άλλο μέρος του πλανήτη δεν προκαλούν σε μας στην Ευρώπη κάποια παρεπόμενα αποτελέσματα αλλά τα ίδια ακριβώς γεγονότα! Αυτό λοιπόν αποκαλύπτει το ύψιστο γνώρισμα της κοινότητας της οικουμενικής κοινωνίας και αυτό δεν είναι άλλο από το είδος μας, τον Άνθρωπο. Τον Άνθρωπο που έχει τα ίδια ακριβώς τρωτά σημεία, έχει τις ίδιες ανάγκες, ίδιες απειλές, τις ίδιες ασθένειες , της ίδιες θεραπείες, τους ίδιους περιορισμούς, τις ίδιες ελπίδες, τις ίδιες προτεραιότητες σε όλο τον κόσμο, την ίδια στιγμή, όποια γλώσσα κι αν μιλάει, σε όποια θρησκεία και αν ανήκει, σε όποια χώρα και αν διαμένει, οποιαδήποτε ιθαγένεια και αν έχει. Είναι προφανές λοιπόν πως η κοινωνία των ανθρώπων αποκτά μεγαλύτερη νομιμοποίηση από την κοινωνία των κρατών για την εκπροσώπηση του οικουμενικού πολίτη, του πολίτη του κόσμου. Αυτό αποτελεί μία βαθιά και ανεξίτηλη τομή στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι το πέρασμα της προς μία νέα οικουμενική συνειδητότητα σύμφωνα με την οποία ο πολίτης του κόσμου, όπου και αν βρίσκεται, είναι πρωτίστως άνθρωπος και δευτερευόντως Κινέζος ,Αμερικάνος, Έλληνας ή Ευρωπαίος. Αυτό θα σημάνει σίγουρα την εκ βάθρων αναθεώρηση κάθε θεσμικής κανονικότητας παγκοσμίως, τον εκσυγχρονισμό των εθνικών συνταγμάτων και τον επαναπροσδιορισμό των αρχών της παγκόσμιας οικονομίας και των δομών λειτουργίας των αγορών.

Σίγουρα οδεύουμε σε έναν κόσμο περισσότερο ανθρώπινο και λιγότερο γεωγραφικό. Η αλήθεια βέβαια είναι πώς δεν οδοιπορούμε ακριβώς προς αυτόν το νέο κόσμο αλλά λόγω της πανδημίας του Covid, επί της ουσίας σχοινοβατούμε και αιωρούμαστε ως ακροβάτες επάνω από την αψίδα του ιστορικού μας πεπρωμένου. Πριν από λίγο καιρό, σε μία κινηματογραφική ταινία είδα σχοινοβάτες ακροβάτες ,κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, να γκρεμίζονται στα 2 τελευταία βήματα πριν φτάσουν στην απέναντι βάση ισορροπίας. Γκρεμίζονταν γιατί πίστευαν πως πέρασαν απέναντι πριν ακόμα περάσουν στην πραγματικότητα. Γκρεμίζονταν γιατί βιάζονταν να περάσουν και ξεχνούσαν πως ισορροπούν σε ένα λεπτό σχοινί. Ελπίζω στα τελευταία βήματα του περάσματος μας προς την εποχή μετά την πανδημία να διδαχτούμε από το πάθημα των ακροβατών και να μην κοιτάξουμε πίσω ή κάτω, παρά μόνο μπροστά γιατί προς τα εκεί θέλουμε να πάμε και αυτό μας αξίζει.

*Ο Απόστολος Πόντας είναι Γραμματέας του Τομέα Ανάπτυξης & Επενδύσεων του Κινήματος Αλλαγής

Διαβάστε επίσης:

Η πολιτική προστασία δεν είναι επικοινωνία…

Το νέο νομοσχέδιο περί Παιδείας

Πόλεμος των άστρων μεταξύ των υπερ-πλούσιων