Αν κάτι μπορούμε να διαπιστώσουμε σε πολιτικό επίπεδο ύστερα από τις τεράστιες καταστροφές που επέφεραν οι πυρκαγιές των τελευταίων ημερών, αυτό είναι ότι το αποκαλούμενο «επιτελικό κράτος» έχει καταρρεύσει και έχει μετατραπεί σε καρικατούρα. Η πομπώδης αναγγελία ενός πράγματος που δεν υπήρξε ποτέ μοιάζει σήμερα με μελαγχολική ειρωνεία.

Τα πολλά αίτια και τα θηριώδη μεγέθη της καταστροφής θα συζητιούνται για καιρό. Το ίδιο και οι ανεπάρκειες, τα λάθη, οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, των οποίων η αποτίμηση θα πάρει καιρό για να είναι ακριβής και αξιόπιστη. Προφανώς οι απώλειες δεν θα αποτιμηθούν μόνο ως καμένα στρέμματα και κατοικίες, αλλά και στο παραγωγικό πεδίο, ως επίδραση στις τοπικές οικονομίες όχι μόνο στο παρόν, αλλά και σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Η κυβέρνηση, πιστή στην ελληνική πολιτική παράδοση – της οποίας η Ν.Δ. είναι ο ένας από τους δύο κυριότερους συνδημιουργούς σε βάθος δεκαετιών –, αποδίδει την καταστροφή αποκλειστικά σε εξωτερικούς παράγοντες και, όπως ομολόγησε ο πρωθυπουργός στο προτελευταίο διάγγελμά του, ελπίζει ότι η κριτική δεν θα της ασκηθεί τώρα που ο πόνος των ανθρώπων είναι οξύς, αλλά όταν ο οργή θα έχει καταλαγιάσει.

Το πρόβλημα ωστόσο δεν είναι κυρίως το πότε θα αποδοθούν οι ευθύνες, αλλά αν και πώς φιλοδοξεί η κυβέρνηση – αλλά και το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, αφού η Ν.Δ. δεν θα κυβερνάει… για πάντα – να σχεδιάσει αυτό που ήδη αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι απαιτείται: μια νέα στρατηγική αντιμετώπισης των φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, των οποίων η συχνότητα και η ένταση θα αυξηθούν κατακόρυφα εξαιτίας της ήδη εξελισσόμενης κλιματικής κρίσης.

Μια νέα στρατηγική είναι απολύτως αναγκαία, αφού, όπως όλοι διαπιστώνουν από καιρό (άλλοι ως πολιτική δικαιολογία για τις ανεπάρκειές τους και άλλοι με ειλικρινή αγωνία για την εξακολουθητική αδράνεια), ο πόλεμος της ανθρωπότητας για την επιβίωσή του στον πλανήτη Γη περνάει ταχύτατα σε νέα φάση. Για την Ελλάδα ειδικότερα, η οποία αποτελεί επί δεκαετίες ένα υπόδειγμα αυθαιρεσίας, αδιαφορίας, ατομισμού, κοινωνικής αποδόμησης, πολιτικής ανεπάρκειας και επιβράβευσης των αυθαιρεσιών, αυτή η ανάγκη είναι ακόμη πιο επείγουσα.

Προφανώς το να προτείνει κάποιος όλα τα απολύτως αναγκαία και άκρως επείγοντα στοιχεία μιας νέας στρατηγικής είναι αδύνατον. Κάποια πάντως φαίνεται να έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:

– Η στρατηγική αντιμετώπισης των πυρκαγιών δεν μπορεί πλέον να αφορά αποκλειστικά την αντιμετώπιση της καταστροφής όταν αυτή ήδη συντελείται. Τα ζητούμενα είναι η πρόληψη, η ορθή διαχείριση των δασών και των οικισμών, κοινοτήτων και πόλεων που εφάπτονται δασών, η όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική πρώτη αντίδραση και η εισαγωγή τεχνογνωσίας γι’ αυτούς τους σκοπούς.

– Τεχνογνωσία διαχείρισης των δασών (και όχι μόνο «καθαρισμού» τους) κατέχουν σε μεγάλη επάρκεια οι δασολόγοι, οι οποίοι πρέπει να αναλάβουν κομβικό ρόλο στον σχεδιασμό. Αλλιώς ο ηρωισμός και η αυτοθυσία των πυροσβεστών σε πάρα πολλές περιπτώσεις θα αδυνατεί να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

-Οι τοπικές κοινότητες, σε αστικό και υπαίθριο περιβάλλον, πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στη διαχείρισή του και στην αντιμετώπιση πυρκαγιών βάσει λεπτομερών σχεδίων. Το απέδειξαν όσοι κάτοικοι διέθεσαν αυθορμήτως πείρα, γνώση και τεχνικά μέσα, με τα οποία έσωσαν σπίτια, γειτονιές και χωριά αψηφώντας τις εντολές για εκκένωση και αυτενεργώντας.

–Η Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να αναλάβει πολύ πιο σοβαρό ρόλο στον σχεδιασμό της κοινωνικής άμυνας έναντι των καταστροφών.

Πρώτον, ώστε να χτυπηθεί αποφασιστικά η λογική που θέλει τον πολίτη αμέτοχο στην προστασία της ζωής, της περιουσίας και της περιοχής του.

Δεύτερον, επειδή οι ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες απαιτούν αντίστοιχη γνώση και οργάνωση, καθώς οι έκτακτες καταστάσεις, όπως οι πυρκαγιές, δεν αντιμετωπίζονται πάντα με σκληρά και άκαμπτα μοντέλα.

Τρίτον, επειδή η Αυτοδιοίκηση πρέπει να πάψει να είναι ένας θεσμός μονίμως κατηγορούμενος για διαφθορά και ανεπάρκεια και να επαναθεμελιωθεί στη βάση των επειγουσών αναγκών της κάθε τοπικής κοινωνίας.

Προφανώς πολλοί άλλοι, πιο ειδικοί, θα έχουν να προτείνουν πολλά σημαντικότερα. Αρκεί η συζήτηση να αρχίσει, τα αφτιά του πολιτικού συστήματος να είναι ανοιχτά και το ενδιαφέρον να είναι πραγματικό. Διότι η αποτελεσματική πρόληψη των φυσικών καταστροφών προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, το γκρέμισμα της κοινωνικής και πολιτικής φαυλότητας και αδιαφορίας στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος.

Διαβάστε επίσης

Εμπρηστής η εμπορευματοποίηση των δασών

Οι φωτιές, οι πλημμύρες και η διαχρονική πολιτική ανεπάρκεια

Τα δάση είναι παντοτινά