Η Ινδία είναι μία υποήπειρος εντός της ασιατικής ηπείρου με πληθυσμό που αγγίζει το 1,5 δισ. και έκταση που ξεπερνά τα 3 εκατομμύρια χλμ., αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί και ως «παράλληλος κόσμος», καθώς στο αχανές έδαφός της μπορούν να εντοπιστούν όλες οι πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης:

● Ένας αυξανόμενος αριθμός πολυεκατομμυριούχων και δείγματα φτώχειας ακόμα πιο ακραία από ό,τι σε ολόκληρη την Υποσαχάρια Αφρική.

● Στοιχεία ενός ραγδαία επιταχυνόμενου καπιταλισμού και ένας θεσμός κοινωνικής οργάνωσης και διάρθρωσης που καθιερώθηκε πριν από χιλιετίες.

● Η ζούγκλα, η έρημος Ταρ, η οροσειρά των Ιμαλαΐων, τα μεγάλα αστικά κέντρα και τα πιο ολιγοπληθή απομακρυσμένα χωριά.

Στη μέση όλων αυτών υπάρχει και μία ομάδα ιθαγενών που οπλισμένη με τόξα, βέλη, οπλοπολυβόλα και με τις ιδέες του Μάο Τσε Τουνγκ, εξακολουθεί να μάχεται για 40 και πλέον χρόνια εναντίον ενός από τους μεγαλύτερους και ισχυρότερους στρατούς του πλανήτη.

Εναντίον του ινδικού κράτους

Ως εναρκτήρια ημερομηνία της ναξαλιτικής εξέγερσης θεωρείται η 25η Μαΐου 1967, όταν μία αστυνομική περίπολος στο χωριό Naxalbari του κρατιδίου της Δυτικής Βεγγάλης (στο οποίο οφείλει το όνομά του το κίνημα) δέχθηκε επίθεση από τοξοβόλους.

Λαμβάνοντας υπόψιν ότι εκείνη την εποχή ο αγροτικός πληθυσμός της Ινδίας ξεπερνούσε το 80% (σήμερα αγγίζει το 70%), δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ιδέες του Μάο – σύμφωνα με τις οποίες η αγροτική τάξη έπρεπε να αντικαταστήσει το προλεταριάτο – βρήκαν πρόσφορο έδαφος στη χώρα του Μαχάτμα Γκάντι.

Αυτό που ίσως δεν υπολόγιζε η κυβέρνηση του Νέου Δελχί είναι ότι μία φαινομενικά ελεγχόμενη εξέγερση αγροτών, που ξέσπασε σε απόσταση 1.500 χλμ. από την πρωτεύουσα, θα συνιστούσε μελλοντικά τη μεγαλύτερη απειλή για τη σταθερότητα της χώρας, μετά τις συγκρούσεις στη διαφιλονικούμενη περιοχή του Κασμίρ με την Κίνα και το Πακιστάν.

Οι Ναξαλίτες κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον του ινδικού κράτους, το οποίο θεωρούσαν αστικό, ημι-φεουδαρχικό και ταξικό, με στόχο να προωθήσουν ως κυρίαρχη τάξη την αγροτική και να επιτύχουν μία σοσιαλιστικού τύπου δημοκρατική επανάσταση. Κύριοι στόχοι των επιθέσεών τους ήταν κυβερνητικοί αξιωματούχοι και μεγαλογαιοκτήμονες, από τους οποίους συχνά αντλούσαν τα χρήματα που χρειάζονταν για να ενισχύσουν τον αγώνα τους.

Από τα τόξα στα τουφέκια

Οι Ναξαλίτες βρήκαν υποστηρικτικό περιβάλλον στους περίπου 100 εκατομμύρια Αντιβάσι, τους αυτόχθονες πληθυσμούς της Ινδίας και πιθανώς τους παλαιότερους εποίκους της.

Πλήρως αποκομμένοι από τις βασικές υπηρεσίες και υποδομές, επιβιώνοντας με βάση ένα σύστημα αγροτικής οικονομίας της αυτοσυντήρησης, χωρίς δικαιώματα για κατοχή και χρήση γης, υφιστάμενοι περιορισμούς ως προς την πρόσβαση στη βασική εκπαίδευση και ευρισκόμενοι διαρκώς υπό διωγμόν από τις μεγάλες εταιρείες εξόρυξης, που προσπαθούν διά της βίας να τους εκτοπίσουν και να αποσπάσουν τον ορυκτό πλούτο που βρίσκεται στα εδάφη τους, οι Αντιβάσι θα έβρισκαν στη μαοϊκή ιδεολογία το ιδανικό ερέθισμα για να ξεσηκωθούν εναντίον του ινδικού κράτους.

Από τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο Ναξαλμπάρι, η εξέγερση εξελίχθηκε σε ένα πολύπλοκο κίνημα που από χωριό σε χωριό και από περιοχή σε περιοχή προσέλκυσε χιλιάδες Αντιβάσι, εξαπλώθηκε σε 16 κρατίδια (σχεδόν στο ένα τέταρτο της επικράτειας της χώρας) και μάλιστα απέκτησε αρκετούς οπαδούς ακόμα και από το γειτονικό Νεπάλ.

Το ναξαλιτικό κίνημα, το οποίο σε βάθος χρόνου κατόρθωσε να συγκεντρώσει περισσότερους από 10.000 μαχητές και να αποκτήσει 40.000 πολιτικά στελέχη, εκμεταλλευόμενο τις δύσβατες ζούγκλες της κεντρικής Ινδίας σχημάτισε ένα ευρύτατο πεδίο δράσης που έλαβε την ονομασία «Κόκκινος Διάδρομος».

Εντός του «Κόκκινου Διαδρόμου», οι μαοϊστές αντάρτες δημιούργησαν παράλληλες κυβερνητικές δομές και εφάρμοσαν το δικό τους σύστημα φορολογίας, εκπαίδευσης, υγείας και δικαιοσύνης. Κατήρτισαν επίσης προγράμματα βοήθειας και κατάρτισης για τους αγρότες, με στόχο την ανάπτυξη και βελτίωση των καλλιεργητικών μεθόδων τους.

Ταυτόχρονα, στα βάθη της ζούγκλας επέβαλαν μία σπαρτιατικού τύπου λιτότητα (μία κουβέρτα για κάθε δύο άτομα, ίδια μερίδα φαγητού, ένα κουτί πρώτων βοηθειών με τα απολύτως απαραίτητα) και θεσμοθέτησαν κανόνες κοινοτικής ζωής (συλλογικότητα, στρατιωτική πειθαρχία και ιδεολογική εκπαίδευση).

Οι μαχητές του Μάο έμαθαν επίσης να χειρίζονται οπλοπολυβόλα και να σχεδιάζουν τα δικά τους εκρηκτικά και εν τέλει έφθασαν στο σημείο να αναπτύξουν μία πολύ περίπλοκη οργανωτική δομή, με σαφώς διαφοροποιημένους στρατιωτικούς και πολιτικούς κλάδους και εδαφικές διαιρέσεις. Έτσι, εξασφαλισμένοι από την κάλυψη και την απομόνωση που τους παρέχει το φυσικό περιβάλλον και χρηματοδοτούμενοι από δωρεές, φόρους, εκβιασμούς, αλλά και από την παράνομη διακίνηση προϊόντων ξυλείας, οι μαοϊστές αντάρτες κατάφεραν να επιβιώσουν μέχρι και σήμερα.

Το ματωμένο τίμημα

Η διαμάχη μεταξύ των Ναξαλιτών και της ινδικής κυβέρνησης κλιμακώθηκε σε αδιανόητα επίπεδα και μετατράπηκε σε μία ατέρμονη ανταλλαγή πυρών χωρίς ορατό ορίζοντα κατάπαυσης, με συνέπεια ο αριθμός των νεκρών να αυξάνεται συνεχώς. Από το 1980 η σύγκρουση έχει αφήσει πίσω της δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια εκτοπισμένους.

Ενδεικτικό είναι ότι μόνο μέσα σε μία τριετία (2012 – 2015) ξέσπασαν τουλάχιστον 500 μάχες, στις οποίες έχασαν τη ζωή τους περίπου 800 άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας, 112 αντάρτες και περισσότεροι από 2.000 άμαχοι. Στη μέση της σύγκρουσης αυτής βρέθηκαν οι Αντιβάσι, οι οποίοι κατέληξαν να υποφέρουν τα δεινά από τις βιαιότητες και την κατάχρηση εξουσίας τόσο από την πλευρά των ανταρτών όσο και από την πλευρά των δυνάμεων ασφαλείας.

Το 2005 η κυβέρνηση του κρατιδίου Chhattisgarh της κεντρικής Ινδίας, όπου οι Ναξαλίτες έχουν έντονη παρουσία, προέβη στη δημιουργία της παραστρατιωτικής αντι-ναξαλιτικής ομάδας Salwa Judum (στη δραβιδική γλώσσα Gondi αποδίδεται ως «Πορεία Ειρήνης» ή ως «Κυνήγι Εξαγνισμού»), η οποία αποτελούνταν από νεαρούς Αντιβάσι που στρατολογήθηκαν μέσα από τον ντόπιο πληθυσμό δελεασμένοι από τα οικονομικά ανταλλάγματα και παρακινούμενοι από την επιθυμία τους να εκδικηθούν τους Ναξαλίτες για την κατάχρηση εξουσίας.

Η εν λόγω παραστρατιωτική ομάδα υπέβαλε σε βασανιστήρια τους ντόπιους που κατηγορούνταν για συνεργασία με τους μαοϊστές αντάρτες, ενώ παράλληλα επιδιδόταν σε λεηλασίες κατοικιών και σε βιασμούς. Το 2011 ένα δικαστήριο έκρινε παράνομη τη Salwa Judum και διέταξε τον άμεσο αφοπλισμό και τη διάλυσή της.

Ωστόσο, σύμφωνα με αναφορές διαφόρων οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Βοηθητικό Σώμα της Ένοπλης Αστυνομίας του Chhattisgarh αποτέλεσε το κατάλληλο ad hoc όργανο για την ενσωμάτωση των πρώην μελών της, που εξακολουθούν να διαπράττουν εγκλήματα εναντίον των Αντιβάσι χωρίς να υφίστανται καμία νομική συνέπεια.

Οι Αντιβάσι, εκτός του ότι έπεσαν θύματα ωμής βίας, είχαν και την ατυχία να παγιδευτούν στον «ιστό της ινδικής νομιμότητας». Οι αρχές προέβησαν στην εργαλειοποίηση του νόμου ως όπλου πολέμου για να εξαναγκάσουν τους ντόπιους κατοίκους να συνεργαστούν εναντίον των μαοϊστών ανταρτών και να μετατραπούν σε καταδότες.

Πολλοί εξ αυτών, ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τη διαφθορά και την ατιμωρησία των δυνάμεων ασφαλείας – οι οποίες, βασιζόμενες σε ψευδείς αποδείξεις, διόγκωναν αυθαίρετα τη μαύρη λίστα των ύποπτων μαοϊστών – και αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να συλληφθούν και να υποστούν βασανιστήρια, αναγκάστηκαν να συνεργαστούν με τις αρχές.

Παράλληλα, όπως προαναφέρθηκε, οι Ναξαλίτες προέβησαν και αυτοί σε κατάχρηση εξουσίας, υποχρεώνοντας χιλιάδες ντόπιους να λειτουργούν ως πληροφοριοδότες με αντάλλαγμα τη μη θανάτωσή τους και επιβάλλοντας συνθήκες υπανάπτυξης προκειμένου να εμποδίσουν την ανάπτυξη των υποδομών και να αποτρέψουν κατ’ αυτόν τον τρόπο την κρατική διείσδυση.

Τρόποι επίλυσης της σύγκρουσης

Σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη οικονομικών και αναπτυξιακών ευκαιριών παραμένει η βασική αιτία της σύγκρουσης. Τρανή απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι στα μέρη όπου υπάρχει σύγχρονο οδικό δίκτυο η βία έχει περιοριστεί σημαντικά. Ωστόσο, το 41% της ινδικής επικράτειας εξακολουθεί να καλύπτεται από μία πυκνή και αδιαπέραστη ζούγκλα, στα βάθη της οποίας μεγάλες κοινότητες παραμένουν απομονωμένες.

Η δημιουργία ενός διαύλου επικοινωνίας μεταξύ των κοινοτήτων που θα διευκολύνει την πρόσβαση σε νοσοκομεία, σχολεία, πηγές ηλεκτρικής ενέργειας και τρεχούμενου νερού, αλλά και η ανάπτυξη βιομηχανικών και εμπορικών δικτύων, χωρίς φυσικά να τίθεται σε κίνδυνο το οικοσύστημα από το οποίο εξαρτώνται η ζωή και το εισόδημα των Αντιβάσι, είναι επομένως οι κινήσεις – κλειδιά για τον τερματισμό της σύγκρουσης.

Γι’ αυτό φυσικά είναι απαραίτητο η ινδική κυβέρνηση να μειώσει τη χρήση της ωμής βίας προς όφελος της διαπραγμάτευσης με τους αντάρτες και να καινοτομήσει στις στρατηγικές των επενδύσεων για την ανάπτυξη, αναπτύσσοντας παράλληλα τα απαραίτητα νομικά μέσα προκειμένου να εξασφαλιστούν η λογοδοσία, η αποζημίωση στα θύματα, η επανένταξη των μαχητών στην κοινωνία και η καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η τρέχουσα κατάσταση

Η ενδημική διαφθορά που μαστίζει την Ινδία έχει απογοητεύσει ένα μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, το οποίο δείχνει συμπάθεια για τους Ναξαλίτες, που βρίσκονται στο περιθώριο του νόμιμου κράτους.

Ο αντικρατικός αγώνας τους έχει λάβει όλες τις πιθανές μορφές: «ειρηνικές καθιστικές διαμαρτυρίες», απεργίες, μποϊκοτάζ, κλοπή τροφίμων από τους μεγαλογαιοκτήμονες και όπλων από τις δυνάμεις ασφαλείας, αναγκαστική κατάσχεση μεγάλων αγροτικών εκτάσεων, επιθέσεις σε μέσα μαζικής μεταφοράς, απαγωγές πολιτικών προσώπων για λύτρα, σχηματισμός περιπολιών ασφάλειας από απλούς πολίτες και δημιουργία ένοπλων ομάδων για τη φύλαξη των περιοχών που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους.

Πέραν του αντικρατικού αγώνα, οι Ναξαλίτες επέδειξαν και το κοινωνικό τους πρόσωπο αναμορφώνοντας τον δημοκρατικό χαρακτήρα ορισμένων κρατιδίων στα οποία οι Dalit (γνωστότεροι ως «Παρίες» ή «Ανέγγιχτοι»), που βρίσκονται στην κατώτατη βαθμίδα του ινδικού συστήματος καστών, στερούνταν του δικαιώματος ψήφου και οι χριστιανικοί πληθυσμοί αντιμετωπίζονταν με περιφρόνηση.

Ενισχύοντας τα ιδανικά της δικαιοσύνης και της ισότητας, κατάφεραν να κερδίσουν τον σεβασμό των καταπιεσμένων μειονοτήτων, χωρίς να κλείνουν την πόρτα σε κανέναν. Τέλος, στις περιοχές όπου έχουν μεγαλύτερη επιρροή κατόρθωσαν να καθιερώσουν έναν κατώτατο μισθό και να επιβάλουν επίσης τη δημόσια τάξη και ασφάλεια.

*Ο Μιχαήλ Εμμανουήλ Δημάκας είναι υποψήφιος διδάκτορας MSc: «Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές»

Διαβάστε επίσης:

Βασίλισσα Ελισάβετ: Ακύρωσε την επίσκεψή της στην Β. Ιρλανδία – Πέρασε τη νύχτα της Τετάρτης σε νοσοκομείο

Σύνοδος Κορυφής: «Καμπανάκι» των 27 για τους εμβολιασμούς – Στο στόχαστρο τα fake news

ΙΧ: Πρόστιμα για ΚΤΕΟ, ανασφάλιστα οχήματα και απλήρωτα τέλη κυκλοφορίαςΙΧ: Πρόστιμα για ΚΤΕΟ, ανασφάλιστα οχήματα και απλήρωτα τέλη κυκλοφορίας