«Μιλήσαμε για τον αθεϊσμό και, εννοείται, δώσαμε στο Θεό τα παπούτσια στο χέρι. Είναι ευχαριστημένοι, σκληρίζουν από την χαρά τους. A propos, ο Σατόφ βεβαιώνει πως, αν είναι να αρχίσει η εξέγερση από την Ρωσία, πρέπει το δίχως άλλο να αρχίσουμε από τον αθεϊσμό. Ίσως νάχει δίκιο. Ένας ασπρομάλλης καραβανάς λοχαγός, καθώς καθόταν εκεί κι όλο σώπαινε, δεν έλεγε λέξη∙  ξάφνου, στάθηκε στη μέση της κάμαρας και είπε δυνατά, σα να μίλαγε με τον εαυτό του : “Αν δεν υπάρχει Θεός, τότε τι διάολο λοχαγός είμαι εγώ;”»

Ντοστογιέφσκι, Δαιμονισμένοι  Β τόμος, μτφ: Άρης Αλέξανδρου, εκδ. Γκοβόστης,  σελ, 23.

Στην εισαγωγή του βιβλίου του, ο Τατσόπουλος  παραθέτει ένα απόσπασμα από την Βίβλο του Άθεου του Κρίστοφερ Χίτσενς. Εκεί ο Χίτσενς κριτικάρει αυστηρά την ιδέα που υποβάλλουν οι χριστιανοί «ότι δεν μπορείς να κάνεις μια καλή πράξη ή να αποφύγεις μια κακή, πάρα μόνο αν ελπίζεις σε θεια ανταμοιβή ή φοβάσαι την θεια τιμωρία».

Στο Έγκλημα και Τιμωρία, ο Ρασκόλνικωφ παρακινείται από μια ακαταμάχητη εσωτερική παρόρμηση να αναμετρηθεί με τον εαυτό του υπερβαίνοντας τα όρια που θέτει η κοινωνία, με σκοπό να την αλλάξει. Έτσι, αποφασίζει ένα έγκλημα με ηθικό πρόσχημα. Ο Ντοστογιέφσκι δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες: «Εφ’ όσον δεν υπάρχει Θεός, δεν υπάρχει ηθική, τότε όλα επιτρέπονται».  Ο δαιμόνιος Γουντι Άλλεν στην ταινία του Match Point του 2005, μοιάζει να θέλει να απαντήσει στο ηθικό δίλλημα του Ρασκόλνικοφ στο Έγκλημα και Τιμωρία, καθώς ο κινηματογραφικός του ήρωας, Chris Wilton γλυτώνει, τελικά, την τιμωρία με λίγη τύχη!

Ο Τατσόπουλος στο νέο του βιβλίο, διαλέγει κατά το ήμισυ ως τίτλο μια από τις πλέον γνωστές ρήσεις του Καρλ Μαρξ «Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού».  Κρατά  «το όπιο του λαού» και αφήνει έξω την θρησκεία. Η πασίγνωστη αυτή αποστροφή του Μαρξ βρίσκεται στην εισαγωγή του έργου του, «Κριτική της Εγελιανής Φιλοσοφίας του Δικαίου», που γράφτηκε το 1843/44. Σε όλα τα κείμενα του βιβλίου του, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, ο συγγραφέας, άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα, διερωτάται αν είναι πιο ωφέλιμο τελικά να αντιμετωπίζει κανείς τον κόσμο και την πραγματικότητα με ορθολογισμό αντί να καταφεύγει στις παρενέργειες που προκαλεί  η ανορθολογική τους διερεύνηση και η αναζήτηση λύσεων και απαντήσεων μέσα στη μεταφυσική  άβυσσο…  

Αυτά, ωστόσο, είναι θέματα που δεν μπορούν να απαντηθούν εύκολα και με βεβαιότητες. Αλήθεια μπορεί να υπάρξει κοινωνία δίχως Θεό; Μπορεί να απαντηθεί αυτό το ερώτημα;  Ωστόσο, σίγουρα  μπορεί να υπάρξει κοινωνία με ορθολογικούς κανόνες και αυτό κατά τη γνώμη μου απασχολεί περισσότερο την αρθρογραφία του Τατσόπουλου.  Κυρίως την τελευταία δεκαετία και με αποκορύφωμα τους αντιεμβολιαστές, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στο εσωτερικό, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια  «συγκροτημένη» επίθεση ανορθολογισμού. Κάθε μέρα, η κοινωνία καλείται να αντιμετωπίσει έναν ασύμμετρο πόλεμο παραλογισμού. Το ζήτημα δεν είναι θεωρητικό.  Δεν γελάμε όταν ο πιστός μπουκάρει να λάβει την θεια μετάληψη εν μέσω πανδημίας και κατόπιν εξέρχεται και απευθύνει διάγγελμα στα κανάλια εναντίον των απίστων που διαδίδουν  ότι ο ιός επηρεάζει τη θεια κοινωνία. Δεν γελάμε όταν αυτό λαμβάνει διαστάσεις τραγωδίας σε γάμους και βαφτίσια, όπου οι πιστοί δεν συγκρατούνται και συνωστίζονται, ποιος θα αποδείξει ότι είναι πιο δεισιδαίμων από τον άλλο, γιατί αυτό μεταφράζεται σε θανάτους, σε διασωληνώσεις, σε διασπορά της πανδημίας εναντίον της κοινωνίας, σε κατάρρευση του ΕΣΥ, σε γενικευμένα λοκντάουν, σε ψυχοθεραπείες, σε μια σειρά δυσάρεστων παρενεργειών. Όχι, δεν γελάμε όταν οι προκαταλήψεις και οι ιδεοληψίες του Μεσαίωνα ξυπνούν ως εφιάλτες στο παρόν μας.

Σε ένα επίσης μεγάλο μέρος των κειμένων του ασχολείται με τους εκπροσώπους του Θεού, τις μεταξύ τους σχέσεις, το ρόλο τους στην δημόσια σφαίρα και τις παρεμβάσεις τους στην κοσμική ζωή αλλά και την ιδιαίτερη ελληνική περίπτωση όπου η Εκκλησία ταύτισε την έννοια του έθνους-κράτους με την Ορθοδοξία – προς όφελος των εκπρόσωπων της. Σε ότι υποστηρίζει, χλευάζει, ή εναντιώνεται ο Τατσόπουλος, επικαλείται τον ορθολογισμό προσπαθώντας ακόμα και στις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις να απαντήσει ως γνήσιος εκπρόσωπος του διαφωτισμού ενάντια στο σκοταδισμό. Δεν αφήνει ασχολίαστες ούτε τις ενδοεκκλησιαστικές «αβρότητες» σε διάφορες διαμάχες και φυσικά ούτε την προκλητική παρεμβατικότητα της Εκκλησίας στις υποθέσεις της Πολιτείας. Η Ελλάδα σε αυτό το θέμα, δηλαδή, στον διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας, έχει να διανύσει πολύ δρόμο…  Η  παρουσία και μόνο του ιερατείου στο Κοινοβούλιο και στις ορκωμοσίες των κυβερνήσεων, εκτός από έναν αναχρονιστικό συμβολισμό, ανακαλεί και όλες εκείνες της ωμές και μακιαβελικές περιπτώσεις όπου η Πολιτεία εκβιάζεται ανερυθρίαστα και ανενδοίαστα από τους ιερωμένους…  

Στα κείμενά του αυτά, ο συγγραφέας παρακολουθεί την κοινωνική δράση της Εκκλησίας από το 2003 και δώθε: προσφιλές του θέμα αποτελούν όλα τα φαινόμενα της θρησκοληψίας. Στη εκτενή του εισαγωγή  αναφέρεται ενδεικτικά σε παρόμοια φαινόμενα που περιλαμβάνονταν στα μυθιστορήματά του. Η επιρροή της Εκκλησίας στην κοινωνία είναι έντονη και οι επιπτώσεις της στις ζωές μας καθοριστική. Η παρεμβατικότητά της στα της Πολιτείας ξεπερνά τις εσωτερικές υποθέσεις του Κράτους και αξιώνει λόγο και στην εξωτερική πολιτική της χώρας με τρόπο αδιάκριτο και προσβλητικό προς την δημοκρατία και επικίνδυνο για τα εθνικά συμφέροντα . Ο Τατσόπουλος δεν διαμαρτύρεται άδικα. Η σχετική του αρθρογραφία περιλαμβάνει γεγονότα, καταστάσεις άλλα και πρόσωπα της τελευταίας εικοσαετίας που δεν αφήνουν  περιθώρια παρερμηνειών.  Δεν του ξεφεύγει τίποτα: από το αγιογραφικό ταλέντο των τρομοκρατών της 17^ης Νοέμβρη ως την αλληλογραφία των τηλεπωλητών με τον Χριστό οι οποίοι κατέληξαν ως εκ θαύματος να μετεξελιχθούν σε κόμμα της Βουλής…  Η Εκκλησία μοιάζει με πολυεθνική των ψυχών.

Πρόκειται για ένα φανατικά πιστό στον ορθολογισμό και την δημοκρατία, βιβλίο που εκθέτει τη σύγκρουση της κοινωνίας με διάφορες μορφές θρησκοληπτικού παραλογισμού που καθορίζουν τις ζωές μας και μας υποβάλλουν καθημερινά σε μια σειρά ανορθολογικών βασανισμών. 

Πέτρος Τατσόπουλος 

Tο όπιο του λαού                                                                                                         

Μια ανορθόδοξη προσέγγιση      

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Σελ.: 356

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Μισό Παιδί

Βιβλίο: Η αντίστροφη μέτρηση προς την Χιροσίμα!

Βιβλίο: Ο Τζίμης στην Κυψέλη