Μέσα στις επόμενες εβδομάδες και σίγουρα έως το τέλος του μήνα αναμένεται να απαντηθεί το ερώτημα αν φέτος τα μέλη της κυβέρνησης θα κάνουν… διακοπές ή αν θα περάσουν ένα «ζόρικο» καλοκαίρι στην Αθήνα.

Παρότι φέτος η κατάσταση με την πανδημία – που επί δύο καλοκαίρια «στοίχειωνε» κάθε σχεδιασμό της κυβέρνησης – μοιάζει καλύτερη και αποκλιμακούμενη, τα διάφορα προβλήματα που συσσωρεύτηκαν το προηγούμενο διάστημα αλλά και ζητήματα που σχετίζονται με την εποχή και τη συγκυρία δημιουργούν μεγάλες ανησυχίες στο κυβερνητικό στρατόπεδο, το οποίο δεν μπορεί να μπει σε… καλοκαιρινή διάθεση.

Αντιθέτως το φετινό καλοκαίρι ίσως κρίνει πάρα πολλά σχετικά με τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα. Όχι απαραιτήτως στην κατεύθυνση της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες – κάτι που ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «εξορκίζει» με κάθε ευκαιρία – όσο κυρίως στο πόσο η κυβέρνηση μπορεί να βάλει φρένο στη φθορά της, η οποία καταγράφεται πλέον στις δημοσκοπήσεις, έστω κι αν ακόμα δεν φαίνεται να υπάρχει αντίπαλον δέος.

Εξωγενείς παράγοντες

Το ζήτημα είναι ότι πολλά από αυτά τα προβλήματα προκλήθηκαν από εξωγενείς παράγοντες, οπότε η κυβέρνηση έχει πολύ περιορισμένες δυνατότητες παρεμβάσεων ώστε να «χτυπήσει το κακό στη ρίζα του». Αντιθέτως, συχνά, ακόμα και οι διαχειριστικού τύπου επεμβάσεις της, για λόγους είτε εξωγενείς είτε ενδογενείς, αποδεικνύονται περιορισμένης αποτελεσματικότητας, προκαλώντας δυσαρέσκεια στους πολίτες, ιδίως εκείνους που έδωσαν στη Ν.Δ. το 40% τον Ιούλιο του 2019.

Στην ουσία η κυβέρνηση καλείται να «παίξει άμυνα» προκειμένου να διατηρήσει αρραγή την εκλογική της βάση, καθώς, όπως όλοι αντιλαμβάνονται, η χρονιά είναι προεκλογική και τα λάθη μπορεί να κοστίσουν ακριβά την ώρα της κάλπης. Κάπως έτσι, σε αδρές γραμμές, κάποια μεγάλα ζητήματα του καλοκαιριού αναμένεται εν πολλοίς ότι θα καθορίσουν το πολιτικό σκηνικό που θα διαμορφωθεί από το φθινόπωρο και ώς την ώρα των εκλογών.

Ο γρίφος της ακρίβειας

Το πρώτο και βασικό παραμένει η ακρίβεια, με την κυβέρνηση να έχει πραγματολογικά δίκιο όταν λέει ότι ο πληθωρισμός και οι αυξήσεις στις τιμές πολλών προϊόντων και υπηρεσιών είναι εισαγόμενα φαινόμενα. Ωστόσο το δίκιο αυτό δεν… αντανακλάται στο καλάθι των νοικοκυριών ούτε στην αντλία των πρατηρίων υγρών καυσίμων. Αντιθέτως, ένα καλοκαίρι με τις τιμές στα ύψη μόνο ιδανικό σκηνικό δεν προετοιμάζει για ένα ομαλό φθινόπωρο.

Ωστόσο, όπως παραδέχονται οι πάντες στο κυβερνητικό στρατόπεδο, οι δυνατότητες παρεμβάσεων που θα έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στο πορτοφόλι των πολιτών είναι πολύ περιορισμένες:

● Ο δημοσιονομικός χώρος εξαντλήθηκε με το «εθνικό σχέδιο» για την αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας.

● Παρεμβάσεις φορολογικού τύπου (π.χ. μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα ή του ΦΠΑ σε κάποια τρόφιμα) είναι εξαιρετικά δύσκολες, καθώς θα οδηγήσουν σε μείωση των εσόδων του κράτους.

● Οι έλεγχοι στην αγορά για φαινόμενα αισχροκέρδειας ή κερδοσκοπίας έχουν ένα όριο (όπως είπε και ο ΥΠΕΣ Μάκης Βορίδης, «δεν είμαστε σταλινική οικονομία»).

Μάλιστα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου έκλεισε πριν καν ανοίξει, ύστερα από κάποιες δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης Άδωνι Γεωργιάδη, το ενδεχόμενο μειώσεων στον ΦΠΑ, λέγοντας ότι «έχουμε εξηγήσει πολλές φορές γιατί δεν είναι στην προτεραιότητά μας η αξιοποίηση των φορολογικών εργαλείων για τη μείωση των τιμών. Εδώ είμαστε, κάθε δυνατότητα καινούργια που έχουμε, οτιδήποτε μπορεί να γίνει μέσα στα όρια δημοσιονομικών αντοχών της χώρας να το αξιοποιήσουμε».

Από την άλλη, το οικονομικό επιτελείο απέκλεισε άλλη μια φορά το ενδεχόμενο μείωσης του ΕΦΚ στα καύσιμα, ενώ στο ερώτημα αν θα υπάρξει και νέα παρέμβαση τύπου fuel pass, o Οικονόμου περιορίστηκε να επαναλάβει ότι «όταν η κυβέρνηση είναι έτοιμη να ανακοινώσει μέτρα, όπως το έκανε και στο παρελθόν, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της εισαγόμενης ακρίβειας στον οικονομικό βίο των Ελλήνων πολιτών, θα το κάνει με σαφήνεια και πολύ συγκεκριμένα».

Ο φόβος των πυρκαγιών

Την ίδια στιγμή η φωτιά που ξέσπασε στην Άνω Βούλα τις προηγούμενες ημέρες έφερε και πάλι στο προσκήνιο τον «εφιάλτη» των πυρκαγιών και μνήμες από τις περσινές καταστροφές στη βόρεια Εύβοια, την Αττική και την Πελοπόννησο. Από τα τέλη Μαΐου η κυβέρνηση και τα συναρμόδια υπουργεία έχουν δηλώσει έτοιμα για τη φετινή αντιπυρική περίοδο, ωστόσο η πυρκαγιά σε κατοικημένη περιοχή της Αττικής «χτύπησε καμπανάκια».

Ήδη ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Χρήστος Στυλιανίδης προειδοποίησε ότι «το καλοκαίρι θα είναι σκληρό, γιατί όλες οι μετεωρολογικές προγνώσεις δείχνουν ότι στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, που θεωρείται hotspot της κλιματικής κρίσης, τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα κι αυτό το καλοκαίρι. Είμαστε ακόμη στην αρχή του κι ο στόχος είναι να μετριάσουμε τις επιπτώσεις όλων των νέων φαινομένων που προέρχονται από την κλιματική κρίση».

Το ζήτημα ωστόσο, εκτός από πρακτικό, είναι και έντονα πολιτικό και αυτό στην κυβέρνηση το γνωρίζουν: πέρυσι η κυβέρνηση «πέρασε τον κάβο» των καταστροφικών πυρκαγιών σχεδόν αβρόχοις ποσί, υπό την έννοια ότι η διαχείρισή τους δεν φάνηκε να έχει σοβαρό αντίκτυπο, δημοσκοπικό ή πολιτικό. Ωστόσο, μια παρόμοια εικόνα φέτος εκτιμάται ότι δύσκολα θα «συγχωρηθεί» από τους πολίτες που μοιάζουν να τα «έχουν μαζεμένα» στην κυβέρνηση για άλλα ζητήματα.

Από την άλλη, ακόμη μια χρονιά οι δυσλειτουργίες του ελληνικού κράτους, ειδικά στον τομέα των αρμοδιοτήτων, προκαλούν πονοκεφάλους στην κυβέρνηση και οι πληροφορίες θέλουν τους συναρμόδιους υπουργούς να μην κρύβουν τη δυσφορία τους ακόμα και για «γαλάζιους» αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι, όπως λένε οι πληροφορίες, είναι έτοιμοι να «βάλουν τον πρώτο λίθο», αλλά δεν φροντίζουν να καλύπτουν τις υποχρεώσεις τους, π.χ. με την αποψίλωση ξερών χόρτων και κλαδιών σε περιοχές της αρμοδιότητάς τους.

Ένταση στα ελληνοτουρκικά

Σε τρίτο επίπεδο η νέα ένταση στα ελληνοτουρκικά αποτελεί μια πηγή μόνιμης ανησυχίας για την κυβέρνηση, παρότι και σε αυτή την περίπτωση το πρόβλημα είναι εξωγενές και προέρχεται από έναν γείτονα ο οποίος όσο περνά ο καιρός τόσο πιο προκλητικός, επιθετικός και απρόβλεπτος γίνεται. Στο πλαίσιο αυτό δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης, όπου σταθεί κι όπου βρεθεί, αναφέρεται στην προκλητικότητα του Ερντογάν και στα όνειρα περί «Γαλάζιας Πατρίδας».

Για την ώρα η κυβέρνηση στο ζήτημα των ελληνοτουρκικών κινείται σε τρεις βασικούς άξονες:

● Ενημέρωση των συμμάχων και εταίρων για την προκλητικότητα της Άγκυρας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το ζήτημα θα τεθεί και στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. του Ιουνίου.

● Ξεκαθάρισμα ότι η Ελλάδα δεν διεκδικεί τίποτα, αλλά και δεν συζητά ούτε αποδέχεται ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και διεθνούς δικαίου.

● Επανάληψη της αρχής ότι η Αθήνα διατηρεί πάντα ανοιχτούς τους διαύλους διαλόγου με την Άγκυρα.

Ωστόσο πλέον στο εσωτερικό της Ν.Δ. ακούγονται και φωνές κριτικής για την τακτική της κυβέρνησης έναντι της Τουρκίας, με τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή να αναφέρει χαρακτηριστικά σε πρόσφατη ομιλία του:

«Είναι κομβικής σημασίας να αντιληφθούμε με τρόπο σφαιρικό και ολοκληρωμένο τη στόχευση και τη στρατηγική της Τουρκίας. Με απλά λόγια να τη διαβάσουμε σωστά. (…) Με εκπτώσεις σε θέματα εθνικής κυριαρχίας δεν εξαγοράζεται η ειρήνη. Το αντίθετο. Οι εκπτώσεις τέτοιου είδους απλώς μεγαλώνουν τη βουλιμία και εντείνουν τις ηγεμονικές επιδιώξεις και τον επεκτατισμό των γειτόνων».

Στο πλαίσιο αυτό ο Μητσοτάκης, μιλώντας σε συνέδριο του «Πρώτου Θέματος» και του ygeiamou.gr για την Υγεία, τόνισε ότι «ενθαρρύνω ανοιχτά την Τουρκία αυτή (σ.σ.: η ρητορική ένταση) να μην μεταφραστεί σε παραπάνω ένταση και στο πεδίο. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι είναι έτοιμη να υπερασπιστεί και την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα», προσθέτοντας, πάντως, ότι «είμαστε πολύ μακριά από την ένταση που είχαμε το καλοκαίρι του 2020» και κάνοντας έκκληση για αυτοσυγκράτηση από όλους.

Εστίες αναταραχής

Σε τέταρτο επίπεδο, στην κυβέρνηση υπάρχει ανησυχία για διάφορες πιθανές «εστίες αναταραχής», οι οποίες ενδεχομένως θα μπορούσε να δράσουν ως «βραδύκαυστο φιτίλι» και να οδηγήσουν σε ένα θερμό φθινόπωρο. Στην κορυφή των ζητημάτων αυτών βρίσκεται η Ανώτατη Εκπαίδευση, καθώς το υπουργείο Παιδείας έχει θέσει υπό διαβούλευση νέο νόμο – πλαίσιο, ο οποίος ήδη προκαλεί αντιδράσεις μεταξύ τόσο των φοιτητών όσο και των πανεπιστημιακών.

Η κίνηση του υπουργείου Παιδείας να φέρει αυτό το νομοσχέδιο μέσα στο καλοκαίρι ουσιαστικά απονευρώνει το ενδεχόμενο κινητοποιήσεων την περίοδο αυτή, καθώς τα πανεπιστημιακά ιδρύματα έχουν εξεταστική και εν συνεχεία θα κλείσουν για τις θερινές διακοπές. Ωστόσο, τα πρώτα σημάδια από τις φοιτητικές παρατάξεις – που θεωρούν ότι το νομοσχέδιο οδηγεί σε de facto κατάργησή τους – αλλά και κάποιους συλλόγους ΔΕΠ, καθώς και την ομοσπονδία των πανεπιστημιακών (ΠΟΣΔΕΠ), προοιωνίζονται αντιδράσεις με την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους.

Ελπίδες για πολύ καλό τουριστικό καλοκαίρι

Από την άλλη, η μεγάλη ελπίδα της κυβέρνησης (η οποία μέχρι ώρας μοιάζει να επιβεβαιώνεται από τους αριθμούς) είναι ότι η φετινή τουριστική περίοδος θα είναι πολύ καλή. Κάτι τέτοιο, πέραν του ότι θα φέρει και σημαντικά έσοδα στο κράτος, θα στείλει και το μήνυμα της επιστροφής στην κανονικότητα, ύστερα από δύο «περίεργα» καλοκαίρια λόγω κορωνοϊού, και μάλιστα παρά το γεγονός ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται.

Ειδικά για τα τουριστικά έσοδα, η κυβέρνηση επενδύει πολλά σε αυτά, καθώς θα της δώσουν τη δυνατότητα να δημιουργήσει τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο, ώστε, ιδίως αν η κατάσταση με την ακρίβεια και τον πληθωρισμό δεν έχει εξομαλυνθεί μέσα στους επόμενους μήνες, να μπορέσει να προβεί σε νέες παρεμβάσεις ελάφρυνσης των βαρών, κυρίως για τα πιο αδύναμα οικονομικά στρώματα, εν όψει ενός χειμώνα που, για την ώρα, προβλέπεται δύσκολος για τη χώρα και τους πολίτες.

Διαβάστε επίσης:

Ερντογάν: Από την κουμπαριά με τον Καραμανλή στο «Μητσοτάκης γιοκ»

Οι Βόρειοι και οι Νότιοι της ΕΕ

Άνω – κάτω η κατοικία λόγω επιστροφής του Airbnb