Βρισκόμαστε σε μία περίοδο μου μόλις έχει αρχίσει να δείχνει.. τα δόντια της. Μια εξέλιξη, που σταδιακά ανακοινώνονταν ή έδειχνε για το πού βαδίζει η επικείμενη οικονομική και γεωπολιτική ανακατανομή αλλά και ο ανακαταμερισμός των προτεραιοτήτων μιας νέας παγκοσμιοποίησης.

Η κρίση της Ουκρανίας δεν ήταν ένα «τυχαίο» γεγονός, ο ηγεμονισμός των ΗΠΑ και η θεσμική αποδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «σερνόταν» μια δεκαετία περίπου, με την δημοσιονομική κρίση και την μεταναστευτική πολιτική να χωρίζει στα δύο τον πολιτικό διάλογο για το μέλλον της.

Σε όλο αυτό το «παζλ» των ραγδαίων εξελίξεων, που ταράζει και τη χώρα μας αλλά και τις σχέσεις μας με την γείτονα χώρα, αυτό που μένει, και ταλαιπωρεί ήδη  τους πολίτες, είναι η καθημερινότητα, η ακρίβεια, η αβεβαιότητα. Είναι το νέο αυξανόμενο ιδιωτικό χρέος που, μετά από μια «ανάπαυλα» κατά  την διάρκεια της πανδημίας, προβληματίζει γιατί ακριβώς δεν έχει τα ίδια αίτια με εκείνα της μεσογειακής δημοσιονομικής κρίσης.

Είναι πλέον, ο πληθωρισμός… Είναι εκείνος που ξεσκεπάζει τα δομικά και διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας, της λειτουργίας της αγοράς, των χρηματοπιστωτικών συστημάτων, της φορολογικής πολιτικής, των αθέμιτων πρακτικών και την δυναμική των ελεγκτικών συστημάτων. Είναι εκείνος που κάνει, την παγκόσμια ενεργειακή ακρίβεια πιο «ακριβή», όταν δεν υπάρχουν μηχανισμοί για να τιθασεύσουν την κερδοσκοπία, τους «μαυραγορίτες» της σύγχρονης εποχής. Εάν δεν γίνουν δε, γενικές και εστιασμένες παρεμβάσεις στην αγορά και στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού, τότε το επόμενο στάδιο είναι η επιβράδυνση της ανάπτυξης, η μείωση της παραγωγής και των επιπτώσεων αυτών στα δημοσιονομικά της χώρας και στην απασχόληση. Αρχίζουν οι …καραμπόλες!

Φυσικά, η Ελλάδα και σε περιόδους οικονομικής νηνεμίας ήταν ακριβότερη σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό, γιατί οι αλυσίδες εμπορίας είναι «κράτος εν κράτει», σε σχέση με την θέση τους σε άλλες χώρες. Ως ευρωβουλευτής, ήμουν εισηγήτρια  για την αντιμετώπιση των αθέμιτων πρακτικών των super markets και της διαμόρφωσης των τιμών παραγωγού – καταναλωτή. Συζήτησα από κοντά τις διαφορές λειτουργίας τους, από κράτος σε κράτος.

Στην Ελλάδα φαίνονται ήδη τα πρώτα αποτελέσματα της αρρυθμίας της αγοράς και της εισοδηματικής πολιτικής. Το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ επισημάνει ότι: «Από τον Απρίλιο μέχρι σήμερα ο κατώτατος μισθός έχει χάσει το 19% της αγοραστικής δύναμής του. Το 2022, όταν ο πληθωρισμός τρέχει με 10% περίπου, οι απώλειες είναι μεγαλύτερες για τα χαμηλότερα εισοδήματα: Φτάνουν στο 40% για τα νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα έως 750 ευρώ, στο 9-14% για τα νοικοκυριά με εισόδημα 751-1.100 ευρώ, μειώνονται όσο αυξάνεται το εισόδημα. Και η διανομή του εισοδήματος αλλάζει σε βάρος της μισθωτής εργασίας: Το μερίδιο των μισθών μειώνεται από το πρώτο τρίμηνο 2020, ενώ το μερίδιο των κερδών σταθερά αυξάνεται. Το πρώτο δε εξάμηνο του 2022, οι Έλληνες πάροχοι φυσικού αερίου διατηρούσαν το δεύτερο υψηλότερο περιθώριο κέρδους στην Ευρώπη». Στα συμπεράσματα αυτά, είναι σκόπιμο να μετρηθούν και τα κέρδη των super markets κατά την περίοδο της πανδημίας.

Αν δεν γίνουν ουσιαστικές, ριζικές και αποτελεσματικές παρεμβάσεις, που θα συνδυαστούν με μεταρρυθμίσεις της λειτουργίας των αλυσίδων παραγωγής, πρώτων υλών, μεταποίησης, εμπορίας, εφοδιαστικών αλυσίδων και super markets, τότε θα οδηγηθούμε σε  μια αφαίμαξη του εισοδήματος των νοικοκυριών, που θα μεταφέρονται τα λάφυρα της αισχροκέρδειας, όχι με καλάθι αλλά με καρότσι… Και δεν αναφέρομαι μόνο στα οφέλη από τις αυξημένες τιμές καταναλωτή και περιθωρίου κέρδους αλλά και στην σταδιακή έξοδο των μικρών επιχειρήσεων παραγωγής και εμπορίας από τον κύκλο της αγοράς επειδή εκείνες δεν μπορούν και δεν θέλουν, να ακολουθήσουν αθέμιτες πρακτικές.

Στην μάχη της ακρίβειας και πληθωρισμού ΠΡΕΠΕΙ να εγκαλεστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Ως πρώην Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης μπορώ να πω ότι «τα τρόφιμα δεν είναι μόνο θέμα επισιτιστικής ασφάλειας. Είναι ο τομέας που επηρεάζει άμεσα την οικονομία και την ανταγωνιστικότητας της».

Προς την κατεύθυνση αυτή είναι σκόπιμο να εξετασθούν και να ληφθούν μέτρα από «κάτω προς τα πάνω» σε όλη την αλυσίδα παραγωγής και  στην λειτουργία της καθετοποιημένης αγοράς. Να διασφαλίζεται η διαφάνεια, θεμιτές πρακτικές, επιμερισμός των αυξήσεων, κίνητρα για την εξισορρόπηση των κερδών, συνεχής ροή της αγοράς.   

1. Στόχος είναι η διατήρηση  ισορροπίας μεταξύ της προσφοράς και  ζήτησης, σημειώνοντας ότι μέχρι σήμερα δεν έχει διαπιστωθεί σημαντική μείωση της πραγματικής παραγωγής. Διαπιστώνεται, συγκέντρωση της παραγωγής και διοχέτευση της στην αγορά με όρους και σε timing που διασφαλίζουν οι προμηθευτές το μεγαλύτερο για αυτούς, κέρδος. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται πλασματικές τιμές  και είναι το πρώτο στάδιο κερδοσκοπίας. Άρα, να καταγραφούν οι προμηθευτές-είναι ήδη γνωστοί-των ακατέργαστων αλλά και τελικών αγροτικών προϊόντων, να ελέγχονται οι τρόποι διακίνησης, τα τιμολόγια, η περίοδος στοκαρίσματος των προϊόντων, ο τρόπος και η διάρκεια αποπληρωμής τους, τα περιθώρια κέρδους σε σχέση με τις δύο προηγούμενες περιόδους.
2. Έλεγχος του κόστους των εισροών στην αγροτική παραγωγή (λιπάσματα, φάρμακα κλπ) από τις εταιρείες  που είναι καταγεγραμμένες σχετικά με την διακίνηση, τους τρόπους συνεργασίας με τον πρωτογενή τομέα, τα περιθώρια κέρδους σε σχέση με τις δύο προηγούμενες περιόδους. Θα μπορούσε να κατοχυρωθεί «καλάθι εισροών» και να συνδυαστεί με κίνητρα, όπως εκείνων των φορολογικών του αναπτυξιακού νόμου καθώς και ειδικών προγραμμάτων συγχρηματοδότησης της λειτουργιάς τους, διότι έχουν επιβαρυνθεί αρκετά  από την ενεργειακή κρίση.
3. Αγροτοβιομηχανία, μεταποίηση που από την μία πλευρά έχουν αύξηση του κόστους παραγωγής και από την άλλη πλευρά μπορούν να διαχειριστούν την «αγορά» και να προσδιορίζουν τις τιμές των διατροφικών  προϊόντων, πχ γαλακτοκομικών. Είναι σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα παραγωγής και στην διαμόρφωση τιμών καταναλωτή. Να προσδιοριστούν κίνητρα επενδυτικά για να συμμετέχουν αντισταθμιστικά στην συγκράτηση των τιμών. Αντίστοιχα μέτρα  και εκείνων των επιχειρήσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας.
4. Συνεταιρισμοί και ομάδες παραγωγών οι οποίοι και προφανώς οφείλουν να λειτουργούν με όρους αγοράς. Έχουν φυσικά ένα πλεονέκτημα. Από την ίδια τη δομή τους, έχουν την δυνατότητα να κερδίζουν από την «έλλειψη» του ενδιάμεσου σταδίου, εκείνης της συγκέντρωσης της παραγωγής που μειώνει αρκετά την επιβάρυνση της τιμής. Ένα πακέτο κινήτρων όπως «εφοδίων, αποθήκευσης, σύντομής πληρωμής των τιμολογίων τους από τους αγοραστές, μείωση επιτοκίων δανείων τους, διευκόλυνση της εξυγίανση τους, ενίσχυσης του μηχανισμού αποσβέσεων» ,θα μπορούσε να τους δώσουν την δυνατότητα να μπουν επιθετικά στην αγορά με μειωμένες τιμές για την προστασία των καταναλωτών.

Φυσικά, οι καθετοποιημένες αυτές παρεμβάσεις, οφείλεται να συνδυαστούν  και με οριζόντιες όπως:

• την αναδιάταξη των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για την κοινωνική και εισοδηματική στήριξη των νοικοκυριών το επόμενο έτος
• τη δημιουργία μηχανισμού στήριξης αγροτικών εισοδημάτων από τις διακυμάνσεις τιμών, όπως προβλέπεται από την ΚΑΠ
• την ισχυροποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών για την μείωση της έμμεσης φορολογίας.
• την επανεξέταση της τιμολόγησης των ενεργειακών τιμολογίων

Το ΠΑΣΟΚ, στο οποίο συμμετέχω ενεργά και αδιάκοπτα , είχε πάντα θέσεις και υλοποιούσε ως Κυβέρνηση μεταξύ των άλλων την προστασία του καταναλωτή, του μισθωτού, του συνταξιούχου. Είχε και έχει προτάσεις για τα μικρομεσαία στρώματα και μικρομεσαίες επιχειρήσεις ,για τους ανθρώπους που δίνουν τον καθημερινό τους αγώνα.

Στις 9 Νοέμβρη, στην γενική κινητοποίηση των εργαζομένων,των πολιτών κατά της ακρίβειας, θα δώσουμε δυναμικά το παρόν. Διεκδικούμε την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών. Στόχος μας η εξάλειψη των ανισοτήτων, η διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της δημοκρατικής ανάπτυξης.

Η Κατερίνα Μπατζελή είναι πρώην Υπουργός, βουλευτής, ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ

Διαβάστε επίσης:

Δύο μέτωπα πόλωσης και μια απόπειρα κατευνασμού από τον Μητσοτάκη

Ο υποκλέψας του υποκλέψαντος

Από το σκοτεινό διαδίκτυο στην κρίση του φωτεινού!