Πρωτοπόρος συνθέτης, θεωρητικός της μουσικής, αρχιτέκτονας, μηχανικός, μαθηματικός και ένας από τους πιο προοδευτικούς και δημιουργικούς στοχαστές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα,  ο  Ιάννης Ξενάκης (1922-2001), και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τον τιμά με δύο μεγαλειώδεις εκθέσεις.

Πρόκειται για ένα διπλό αφιέρωμα του μουσείου σ’ έναν από τους σπουδαιότερους δημιουργούς που με το πολυεπίπεδο και καινοτόμο έργο του άνοιξε καινούριους δρόμους για τον πολιτισμό του 21ου αιώνα.

Σε συνεργασία με κορυφαίους μουσικούς θεσμούς από τις δύο πατρίδες του Ξενάκη, του Musée de la Musique-Philharmonie de Paris από την Γαλλία και το Ωδείο Αθηνών και το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (ΚΣΥΜΕ) από την Ελλάδα, το ΕΜΣΤ διοργανώνει τη μεγαλύτερη εκθεσιακή παρουσίαση του Ιάννη Ξενάκη στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Η πρωτοβουλία για την έκθεση του Ξενάκη εντάσσεται στο πλαίσιο της αποστολής του Μουσείου, η οποία, μεταξύ άλλων, αποσκοπεί στην ανάδειξη του έργου διακεκριμένων ή και λιγότερο γνωστών αλλά σημαντικών πολιτιστικών δημιουργών της ελληνικής διασποράς.

Στο ισόγειο του Μουσείου θα βρείτε την έκθεση «Ιάννης Ξενάκης: Ηχητικές Οδύσσειες» η οποία θεωρείται η πρώτη ολοκληρωμένη μεγάλη έκθεση στην Ελλάδα για τον πρωτοπόρο συνθέτη και έναν από τους πιο προοδευτικούς και δημιουργικούς στοχαστές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Τη δεκαετία του 1950, ο Ξενάκης δημιούργησε ένα μουσικό είδος απολύτως δικό σπάζοντας τους κώδικες της σύγχρονης μουσικής. Με την άμεση αναγνώριση από τους ομότεχνούς του και από το κοινό, αλλά και σε διαρκή κατάσταση επανεφεύρεσης και επανάστασης, ο Ξενάκης συνέθεσε ριζοσπαστική μουσική που είναι ταυτόχρονα μια αναφορά στην αρχαιότητα, μια ωδή στη φύση και τα στοιχεία της, ένας φόρος τιμής στον μοντερνισμό στο ακρότατο σημείο του, και ένα όραμα για τη χρήση της τεχνολογίας. Το έργο του, ευρύτατα αναγνωρισμένο διεθνώς, δεν έχει μέχρι σήμερα παρουσιαστεί σε βάθος στην Ελλάδα. Χωρισμένη σε 6 ενότητες, η έκθεση παρουσιάζει πρωτότυπο και ανέκδοτο υλικό από τα πολλά επίπεδα της διαρκώς ανανεούμενης και ακούραστης δημιουργικότητας του, όπως φωτογραφίες, αρχιτεκτονικά σχέδια, απεικονιστικές παρτιτούρες, μακέτες και ανέκδοτο ακουστικό υλικό. Καθώς η έκθεση επικεντρώνεται στο πιο σημαντικό και αντισυμβατικό κομμάτι του έργου του και ρίχνει φως στην προσωπική του ιστορία, όπως και στην εικαστική, λογοτεχνική και μουσική παραγωγή του και ενσωματώνει τον συνθέτη στον καιρό του και στα πολιτικά και πολιτιστικά κινήματα που τον καθόρισαν ως καλλιτέχνη εμείς ως επισκέπτες, βυθιζόμαστε όλο και περισσότερο στην πολυτάραχη προσωπική ιστορία του δημιουργού, ανακαλύπτουμε το εύρος του έργου του και των ενδιαφερόντων του και ταξιδεύουμε στο  μοναδικό και πολυδιάστατο σύμπαν του.   

Παράλληλα, στον 3ο όροφο, η νέα παραγωγή «Ο Ξενάκης και η Ελλάδα», συνεργασία του ΕΜΣΤ με το Ωδείο Αθηνών και το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (ΚΣΥΜΕ), εξερευνά την ταραγμένη και πολυσύνθετη σχέση του Ξενάκη με την πρώτη του πατρίδα, από τα χρόνια στη Γαλλία μετά την καταδίκη του σε θάνατο έως την επιστροφή του στην Ελλάδα μετά από 27 χρόνια αυτοεξορίας, και την καταξίωσή του. Η έκθεση καταγράφει τις πτυχές της πλούσιας μουσικής ζωής στην Ελλάδα τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, τις πρωτοβουλίες που προώθησαν τη μουσική πρωτοπορία και στήριξαν τους σύγχρονους συνθέτες και φτάνει μέχρι την επιστροφή του Ξενάκη και τη διοργάνωση των μεγάλων ελληνικών έργων του, όπως το «Πολύτοπο Μυκηνών» (1978). 

Μέσα από τα τεκμήρια και τα αντικείμενα της συλλογής του ΚΣΥΜΕ όπως πρωτότυπες χειρόγραφες επιστολές και κείμενα του Ξενάκη, άρθρα, παρτιτούρες, προγράμματα εκδηλώσεων, φωτογραφίες, ηχογραφήσεις, βίντεο, αλλά και αντικείμενα όπως η Πολυαγωγία (UPIC), το ηλεκτρονικό σύστημα σύνθεσης που εφηύρε, η έκθεση «Ο Ιάννης Ξενάκης και η Ελλάδα» επιτρέπει μια νέα ανάγνωση της τρικυμιώδους και συχνά αντιφατικής σχέσης του δημιουργού με τη σύγχρονη Ελλάδα μέσα στο πολιτιστικό και πολιτικό πλαίσιο υποδοχής του και αναδεικνύει την ανθρώπινη πλευρά και την εξέλιξη της σκέψης ενός διεθνούς πρωτοπόρου.

«Ιάννης Ξενάκης: Ηχητικές Οδύσσειες» στο ισόγειο του ΕΜΣΤ
 Επιμέλεια: Μάχη Ξενάκη (οικογένεια Ιάννη Ξενάκη), Thierry Maniguet (Musée de la Musique-Philharmonie de Paris), Kατερίνα Γρέγου (EMΣΤ). Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Εύα Μανιδάκη, Θανάσης Δεμίρης (Flux Office)

«Ο Ιάννης Ξενάκης και η Ελλάδα» στον 3^ο όροφο του ΕΜΣΤ

Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης (ΕΜΣΤ) & Στέλλα Κουρμπανά (Ωδείο Αθηνών – ΚΣΥΜΕ) 
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Εύα Μανιδάκη, Θανάσης Δεμίρης (Flux Office) 

Διάρκεια έκθεσης: έως 7 Ιανουαρίου 2024 
Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ)
Λεωφ. Καλλιρρόης & Αμβρ. Φραντζή (πρώην εργοστάσιο ΦΙΞ) 211 1019000