Βεγγάλης Τζούκας

Ζουν ανάμεσά μας

Αλλόκοτες θεωρίες και ανορθολογισμός στον σύγχρονο κόσμο

Εκδόσεις: Επίκεντρο

Σελ.: 336

Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο, καθώς πάντα υπήρχε εκείνος ο χαρακτηριστικός κοινωνικός τύπος που αμφισβητούσε προγραμματικά κάθε ορθολογική ερμηνεία της πραγματικότητας. Γενικότερα, η αμφισβήτηση λάμβανε υπαρξιακά χαρακτηριστικά. Αυτό προσέδιδε τελικά μια σαφή ταυτότητα στον καθ’ έξιν «αμφισβητία» και τον ενέτασσε στην κατηγορία εκείνου που «δεν πιάνεται κορόιδο από το σύστημα». Στην πραγματικότητα, όλοι αυτοί λειτουργούσαν δίχως τη συνείδηση του παρελθόντος, όπως ακριβώς οι αρχαϊκοί άνθρωποι που ερμήνευαν τον κόσμο δημιουργώντας ένα σωρό μύθους – πράγμα φυσικό, καθώς ζούσαν έξω από την ιστορία.

Στην Ελλάδα, ο αμφισβητίας είχε τα χαρακτηριστικά του εξυπνάκια, αυτού που ήθελε να διακριθεί δίχως τον κόπο της γνώσης ως αφ’ εαυτού πονηρός. Η κατηγορία αυτή γοήτευε αρκετούς ανθρώπους, καθώς κάλυπτε πολλά γνωστικά, ταυτοτικά και υπαρξιακά κενά. Η πραγματικότητα ερμηνευόταν με την άρνησή της. Έτσι, πίσω από την πιο απλή εξήγηση βρισκόταν το σύστημα, μια μυστική οργάνωση, μια παγκόσμια συνωμοσία, οι μυστικές υπηρεσίες, κατά προτίμηση η CIA, οι Αμερικανοί, οι εξωγήινοι, κάποιοι τύποι που ζουν στον ζόφο των σκοταδιών και απεργάζονται το κακό της ανθρωπότητας.

Κάθε εποχή είχε τον ανορθολογισμό της, που τρεφόταν βασικά από μιαν απίθανη όσο και ευφάνταστα γελοία θεωρία που πρόεκυπτε συνήθως από κοινωνικές προκαταλήψεις θρησκευτικού ή πολιτικού σκοταδισμού.

Όσο πιο αστεία και αστήριχτη ήταν η ερμηνεία, τόσο πιο δημοφιλής γινόταν σε αυτό το ευρύ και πολυποίκιλο κοινό των συνωμοσιολόγων που βρήκαν πεδίο δόξης λαμπρό με το να εμφανιστούν μαζικά προσφάτως, με αφορμή την πανδημία της COVID-19… 

To φαινόμενο αυτό δεν ήταν αποκλειστικότητα των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, αντίθετα ήταν ιδιαίτερα προσφιλές και σε κοινωνίες αιχμής. Ας θυμηθούμε τα πρόσφατα γεγονότα που πυροδότησαν ένα παγκόσμιο αντιεμβολιαστικό κίνημα όταν η αιχμή του δόρατος της παγκόσμιας ψεκασμένης κοινότητας δεν ήταν η Καμπούλ ή το Λάγος αλλά το Άμστερνταμ και το Βερολίνο, όπου παρακολουθήσαμε έκθαμβοι τεράστιες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας από τις πλέον προηγμένες κοινωνίες του πλανήτη. Άντε, πάλι από την αρχή με τις μυστικές υπηρεσίες, τους σιωνιστές, τις σκοτεινές δυνάμεις, τις απόκεντρες εξουσίες, όπου όλες οι συνωμοσιολογικές σχολές συνέκλιναν στο ιδιοφυές συμπέρασμα ότι η παγκοσμίου ενδιαφέροντος καθημερινότητα του κυρ Μήτσου από το Κολοκοτρωνίτσι αξίζει μιαν έρευνα δισεκατομμυρίων, την κατάρρευση του παγκόσμιου εμπορίου, των εργασιακών σχέσεων με τον κατ’ οίκον περιορισμό της παγκόσμιας κοινωνίας, προκειμένου να παραχθεί ένα εμβόλιο που θα περιέχει ένα τσιπάκι το οποίο θα παρακολουθεί τους αγώνες ταβλιού του προαναφερθέντος με τον κυρ Γιωργή από το Άνω – Κάτω Κλίσμα και θα τους αρχειοθετεί στα παγκόσμια αρχεία.

Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι που ανήκουν σε αρχαϊκές εποχές είναι σύγχρονοί μας! Αρκετοί από αυτούς ανήκουν σε ριζοσπαστικές κινηματικές και αλληλέγγυες πρωτοπορίες οι οποίες συντάσσονται με παλαιοημερολογίτικες αιρέσεις και νεοναζιστικές ομάδες… Ζουν ανάμεσά μας, κυκλοφορούν δίπλα μας και διαμορφώνουν τη δική μας καθημερινότητα, όλων ημών που υποστηρίζουμε πως ένα κι ένα κάνουν δύο.  

Το «Ζουν ανάμεσά μας» του Βαγγέλη Τζούκα, με αφορμή τις απίθανες θεωρίες των αντιεμβολιαστικών κινημάτων που ξεφύτρωσαν σαν μανιτάρια την εποχή της πανδημίας, είναι μια ιδιαίτερα επίκαιρη μελέτη πάνω στο φαινόμενο της εμφάνισης αλλόκοτων θεωριών που κατά καιρούς αναδύονται στην επικαιρότητα επικαλούμενες εξωφρενικές θεάσεις και ερμηνείες. Τίτλος του βιβλίου η ευρέως διαδεδομένη έκφραση «ζουν ανάμεσά μας» που χρησιμοποιείται με χιουμοριστική διάθεση προκειμένου να αντιμετωπίσει κανείς τον παραλογισμό, τον ανορθολογισμό και την απόλυτη ηλιθιότητα των φορέων τέτοιων αλλόκοτων και εξωφρενικών θεωριών.

Ωστόσο, δεν είναι και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα αστείο θέμα για τον λόγο ακριβώς που δηλώνει κυριολεκτικά ο τίτλος της μελέτης. Οι φορείς αυτοί του ανορθολογισμού, των εξωφρενικών θεωριών, ζουν ανάμεσά μας, δίπλα μας, βρίσκονται στην οικογένειά μας, στους φίλους μας, στην εργασία μας, στους κοινωνικούς χώρους που συχνάζουμε, βρίσκονται και βρισκόμαστε ανάμεσά τους. Αν αναρωτηθεί κανείς τι φταίει, τι συμβαίνει, τι τρέχει με όλους αυτούς που εκστομίζουν απίθανες κουταμάρες, σίγουρα θα μπει σε έναν αδιανόητο λαβύρινθο, καθώς η κουταμάρα είναι ανεξάντλητη. Ο συγγραφέας δηλώνει απερίφραστα ότι «η ενασχόληση με τον ανορθολογισμό στις ποικίλες εκδοχές του δεν είναι εύκολη υπόθεση σε καμιά περίπτωση». Ωστόσο, στην πλήρη και ιδιαίτερη συγκροτημένη εισαγωγή θέτει ένα πλαίσιο προσέγγισης σε αυτές τις αποκλίνουσες συμπεριφορές που βρίσκουν κοινούς τόπους για να συγκροτήσουν ομάδες πεφωτισμένων ηλιθίων.

Ο συγγραφέας ανθολογεί δεκαπέντε επιλεγμένες χαρακτηριστικές αλλόκοτες θεωρίες (ιστορίες για αγρίους…) που απέκτησαν παγκόσμια αποδοχή από τους πολυπληθείς οπαδούς των αλλόκοτων θεωριών. Η μελέτη, δίχως να χάνει τα ακαδημαϊκά της χαρακτηριστικά, έχει το πλεονέκτημα ότι είναι ευκολοδιάβαστη και κατανοητή στο κοινό των ορθολογικά σκεπτόμενων αναγνωστών. Είναι ένα θέμα με μεγάλο ενδιαφέρον και εμφανίζεται πλέον όλο και συχνότερα μέσα από τις διαδικτυακές εφαρμογές των κοινωνικών μέσων, καθώς αυτές τις επικίνδυνες απλουστεύσεις τις υιοθετούν και τις αναμεταδίδουν διάφορες κινηματικές ομάδες που καλύπτουν όλο το πολιτικό φάσμα συναρπάζοντας τα ιδιαίτερα κοινά τους. Αυτές οι ιδιαίτερες θεωρήσεις, που ξεκινούν συνήθως από τη νέα μόδα της πολιτικής ορθότητας και εξαπλώνονται σαν επιδημία, έχουν αρχίσει να υπονομεύουν επικίνδυνα τα θεμέλια των κοινωνιών μέσα από την κατάργηση της πολιτισμικής μνήμης, όπου όλο το παρελθόν είναι ένοχο στα μάτια της διεθνούς των ηλιθίων.  

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας

Βιβλιόφιλοι: Βιβλία με ένα ευρώ!

Bιβλίο: Το πρωτόλειο έργο ενός σπουδαίου συγγραφέα