Αιμίλιος Σολωμού

Κράτα την ανάσα σου

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Σελ.: 258

Τέταρτο μυθιστόρημα για ενήλικους αναγνώστες το «Κράτα την ανάσα σου» του Αιμίλιου Σολωμού, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη και, ομολογουμένως, διαβάζεται με κομμένη την ανάσα, μια και – τόσο θεματολογικά όσο και υφολογικά – πρόκειται για ένα εξαιρετικά καλογραμμένο μυθιστόρημα με παλμό, νευρώδη αφήγηση, με ανατροπές, με στοιχεία ψυχολογικού θρίλερ, με φιλοσοφικές και υπαρξιακές διαστάσεις και αφορά αρχικά τη σεξουαλική παρενόχληση που δέχεται μια μαθήτρια από τον καθηγητή της (είτε η παρενόχληση υφίσταται είτε αποτελεί προϊόν σκευωρίας) με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Όπως θα αποδειχθεί κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, δεν είναι το ζήτημα της παρενόχλησης το κύριο θέμα του βιβλίου, παρά η αφορμή να ξετυλιχθεί το κουβάρι μιας συγκλονιστικής ιστορίας.

Κεντρικός ήρωας είναι ο καθηγητής Ιστορίας και συγγραφέας Ιωάννης Καλλέργης, επιτυχημένος και φιλόδοξος, αγαπητός στον κοινωνικό του κύκλο, παντρεμένος με την Αλεξάνδρα, διευθύντρια σε τράπεζα. Οι δυο τους αποτελούν ένα αγαπημένο, αξιοσέβαστο ζευγάρι. Ο Καλλέργης είναι καταξιωμένος, έχει έναν διευρυμένο κύκλο οικονομικών και πολιτικών παραγόντων χάρη στον πλούσιο κτηματομεσίτη πεθερό του. 

Από τη μια στιγμή στην άλλη, από μια αυθόρμητη κίνησή του προς τη μαθήτριά του Άννα (ένα καταλυτικό πρόσωπο στην πορεία του έργου και του πρωταγωνιστή), τα πάντα ανατρέπονται και ξεκινά η απότομη πτώση του. Κατηγορείται για σεξουαλική παρενόχληση. Διαπομπεύεται στον Τύπο, στη σχολική κοινότητα, στον κύκλο του και στη γειτονιά του. Ένας ένας οι ισχυροί του φίλοι τού γυρίζουν την πλάτη. Η σχέση του με την αγαπημένη του σύζυγο θυμίζει σπίτι που τα θεμέλια του τρέμουν, οι τοίχοι του ξεφλουδίζουν, τα παράθυρά του ραγίζουν και σπάνε για να μπει στο εσωτερικό του σπιτιού παγωνιά και φόβος. Γίνονται δυο ξένοι, δυο ξένα σώματα που περιφέρονται σε μια κενής τρυφερών συναισθημάτων και εμπιστοσύνης κατοικία. Η σχέση τους διαταράσσεται και φέρνει στην επιφάνεια παλιές, καλά κρυμμένες πληγές.

Ο Καλλέργης, τσακισμένος ψυχολογικά, μην αντέχοντας τον άγριο πόλεμο που μαίνεται εναντίον του και τον ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου σε μια βαριά άρρωστη κοινωνία, αποφασίζει να τα εγκαταλείψει όλα, να φύγει από την κόλαση και την πολλή συνάφεια του κόσμου και να επιστρέψει στο απομακρυσμένο ορεινό χωριό του, προκειμένου να γλιτώσει από τα πυρά, τις αιματηρές σιωπές, τα παγωμένα βλέμματα και τον εξευτελισμό. Κι έτσι τελειώνει το καταιγιστικό πρώτο μέρος του βιβλίου, με τον Καλλέργη να φεύγει μόνος, ηττημένος και προδομένος, κάτω απ’ το ψιλόβροχο.

Στο δεύτερο μέρος, ο πρωταγωνιστής έχει επιστρέψει στον γενέθλιο τόπο του και εκεί, μέσα στην ερημιά του τοπίου, κλεισμένος στον εαυτό του, γαλήνιος, απρόσβλητος και ελεύθερος να αναπνεύσει – έξω από την εγκλωβισμένη ζωή του, πια στη δική του γη και μοναχική επικράτεια – επανακτά σταδιακά τα σπασμένα του κομμάτια. Ξαναγίνεται ο άνθρωπος που υπήρξε κάποτε, αυτός που προοριζόταν να γίνει και δεν έγινε.

Ξαναφτιάχνει το παλιό, ακατοίκητο εδώ και χρόνια, πατρικό του, ασχολείται με τη γη και τα αμπέλια, έρχεται σε εσωτερικό διάλογο με τη φύση γύρω του. Τον επισκέπτεται ένας παλιός του φίλος, συνάδελφος και συγγραφέας – το alter ego του συγγραφέα Σολωμού – για να του ζητήσει συγγνώμη που τον καταδίκασε όπως όλοι οι άλλοι και του ανακοινώνει πως πρόκειται να κάνει την ιστορία του μυθιστόρημα. Αργότερα, ο Καλλέργης θα δεχτεί και την επίσκεψη της Αλεξάνδρας σε μια προσπάθεια αναθέρμανσης της παγωμένης τους σχέσης ενώ, απρόσμενα, θα συναντήσει στο χωριό τη Ρίτα, έναν εφηβικό του έρωτα, η οποία ζει πλέον μόνιμα στη Γερμανία έχοντας εγκαταλείψει εσπευσμένα τον κοινό τους τόπο στα 17 της. Το κοινό παρελθόν του Καλλέργη και της Ρίτας βγαίνει από τη λήθη του και φέρνει στο φως του παρόντος θαμμένα γεγονότα, διαλυμένες ζωές, χαμένα χρόνια, εκδίκηση, ταπεινώσεις, εκβιασμούς, χαμένες επιστολές, άδικους θανάτους και ενοχές.

Η πατρική φιγούρα ζωντανεύει και μαζί ζωντανεύουν οι στιγμές κι αυτό το κάτι που θυμίζει ευτυχία όταν το χέρι του πατέρα σφίγγει με θέρμη μια παιδική παλάμη.

Δυο κορμιά κάτω από την καρυδιά, ένας νερόλακκος, ο παιδικός φίλος, οι κραυγές, η ασφυξία, η φράση «Κράτα την ανάσα σου» που επιστρέφει και αντηχεί στο σήμερα και ξυπνάει την παλιά, λανθάνουσα οδύνη και θυμίζει ένα παρελθόν τραγικότερο του παρόντος.

Η τριτοπρόσωπη αφήγηση του βιβλίου περιγράφει με ακρίβεια τις κινήσεις και τις πιο μύχιες σκέψεις του Καλλέργη, τις μυρωδιές της φύσης, του χώματος και του θανάτου, τον χρόνο που κινείται κυκλικά αλλά και τους υπόλοιπους χαρακτήρες που συμβάλλουν στις ισορροπίες και στους γκρεμούς του Καλλέργη.

Εμβόλιμα, έρχεται και η πρωτοπρόσωπη αφήγηση από πλευράς του φίλου, συναδέλφου και συγγραφέα – του ίδιου του Σολωμού δηλαδή – που κάνει έρευνα, σκαλίζει τα τρωτά και σκοτεινά σημεία της ιστορίας για να γράψει το μυθιστόρημά του με ήρωα τον Καλλέργη, κατοχυρώνοντας την αλήθεια. Ένα μυθιστόρημα που «χτίζεται» μέσα στο παρόν μυθιστόρημα που έχει ήδη σάρκα, οστά και ψυχή, αποκαλύπτει και αποκαλύπτεται μπρος στα μάτια του αναγνώστη που συμπαθεί, αντιπαθεί, ταυτίζεται, προβληματίζεται, αγωνιά και που τα βήματά του θα οδηγηθούν σε μονοπάτια που ούτε καν φανταζόταν.

Μυθιστόρημα μη εφήμερο, στέρεο, ευρηματικό, δυνατό σαν γροθιά στο στομάχι, αλληγορικό, χωρίς λογοτεχνικές «ευκολίες», βαθιά πολιτικό και αιχμηρό και άλλο τόσο βαθιά ανθρώπινο, καθώς αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις που μ’ έναν κρότο κι έναν λυγμό διαλύονται, παίρνουν σχήμα τέρατος, γίνονται σπασμένοι δρόμοι και γκρεμοί.

Ένα έξοχο ψυχογραφικό πεζογράφημα για την απάτη της επιφάνειας ενός λαμπερού βίου, για τη μοναξιά του ενός, του καθενός και των πολλών, για την ιαματική επιστροφή στις ρίζες, για τον χρόνο και τη μνήμη, για τη σταύρωση και την ανάσταση.

Διαβάστε επίσης:

Bιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας

Βιβλιόφιλοι: Η αξία των κλασικών παιδικών βιβλίων

Ο Έρωτας στα χρόνια της τρίτης ηλικίας!