Τίτλος ταινίας: «Τα τέρματα του Αυγούστου»

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος

Στα ορεινά χωριά των Τρικάλων, ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος έχει αναπτύξει μια δική του παράδοση ντοκιμαντέρ, καθώς η κάμερά του σκαρφαλώνει συχνά-πυκνά, προκειμένου να καταγράψει τη μικροκοινωνία τους. Με  τα «Τέρματα του Αυγούστου» (τέρματα, ως ελληνική λέξη για τα γκολ) βρίσκει την ευκαιρία να περιγράψει έναν άτυπο κύκλο ζωής, όπως αυτός των ανθρώπων. Στο κέντρο της στόχεύσής του το χωριό Αρματολικό και στον γύρω κύκλο τα χωριά, Νεράιδα, Μεσοχώρα, Κορυφή.  Ένα τουρνουά ποδοσφαίρου, το οποίο ενώνει και χωρίζει ταυτόχρονα όλες αυτές τις μικροκοινότητες. Μοιάζουν βγαλμένες από χρόνια άλλα, με τις δουλειές τους, τις γιορτές και τις συγκρούσεις να φτάνουν στον πυρήνα σχεδόν προϊστορικής κοινότητας.

Το ποδόσφαιρο, η μετωνυμία ενός πολέμου, συγχρόνως μια συγκρουσιακή γιορτή, στην οποία κάθε ένα από αυτά τα χωριά θέλει να αποδείξει την ισχύ του, την ανωτερότητά του, την κυριαρχία του. Οι άντρες, λοιπόν, στον πόλεμο, βρίζονται, παίζουν ξύλο, παθιάζονται για τη νίκη. Πεδίο μάχης το γήπεδο, η ήττα δεν συγχωρείται. Ακόμη και το μικρό κοριτσάκι-δρομέας, αρνείται την παρηγοριά της τρίτης θέσης, στους τοπικούς αγώνες (άλλη μια γιορτή), θέλει τη νίκη, την πρωτιά.  Γύρω, παιδιά και απόμαχοι ενθαρρύνουν, παροτρύνουν. Εδώ ακριβώς, ο Κουτσιαμπασάκος χρησιμοποιεί το γήπεδο ως τόπο συνεύρεσης τριών γενιών. Τα μικρά παιδιά αναπτύσσουν μια συνείδηση «πατρίδας», για το χωριό τους, ζητούν τη νίκη και το πιστοποιητικό δύναμης, που χαρίζει αυτή. Ο περίκλειστος τόπος τους, ο περιτριγυρισμένος από βουνά, τους έμαθε τη σκληρή αλήθεια της επιβίωσης. Οι νεαροί και σφριγηλοί (έξοχη κινηματογράφηση των σωμάτων) είναι στη μάχη και οι παππούδες τους, ακουμπώντας την κούραση μιας ζωής πάνω στην γκλίτσα, καμαρώνουν για τα εγγόνιά τους.

Την ίδια ώρα, οι γυναίκες κάνουν ετοιμασίες για τη γιορτή της Παναγίας, άλλη μια σύναξη της κοινότητας, ευκαιρία για κάθαρση από τη «μόλυνση» των όσων προηγήθηκαν. Κι εδώ  στην προετοιμασία της μεγάλης, εορταστικής ημέρας, μικροκακίες, μικροϋπαινιγμοί, μικροκουτσομπολιά, ένας διχασμός που καιροφυλακτεί με τους Παλαιοημερολογίτες, οι συγκρούσεις αποτελούν, εν τέλει τον τρόπο με τον οποίον αυτές οι κοινωνίες βλασταίνουν και αναπτύσσονται. Ανάμεσα σε όλα τούτα, ο έρωτας, ολότελα αντίθετος με τις διαμάχες, πάνω του στηρίζεται η δημιουργία της οικογένειας. Στο όνομά της οργανώνεται η καθημερινή εργασία, οι γυναίκες πρωτοστατούν στον μόχθο (τη βοσκή, το άρμεγμα, την καλλιέργεια), μια άτυπη μητριαρχική κοινωνία από τα παλιά. Γι’ αυτήν την οικογένεια αντιμάχονται οι άνδρες κι όταν το άτυπο υβρεολόγιο του γηπέδου τη θίξει, τότε η γιορτή μετατρέπεται σε πόλεμο. Η τέχνη του Κουτσιαμπασάκου διακρίνεται στον τρόπο που παρακολουθεί, με ευελιξία αυτό το ορεινό «πόλεμος και ειρήνη», αλλά και στη διακριτική γοητεία, με την οποία φέρνει τον χρόνο πίσω, στραγγίζοντας τις εικόνες του από σταθερές του σύγχρονου βίου. Έρχονται από τα παλιά οι άνθρωποί του, οι γιορτές τους και οι συνήθειές τους.

Όλα αυτά στο θερινό διάλειμμα της αστικής ζωής. Κάποτε, όλοι θα επιστρέψουν στις πόλεις, θα μείνουν μόνον δεκαοκτώ γέροντες. Το χιόνι στα βουνά θα περικυκλώσει τον τόπο και θα πέσει πάνω στις ζωές των κατοίκων.  Ο κύκλος του τόπου, ταυτόχρονα ένας κύκλος ζωής, όπως αυτή των ανθρώπων. Η εκκλησία, χώρος όπου όλοι μαζί στέκονται με δέος μπροστά στο άγνωστο, ένα μνημόσυνο, ως υπενθύμιση φθαρτότητας, αλλά και της συνέχειας της ζωής μέσα από τις κοινότητες. Έτσι προχωρούν τα πράγματα, διασχίζοντας τους αιώνες, ακόμη κι όταν θεωρούμε ότι αυτά αλλάζουν. 

Αξιολόγης: ***

Διαβάστε επίσης:

Θηβαίος για Σαββόπουλο: «Χάσαμε όλοι τον παππού μας που μας έλεγε παραμύθια»

Όλο και περισσότερα θέατρα αναγγέλλουν τις καινούριες παραστάσεις τους

Ο Ντέιβιντ Λιντς στον «Παρνασσό»