Όταν ένας άνθρωπος έχει υποστεί ένα σοβαρό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, μια βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση, όταν εμφανίζει προοδευτική νευρολογική νόσο ή άνοια, αλλάζει όλη η ζωή του. Η καθημερινότητά του, η οικογένειά του, η σχέση του με τον εαυτό του και τον κόσμο που τον περιβάλλει δεν είναι ποτέ η ίδια.

«Στο πλαίσιο αυτό, η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) δεν έρχεται ως “μαγική λύση”, ούτε ως απρόσωπο “ρομπότ” που αντικαθιστά τον ιατρό και τους θεραπευτές. Έρχεται ως ισχυρό εργαλείο που, όταν χρησιμοποιείται με γνώση, ήθος και μέτρο, ενισχύει την κλινική κρίση, βελτιώνει την ασφάλεια και υποστηρίζει την εξατομίκευση της θεραπείας».

Τα παραπάνω επισημαίνει ο διεθνούς φήμης νευροχειρουργός Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργόπουλος, διευθυντής Νευροχειρουργικής Κλινικής του ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ HOSPITAL CENTER και πρόεδρος του Κέντρου Αποκατάστασης ΑΝΑΠΛΑΣΗ, με αφορμή τις όλο και αυξανόμενες επιστημονικές συζητήσεις σε σχέση με το ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στη Νευρολογική Αποκατάσταση.

Όπως εξηγεί ο κ. Γεωργόπουλος, «στη σύγχρονη αποκατάσταση, η ΤΝ μπορεί να επεξεργάζεται μεγάλο όγκο δεδομένων — κλινικά στοιχεία, απεικονίσεις (αξονική και μαγνητική τομογραφία), λειτουργικές κλίμακες (όπως FIM, Barthel, mRS),  αλλά και δείκτες από φορητούς αισθητήρες. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να συμβάλει σε πιο τεκμηριωμένες εκτιμήσεις για τον κίνδυνο επιπλοκών, την πιθανότητα ανάκτησης βάδισης ή αυτοεξυπηρέτησης και την ορθότερη κατανομή της έντασης και διάρκειας της θεραπείας.

Είναι όμως σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι εκτιμήσεις αυτές δεν αποτελούν «ετυμηγορία», πολλώ δε μάλλον «θέσφατο» τονίζει ο κ. Γεωργόπουλος και συνεχίζει: «Η τεχνητή νοημοσύνη χαρτογραφεί την κατάσταση του ασθενούς με ακρίβεια και ενισχύει τον σχεδιασμό, αλλά η τελική απόφαση ανήκει πάντοτε στον ιατρό και στη Διεπιστημονική Ομάδα, με πλήρη επίγνωση της προσωπικότητας και των αναγκών του συγκεκριμένου ανθρώπου», επισημαίνει.

«Η ρομποτική αποκατάσταση είναι πλέον πραγματικότητα», αναφέρει ο κ. Γεωργόπουλος.

«Εξωσκελετοί για το βάδισμα, ρομποτικοί βραχίονες για το άνω άκρο, πλατφόρμες ισορροπίας, καθώς και περιβάλλοντα εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας. Η βασική διαφορά με τις κλασικές θεραπευτικές ασκήσεις είναι η δυνατότητα ασφαλούς, εντατικής και επαναλαμβανόμενης άσκησης — εκατοντάδες επαναλήψεις με συνεχή παρακολούθηση», προσθέτει.

Η ΤΝ προσδίδει σε αυτά τα συστήματα «ευφυΐα»: αναλύει την ποιότητα της κίνησης, τη συμμετρία, την κόπωση και την αστάθεια και προσαρμόζει σε πραγματικό χρόνο την υποστήριξη, την αντίσταση και τις παραμέτρους άσκησης. Έτσι, το σύστημα δεν εκτελεί απλώς ένα άκαμπτο πρωτόκολλο, αλλά λειτουργεί δυναμικά, πάντα υπό την ευθύνη και επίβλεψη της θεραπευτικής ομάδας.

Η αποκατάσταση στο σπίτι

Το ίδιο σημαντική είναι και η Αποκατάσταση στο σπίτι με τη βοήθεια της ΤΝ. Γνωρίζουμε ότι, μετά την κλειστή νοσηλεία αποκατάστασης, ο ασθενής ζει στο σπίτι, μέσα σε ένα δίκτυο φροντιστών που συχνά αισθάνονται μόνοι, εξουθενωμένοι και γεμάτοι ενοχές. Η ΤΝ μπορεί να στηρίξει ουσιαστικά αυτή την πραγματικότητα μέσω τηλε-αποκατάστασης και «έξυπνων» συστημάτων στο σπίτι:

• παρακολούθηση δραστηριότητας, ύπνου και μετακινήσεων,
• έγκαιρη ανίχνευση πτώσεων ή νυχτερινής περιπλάνησης στην άνοια,
• υπενθυμίσεις φαρμάκων και ραντεβού προσαρμοσμένες στο γνωστικό προφίλ του ασθενούς,
• παροχή πρακτικών οδηγιών ασφάλειας στους φροντιστές.

Η Διεπιστημονική Ομάδα Αποκατάστασης αποκτά πρόσβαση σε κρίσιμες πληροφορίες, ώστε να παρεμβαίνει έγκαιρα και να τροποποιεί το πρόγραμμα, μειώνοντας κινδύνους και ενισχύοντας τη συνέχεια της φροντίδας.

Η ΤΝ εφαρμόζεται και για την εξέλιξη άλλων καινοτόμων τεχνολογιών κομβικής σημασίας,  όταν αυτές εντάσσονται  με ορθό τρόπο σε κλινικά πρωτόκολλα:    

• Χαρτογράφηση του εγκεφάλου με  νευροπλοηγούμενο διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό εγκεφάλου (nTMS)  και εστιασμένη, με κατάλληλα πρωτόκολλα ερεθισμού, διέγερση ή καταστολή συγκεκριμένων περιοχών και δικτύων του εγκεφάλου με επαναλαμβανόμενο μαγνητικό ερεθισμό (rTMS), επιτυγχάνοντας  έτσι νευροπλαστικότητα και την αποκατάσταση κίνησης και λόγου  μετά από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή μια τραυματική βλάβη εγκεφάλου.  
• Διεπαφές εγκεφάλου–υπολογιστή (BCI) για ενίσχυση κίνησης και επικοινωνίας σε βαριές νευρολογικές καταστάσεις, όπως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, Νόσο του Κινητικού Νευρώνα, ή βαριά τετραπληγία.
• Ψηφιακή υποστήριξη του λόγου, της γνωστικής αποκατάστασης και της ασφάλειας κατάποσης (σε Κέντρα Αποκατάστασης που  είναι διαθέσιμη ενδοσκοπική μελέτη κατάποσης – FEES).
• Ψηφιακός ουροδυναμικός έλεγχος  σε ασθενείς με νευρογενή κύστη.

 Όλα αυτά όμως αποτελούν εργαλεία που  δεν υποκαθιστούν, αλλά υπηρετούν τη Διεπιστημονική Ομάδα Αποκατάστασης.

Όπως υπογραμμίζει ο κ. Γεωργόπουλος, «χρειάζεται επίσης ιδιαίτερη προσοχή με τα δεδομένα υγείας του κάθε ασθενούς. Τα δεδομένα υγείας δεν είναι εμπορεύσιμο προϊόν· είναι εξ ορισμού μέρος της πιο ευαίσθητης ανθρώπινης ιδιωτικότητας. Οι αλγόριθμοι δεν έχουν συνείδηση, μπορούν όμως να αναπαράγουν στρεβλώσεις των δεδομένων. Γι’ αυτό απαιτούνται έλεγχος, διαφάνεια και σαφή όρια: η ευθύνη της απόφασης πρέπει να παραμένει στον ιατρό και στη Διεπιστημονική Ομάδα, ποτέ σε ένα απρόσωπο “μαύρο κουτί”. Επιπλέον, η πρόσβαση σε αυτές τις τεχνολογίες δεν πρέπει να γίνει προνόμιο ολίγων, χρειάζεται ένταξη σε εθνικές στρατηγικές υγείας, κατευθυντήριες οδηγίες και δίκαια συστήματα αποζημίωσης».

Ολοκληρώνοντας, ο κ. Γεωργόπουλος καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: «Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει θέση στη νευρολογική αποκατάσταση μόνο στο μέτρο που υπηρετεί τον ασθενή. Αν δεν υπηρετεί τον άνθρωπο που πάσχει, τότε είναι απλώς ένας ψηφιακός αποπροσανατολισμός, μια περίπλοκη τεχνολογία για το θεαθήναι. Αν όμως βοηθά τους ασθενείς να κερδίσουν περισσότερη λειτουργικότητα, περισσότερη αυτονομία και περισσότερη αξιοπρέπεια- μαζί με τους αγαπημένους τους – τότε αξίζει να την υιοθετήσουμε, να την εξελίξουμε και να τη διεκδικήσουμε με επιστημονική τεκμηρίωση και ηθική ευθύνη».

Διαβάστε επίσης:

ΕΟΦ: Σοβαροί κίνδυνοι από τη λάθος χορήγηση φαρμάκου για τις αιμορραγίες – Οι συστάσεις προς τους γιατρούς

Κι όμως, δεν έχει μόνο το κρέας πρωτεΐνη – 8 φρούτα για τέλειο πρωτεϊνικό σνακ

Έξι μήνες απλήρωτες οι εφημερίες των γιατρών στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο της Αθήνας