Στις 3 Μαΐου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα για την Ελευθερία του Τύπου. Κι ενώ η ημέρα αυτή πλησιάζει και η πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες είναι πλέον ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης που σχετίζεται με την πανδημία της Covid-19, η δημοσιογραφία παρεμποδίζεται στα δύο τρίτα του πλανήτη.

Αυτό προκύπτει από στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF). Όπως έδειξε ο Δείκτης Ελευθερίας του Παγκόσμιου Τύπου του 2021, ο οποίος μετρά περιορισμούς στην πρόσβαση σε πληροφορίες και εμπόδια στην κάλυψη ειδήσεων, η δημοσιογραφία «εμποδίζεται εντελώς ή παρεμποδίζεται σοβαρά» σε 73 έθνη και «περιορίζεται» σε 59 άλλα.

Αυτές οι 132 χώρες αντιπροσωπεύουν πάνω από το 73% των 180 εθνών που έλαβαν μέρος στην έρευνα. Μάλιστα, η Ελλάδα βρέθηκε στην 70ή θέση της παγκόσμιας κατάταξης το 2021, χάνοντας πέντε θέσεις σε σύγκριση με το 2020.

«Η πανδημία έχει χρησιμοποιηθεί ως λόγος για τον αποκλεισμό της πρόσβασης των δημοσιογράφων σε πηγές πληροφόρησης και τη διαδικασία του ρεπορτάζ στον δρόμο» δήλωσε ο γενικός γραμματέας των RSF Christophe Deloire.

«Αυτός ο αποκλεισμός της πρόσβασης έρχεται σε αντίθεση με τη βασική αρχή της δημοσιογραφίας» πρόσθεσε.

Επίσης, εξέφρασε την ανησυχία ότι ορισμένοι περιορισμοί θα παραμείνουν σε ισχύ ακόμη και αν η πανδημία τεθεί υπό έλεγχο. «Δεν μπορούμε καν να πιστέψουμε ότι η πρόσβαση θα αποκατασταθεί όταν θα τελειώσει η πανδημία» είπε.

Ο πολιτικός επιστήμονας και συγγραφέας Francis Fukuyama υποστήριξε ότι η πανδημία «έδωσε στις κυβερνήσεις μια δικαιολογία για την ενίσχυση των εκτελεστικών εξουσιών. Επομένως, βρισκόμαστε σε μια πολύ τρομερή κατάσταση και είναι πολύ σημαντικό για τις ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, όπως οι RSF, να αντισταθούν σε αυτό».

Η πανδημία ως πρόσχημα

Στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού, τα αυταρχικά καθεστώτα έχουν χρησιμοποιήσει την πανδημία για να τελειοποιήσουν τις μεθόδους τους για ολοκληρωτικό έλεγχο των πληροφοριών, ενώ οι «δικτατορικές δημοκρατίες» έχουν χρησιμοποιήσει τον κορωνοϊό ως πρόσχημα για την επιβολή ιδιαίτερα κατασταλτικής νομοθεσίας, με διατάξεις που συνδυάζουν την προπαγάνδα με την καταστολή της διαφωνίας,

Σύμφωνα με τους RSF, σε αυτές τις χώρες περιλαμβάνεται και η Μαλαισία, η οποία έπεσε τις περισσότερες θέσεις (18) στη φετινή λίστα, φτάνοντας στην 119η. Τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση της Μαλαισίας χρησιμοποίησε νέες δυνάμεις έκτακτης ανάγκης για να προωθήσει νόμους και να καταστήσει ποινικό αδίκημα τη δημιουργία, δημοσίευση ή διάδοση ψευδών ειδήσεων για τον ιό ή την ανακήρυξη καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στη χώρα.

Η Κίνα διατήρησε την 177η θέση της. Η πιο πυκνοκατοικημένη χώρα του κόσμου «συνεχίζει τη λογοκρισία, την παρακολούθηση και την προπαγάνδα στο διαδίκτυο σε πρωτοφανή επίπεδα», αναφέρει η έκθεση, προσθέτοντας ότι η πανδημία έχει επιδεινώσει αυτή την τάση.

Το Ελ Σαλβαδόρ έπεσε οκτώ θέσεις, φτάνοντας στην 82η, λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι που προσπαθούν να λάβουν επίσημες πληροφορίες σχετικά με τον χειρισμό της πανδημίας από την κυβέρνηση.

Στην Αίγυπτο (166), η κυβέρνηση απαγόρευσε τη δημοσίευση μη κυβερνητικών στοιχείων για την πανδημία και συνέλαβε αρκετά άτομα για τη δημοσίευση αριθμών μεγαλύτερων από τους επίσημους αριθμούς.

Στη Ζιμπάμπουε (130), ένας ερευνητής δημοσιογράφος συνελήφθη αφού αποκάλυψε σκάνδαλο σχετικά με τη διαδικασία προμηθειών για τη νόσο Covid-19.

Ακόμα και στη Νορβηγία, που κατατάσσεται ως η καλύτερη χώρα για την ελευθερία του Τύπου για πέμπτο έτος, υπήρχαν ισχυρισμοί από δημοσιογράφους σχετικά με τη δυσκολία πρόσβασης σε κυβερνητικές πληροφορίες που σχετίζονται με την πανδημία.