Γράφει ο Ευάγγελος Βενιζέλος

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έχει καταστεί σχεδόν μυθικό πρόσωπο. Σίγουρα εμβληματικό. Συμβολίζει τον αγώνα κατά των φυλετικών διακρίσεων. Είναι το πιο διακεκριμένο πρόσωπο σε μια μακρά, δυστυχώς, αλυσίδα θυμάτων, που είτε προσπάθησαν με τον πολιτικό και κοινωνικό τους ακτιβισμό να αλλάξουν το πρόσωπο της Αμερικής, είτε στοχοποιήθηκαν απλώς λόγω του χρώματός τους.

Τα συνταγματικά και αξιακά θεμέλια της αμερικανικής ομοσπονδίας, συμπεριλαμβανομένης και της μνήμης του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, τίθενται ακόμη μέχρι σήμερα, τον 21ο αιώνα, υπό αμφισβήτηση λόγω της βαθιάς επίδρασης που εξακολουθεί να ασκεί στη νοοτροπία κυρίως των οργάνων εφαρμογής του νόμου η μακρινή – υποτίθεται – περίοδος των φυλετικών διακρίσεων. Ακόμη και μετά τη θητεία του Μπαράκ Ομπάμα ως Προέδρου των ΗΠΑ. Ακόμη και μετά την πρόσφατη εκλογή της Κάμαλα Χάρις ως Αντιπροέδρου.

Η διάσημη, νωπή υπόθεση Φλόιντ, μαρτυρεί του λόγου το αληθές. Αλλά  και μετά τη δολοφονία Φλόιντ καταγράφονται συνεχώς περιπτώσεις δυσανάλογης και ακραίας βίας εναντίον Αφροαμερικανών που χάνουν τη ζωή τους. Συνεπώς το ζήτημα είναι ανοικτό, ακόμη και αν η επιστήμη του αμερικανικού συνταγματικού δικαίου θεωρεί την περιβόητη «απόφαση Ντρεντ Σκοτ»  του 1857 – με την οποία το Ανώτατο Δικαστήριο  απαγόρευσε  ουσιαστικά  στο  Κογκρέσο να παρεμποδίσει  την εξάπλωση της δουλείας και να επεκτείνει  τα δικαιώματα στην  ιθαγένεια  των  Αφροαμερικάνων – όνειδος της αμερικανικής δικαιοσύνης.

Η πολυβραβευμένη ταινία του 2018 «Green book» εικονογραφεί με τον καλύτερο τρόπο το κλίμα στον αμερικανικό Νότο στις αρχές της δεκαετίες του 1960, όταν κορυφώνεται δραματικά η δράση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Ο Θανάσης Νιάρχος είχε προφανώς συγκινηθεί από την πορεία, τον αγώνα και τη θυσία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, όταν εξέδωσε σε πρώτη έκδοση την ωραία αυτή μετάφραση επιλεγμένων κηρυγμάτων του. Ήταν τότε ακόμα έντονη η αίσθηση από τις δράσεις του  ειρηνιστή ηγέτη των μαύρων, από τις διάσημες πορείες στον αμερικανικό Νότο, από τις εντυπωσιακές και εναγώνιες ομιλίες του.

Παραδόξως η ελληνική κοινή γνώμη δεν είχε συγκρατήσει, λόγω των γνωστών αρνητικών στερεοτύπων της εποχής, όσο θα έπρεπε, το γεγονός ότι στην καταλυτική πορεία της Αλαμπάμα το 1965, στο πλευρό του βαπτιστή πάστορα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ βάδισε με εντυπωσιακό θάρρος ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος, με το ορθόδοξο αρχιερατικό του σχήμα, το επανωκαλύμαυχο,  το εγκόλπιο,  τη ράβδο, ευθυτενής και επιβλητικός. Το εξώφυλλο του περιοδικού LIFE της 26ης Μαρτίου 1965 έχει μείνει στην Ιστορία.

Το βιβλίο διατηρεί συνεπώς μια επίμονη  επικαιρότητα σε μια εποχή, όπως η σημερινή, ταυτοτικής κρίσης, περιχαράκωσης, απόρριψης του άλλου, αποσπασματοποίησης (fragmentation) των κοινωνιών. Αυτό  ισχύει προφανώς για τη διχασμένη αμερικανική κοινωνία, αλλά και για πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες που βιώνουν τις διαδοχικές μορφές κρίσης και διακινδύνευσης της ατομικής και κοινωνικής ελευθερίας.

Ο άξονας και ο στόχος των ομιλιών – κηρυγμάτων του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ήταν δεδηλωμένος και επίμονος: η υπέρβαση των φυλετικών διακρίσεων.

Όλα τα επιχειρήματα υπηρετούσαν αυτόν τον σκοπό. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό δείγμα πολιτικής θεολογίας του 20ου αιώνα.

Η θεολογική προσέγγιση, το λατρευτικό πλαίσιο (προτεσταντικό και άρα απλουστευμένο, αλλά υπαρκτό), το ηθικό κύρος του ομιλητή ως ιεροκήρυκα και όχι ως «πολιτικού», στοχεύουν στο να καταδικάσουν τη φυλετική διάκριση όχι μόνο ως πράξη που καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και ως αμαρτία.

Πέραν της παραβίασης του συντάγματος και του διεθνούς δικαίου, υπάρχει η ανυπακοή στον ηθικό νόμο και στο θέλημα του Θεού.

Η πολιτική θεολογία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ είναι προσεκτική και ισορροπημένη στο πλαίσιο των παραδοχών περί πολιτικής ορθότητας της εποχής του (τόσο μακρινής και τόσο κοντινής με τη σημερινή). Στόχος δεν είναι ούτε το πολιτικό ούτε, πολύ περισσότερο το οικονομικό καθεστώς.

Ο Χριστιανισμός του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ είναι συμβατός με τον καπιταλισμό και το αμερικανικό όνειρο, με τις δυτικές αξίες. Ο αποκλεισμός όμως των μαύρων και οι διακρίσεις εις βάρος τους είναι αντίθετα με το μήνυμα του Ευαγγελίου.

Ο συμπεριληπτικός λόγος του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δεν τον προστάτευσε από την ακραία βία που βγαίνει από τους πόρους της κοινωνίας.

Είχε προηγηθεί άλλωστε, πριν τον σκοτώσουν, η δολοφονία του πρώτου καθολικού Προέδρου των ΗΠΑ, Τζων Κένεντυ, και ακολούθησε, μόλις λίγες εβδομάδες αργότερα, η δολοφονία του Ρόμπερτ Κένεντυ. Έπρεπε οι καθολικοί των ΗΠΑ να περιμένουν μέχρι το  2020 για την εκλογή του ομόδοξού τους Προέδρου Μπάιντεν.

Αυτό το εμβληματικό εγχειρίδιο πολιτικής θεολογίας μας προσφέρει τώρα ξανά  ο χαλκέντερος και εμπνευσμένος Θανάσης Νιάρχος με τις εκδόσεις Καστανιώτη, στα χνάρια της αρχικής έκδοσης, αλλά σε νέα συμφραζόμενα. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία με ιστορικό και ηθικό βάρος.

Για μια υπόμνηση του καθήκοντός μας έναντι του ανθρώπου και της αξίας του. Δηλαδή έναντι του άλλου και μέσω αυτού έναντι της καλής εκδοχής του εαυτού μας.

Μάρτιν Λούθερ Κινγκ 

Η δύναμη της αγάπης         

Εκλογή από τα κηρύγματά του                                                                           

Προλογίζουν:            

Ευάγγελος Βενιζέλος,   

Στρατής Παττακός,                  

Γιάννης Στουρνάρας                                                                                            

Μετάφραση: Θανάσης Θ. Νιάρχος           

Εκδόσεις : Καστανιώτη                                                                                             

Σελ.: 197

Διαβάστε επίσης

Βιβλίο: Να πώς γράφονται οι ιστορίες

Βιβλίο: Η Μητέρα του Σκύλου

Βιβλίο: Εκμηδένιση