Άραγε έχει αποτιμηθεί ποτέ το πώς έχουν συμβάλει στην διεθνή εικόνα  του νεωτέρου ελληνισμού, βιβλία σαν και αυτά του Ντεσάν -όπως και άλλων γνωστών Γάλλων περιηγητών που επισκέφθηκαν και έγραψαν για την χώρα μας όπως ο Σατωβριάνδος, ο Λαμαρτίνος και ο Νερβάλ αλλά και άλλοι, κυρίως Ευρωπαίοι; Πώς έχουν παγιώσει μιαν ευνοϊκή εντύπωση η οποία πιθανόν να έχει παίξει και καθοριστικό ρόλο σε μια σειρά ιστορικών στιγμών της χώρας; Η εντύπωση της νεώτερης Ελλάδας όπως αυτή εξάγεται από τους διάφορους κατά περιόδους περιηγητές ταξιδιώτες, είναι σίγουρο ότι τους οφείλει πολλά, όπως και η θετική ή η αρνητική αποτίμηση των συμπερασμάτων τους. Με δυο λόγια, θα είχε ενδιαφέρον να γνωρίζαμε κι εμείς αυτήν την έξωθεν κριτική τους μαρτυρία. Το ότι επέλεξαν ως τόπο των περιηγήσεών τους την Ελλάδα (ή και την Ελλάδα),  σημαίνει ήδη μια μεγάλη αναγνώριση που κρατά το ενδιαφέρον για την χώρα μας ζωντανό.   

Ο Ντεσάν έφτασε στην Ελλάδα το 1885, την χρονιά που ο Τρικούπης (αν και μετά από μια επιτυχημένη θητεία) χάνει τις εκλογές από τον λαϊκιστή Δηλιγιάννη. Από το Μπρίντιζι μέσω Κέρκυρας φτάνει στην Κόρινθο κι από εκεί σιδηροδρομικώς στην Αθήνα: «Το βασίλειο της Ελλάδας αποτελείται από μια μικρή πόλη και από έναν μεγάλο αριθμό χωριών. Αλλά η μικρή αυτή πόλη διαθέτει έναν θησαυρό για τον οποίο θα έδιναν όλα τα οικοδομήματα των πρωτευουσών της Δύσης: την Ακρόπολη». Το όραμα του Περικλή λειτουργούσε διαχρονικά καθοριστικά για την χώρα. Η Ακρόπολη ήταν το σήμα κατατεθέν μιας χώρας που η Δύση δεν μπορούσε να αγνοήσει καθώς από εκείνο το σύμβολο αντλούσε την δική της έμπνευση!

Η πρώτη εντύπωση  του περιηγητή από την Ελλάδα αποκομίζεται στα τελωνεία και είναι τραυματική. Ωστόσο, δεν θα καθορίσει αυτή η πρώτη εντύπωση την εικόνα της χώρας στο σύνολό της.

Ο Ντεσάν θα παραμείνει στη χώρα μια τριετία (1885-1888), οπότε θα έχει γνωρίσει από πρώτο χέρι την δεύτερη  θητεία του Τρικούπη όπως και την πανηγυριώτικη ατμόσφαιρα των εκλογών. Είναι προφανές ότι πάντα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πώς σε βλέπει ένας καλοπροαίρετος ξένος. Το αττικό τοπίο και η ζωή της Αθήνας του αφήνουν τις καλύτερες εντυπώσεις. Τα επιβλητικά νεόδμητα δημόσια κτίρια του προξενούν τεράστια εντύπωση καθώς δεν μπορεί να καταλάβει πως μια τόσο φτωχή χώρα έχει την δυνατότητα να αναγείρει παρόμοια  κτίσματα. Τότε μαθαίνει για τους λεγόμενους εθνικούς ευεργέτες, για τον εκτός Ελλάδας, ελληνισμό που αποτελείται από πλούσιους εμπόρους και τραπεζίτες.

Μια παρατήρηση που φαίνεται να διατηρεί το διαχρονικό της ενδιαφέρον, είναι η «η χιονοστιβάδα του έντυπου χαρτιού»! Του προξενεί μεγάλη εντύπωση ότι μια χώρα σαν την Ελλάδα διαθέτει απίστευτη πληθώρα εντύπων και ότι σχεδόν κάθε χωριό της επικράτειας έχει δική του εφημερίδα! Παρά την πολυετή κρίση των ημερών μας και την απίστευτη διάδοση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας, η χώρα εξακολουθεί να «πάσχει» από υπερβολική χρήση των εντύπων.  

Ο Ντεσάν δεν θα παραμείνει όλον τον χρόνο ζώντας και παρακολουθώντας την ζωή της Αθήνας, αλλά θα ταξιδεύει στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα σχηματίζοντας μια πιο πλήρη εικόνα της ελληνικής πραγματικότητας.  Μετά  τις σπουδές του στην École Normale Supérieure, διορίστηκε σε ηλικία μόλις 24 ετών στην Γαλλική Σχολή Αθηνών το διάστημα που προαναφέραμε και συμμετείχε σε αρχαιολογικές αποστολές στη Μικρά Ασία, την Αμοργό και την κοιλάδα του Σπερχειού. Επιστρέφοντας στην Γαλλία, εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε σημαντικές εφημερίδες του Παρισιού και το 1919 εξελέγη βουλευτής.

Προσθέτουμε, λοιπόν, ένα ακόμα σημαντικό βιβλίο-μαρτυρία για τα χρόνια του Τρικούπη τον οποίο ο Ντεσάν  θεωρούσε μεγάλο πολιτικό, σε μια σειρά βιβλίων που συμβάλλουν με αυτήν την «άλλη» ματιά στην εθνική μας αυτογνωσία. 

Γκαστόν Ντεσάν

Η Ελλάδα του Χαρίλαου Τρικούπη

Πρόλογος: Νίκος Κ. Αλιβιζάτος

Μετάφραση: Αριστέα Κομνηνέλλη

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σελ.: 370

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Ο Παλαμάς και ο Πολιτικός Φιλελευθερισμός

Βιβλίο: JohnCraxton, Ο αγαπημένος της ζωής, μια ελληνική ψυχή

Βιβλίο: Επί της περιφερείας του κύκλου