Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, η Ουκρανία γνωρίζει μια πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη, τόσο στον τομέα των καλλιεργειών όσο και σε αυτόν της βιομηχανίας.

Συγκεκριμένα, ανθίζει η καλλιέργεια σιταριού και ζαχαροτεύτλων, ενώ ήδη από το 1835-1840 ξεκινά η βιομηχανία τροφίμων, ιδίως της παραγωγής ζάχαρης. Λίγα χρόνια αργότερα, μετά το 1870, αρχίζει να αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς η μεταλλουργική βιομηχανία.

Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στην εξόρυξη γαιανθράκων στο Ντονέτσκ και σιδήρου στο Κριβόι-Ρογκ. Τις επενδύσεις αυτές τις χρηματοδοτούν φυσικά δυτικές αναπτυγμένες χώρες. Έτσι, με κεφάλαια γαλλικά, γερμανικά και βελγικά, η Ουκρανία μετατρέπεται στην πιο σημαντική πλουτοπαραγωγική περιοχή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Η αγροτική και βιομηχανική ανάπτυξη έχει ως αποτέλεσμα να συρρεύσουν πληθυσμοί και άλλων εθνοτήτων στις μεγάλες ουκρανικές πόλεις, αλλοιώνοντας τους συσχετισμούς. Ταυτόχρονα, η Ρωσία επιβάλλει ως επίσημη γλώσσα τη ρωσική, που αντικαθιστά την ουκρανική γλώσσα. Σε αντίθεση με αυτές τις αλλαγές στις μεγάλες πόλεις, στην ύπαιθρο κυριαρχεί ακόμα ο ουκρανικός πληθυσμός, που επιμένει να μιλά ουκρανικά.

Αυτή η οικονομική δραστηριότητα που γνωρίζει η Ουκρανία στα τέλη 19ου και αρχές 20ού αιώνα έγινε δυνατή και λόγω του μεγάλου διαστήματος κατά το οποίο δεν γίνονταν πόλεμοι στην περιοχή. Το διάστημα αυτό μάλιστα έδωσε τη δυνατότητα να αναπτυχθεί παράλληλα με την οικονομική δραστηριότητα και η πνευματική. Έτσι, οι Ουκρανοί διανοούμενοι μέσα σε αυτό το ευνοϊκό περιβάλλον είχαν την ευκαιρία να αναζητήσουν τις ρίζες τους, την ιστορική και εθνική ταυτότητα της Ουκρανίας, τον δικό της ξεχωριστό λαϊκό πολιτισμό και φυσικά την ουκρανική γλώσσα.

Την ίδια στιγμή, από την άλλη, οι Ρώσοι απαγόρευαν τη χρήση της ονομασίας Ουκρανία αποκαλώντας τη χώρα Νέα Ρωσία. Οι Ρώσοι απαγόρευαν επίσης τη διδασκαλία της ουκρανικής γλώσσας στα δημοτικά σχολεία και όλα τα βιβλία και τα έντυπα ήταν στα ρωσικά, σε μιαν εμφανή και εθνικά μεθοδευμένη προσπάθεια να αλλοιώσουν και να εξαφανίσουν την εθνική ταυτότητα των Ουκρανών, ώστε η Ουκρανία να αφομοιωθεί στη Ρωσία.

Την περίοδο αυτή εμφανίζονται αντιστασιακά κινήματα εναντίον της τσαρικής εξουσίας. Αντίθετα, στο κομμάτι της Ουκρανίας που δόθηκε στην Αυστροουγγαρία δεν υπήρξαν παρόμοιες απαγορεύσεις ούτε έγινε καμία προσπάθεια αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας των Ουκρανών, πράγμα που έδωσε τη δυνατότητα να αναπτυχτεί ο ουκρανικός εθνικισμός σε εκείνα τα μέρη.

Αλλαγή αυτοκρατορίας

Με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο κόσμος του 19ου αιώνα αλλάζει εκ θεμελίων. Το 1917, οι Κεντρικές Δυνάμεις καταλαμβάνουν την Ουκρανία στο Ανατολικό Μέτωπο. Ταυτόχρονα, στη Ρωσία συμβαίνουν κοσμοϊστορικές αλλαγές, καθώς τον Φεβρουάριο του 1917 παραιτείται ο τσάρος και έχουμε την προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση Κερένσκι.

Στο μεταξύ, στην Ουκρανία οι αυτονομιστικές τάσεις της ουκρανικής κοινωνίας συσπειρώθηκαν γύρω από το Ουκρανικό Κεντρικό Συμβούλιο στο Κίεβο, ανακηρύσσοντας την ίδρυση της Δημοκρατίας υπό την ηγεσία του Μιχαήλ Χρουσέβσκι.

Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, οι μπολσεβίκοι έχουν εδραιωθεί στην εξουσία. Τον Νοέμβριο γίνονται εκλογές στην Ουκρανία και οι μπολσεβίκοι παίρνουν μόνο 10%, ενώ άλλα τοπικά κόμματα άνω του 70%. Στις 28 Νοεμβρίου του 1917, οι μπολσεβίκοι, λόγω της μεγάλης πίεσης που τους ασκούσαν τα γερμανικά στρατεύματα, πρότειναν στους Γερμανούς ανακωχή, την οποία οι Γερμανοί τραβούσαν σε μάκρος, καθώς έβλεπαν την πλήρη αδυναμία της ρωσικής άμυνας και ήθελαν να βρίσκονται σε ακόμα πλεονεκτικότερη θέση, ώστε να πετύχουν περισσότερα οφέλη από τη συμφωνία.

Ο Τρότσκι ως υπουργός των Εξωτερικών που διαπραγματευόταν με τις Κεντρικές Δυνάμεις ήθελε να κλείσει το θέμα μια ώρα αρχύτερα, προκειμένου να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στο εσωτερικό, ώστε να εδραιωθεί το κομμουνιστικό καθεστώς.

Και ενώ συνομολογήθηκε στις 3 Μαρτίου του 1918 η συμφωνία Μπρεστ – Λιτόσφκ, πριν καν στεγνώσουν οι υπογραφές καταπατήθηκε και από τις δυο πλευρές και έμεινε κενό γράμμα η προβλεπόμενη εκκένωση από τους Ρώσους της Ουκρανίας και η αναγνώριση από αυτούς της πρότερης συνθήκης Κεντρικών Δυνάμεων και Ουκρανίας που είχε συνομολογηθεί, ήδη, από τις 9 Φεβρουαρίου του 1918.

Την ίδια περίοδο, ιδρύθηκε στο Λβοφ η Δημοκρατία της Δυτικής Ουκρανίας, που καταλήφθηκε το 1919 από τα πολωνικά στρατεύματα. Το βόρειο τμήμα της Μπουκοβίνα είχε παραχωρηθεί στη Ρουμανία τον Νοέμβριο του 1918.

Η λήξη του ανθρωποκτόνου Α’ Παγκοσμίου Πολέμου θα σημάνει την αρχή του εμφύλιου που ξεσπά στη Ρωσία μεταξύ του Κόκκινου και Λευκού Στρατού. Οι δυνάμεις της Αντάντ προσπαθούν ανεπιτυχώς να εμποδίσουν την επικράτηση των μπολσεβίκων στην Ουκρανία.

Στο εκστρατευτικό σώμα, μάλιστα, εναντίον του Κόκκινου Στρατού συμμετέχει και η Ελλάδα (1919) έναντι ανταλλαγμάτων. Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας, με πρωτεύουσα αρχικά το Χάρκοβο και αργότερα το Κίεβο, συνυπέγραψε το Ενωσιακό Σύμφωνο του 1922 και έγινε ιδρυτικό μέλος της ΕΣΣΔ.

Σοβιετική περίοδος

Ήδη στις 18 Οκτωβρίου 1921, η Κριμαία έχει μετονομαστεί σε Αυτόνομη Κριμαϊκή Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία και αποτελεί τμήμα της ΕΣΣΔ. Στο μεταξύ, με πρόσχημα τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ουκρανική εκστρατεία υπό τις δυνάμεις της Αντάντ, το σοβιετικό καθεστώς εξαπολύει διωγμούς εναντίον του παρευξείνιου ελληνισμού και χιλιάδων Ποντίων που έφυγαν από τις εστίες τους στη Μικρά Ασία για να αποφύγουν τους διωγμούς των Τούρκων συμμάχων του Λένιν.

Η Αυτόνομη Κριμαϊκή Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία άλλαξε εκ νέου στις 5 Δεκεμβρίου του 1936 και μετονομάστηκε σε Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας.

Η παρακαταθήκη του Λένιν στον Στάλιν

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί από τους μπολσεβίκους στα πρώτα χρόνια της επανάστασης το εθνικό κίνημα των Ουκρανών, ο Λένιν επέβαλε την ιδέα της μαζικής επίταξης των σιτηρών. Σε αυτήν την απόφαση έφτασε καθώς θεώρησε ότι οι αγρότες δεν έχουν προλεταριακή συνείδηση και ως μικροϊδιοκτήτες, σύμφωνα με τους μπολσεβίκους, ήταν διεφθαρμένοι μικροκαπιταλιστές.

Μια δεύτερη παράμετρος της λενινιστικής αντίληψης (που είχε ως αποτέλεσμα να πεθάνουν από πείνα πολλά εκατομμύρια Ουκρανοί την περίοδο 1921-1922), ήταν η θεωρητική του άποψη πως ο Ουκρανικός Εθνικισμός ήταν το δίχως άλλο ένα κίνημα που στηριζόταν και υποκινούνταν από τους αγρότες.

Σε αυτό συμφώνησε και ο Ιωσήφ Στάλιν. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι για να εφαρμοστεί αυτή η ιδέα του Λένιν δημιουργήθηκε η Τσεκά, η «έκτακτη επιτροπή» που μετεξελίχθηκε στην KGB. Αυτήν την ιδέα του Λένιν χρησιμοποίησε εκ νέου (με τα ίδια αποτελέσματα) την περίοδο 1932-33 ο Στάλιν. Συγκεκριμένα, η απόφαση του Στάλιν το 1929 για την κολεκτιβοποίηση της γεωργίας είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια τεράστια επισιτιστική κρίση στις σιτοπαραγωγικές περιοχές της ΕΣΣΔ, που ξεκίνησε το 1931 και έληξε το 1933.

Η Ουκρανία δεινοπάθησε περισσότερο και εξ αιτίας του πολιτικού σχεδιασμού του Στάλιν να πλήξει την ουκρανική ταυτότητα. Ο λιμός αυτός έλαβε από τους Ουκρανούς την ονομασία «Χολοντομόρ», που χαρακτηρίζει στην ουκρανική γλώσσα την πείνα και την εξόντωση.

Οι δυο αυτοί λιμοί του 1921-22 και του 1932-33, στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 10.000.000 Ουκρανούς. Ωστόσο, Δυτικοί και Ουκρανοί μελετητές ανεβάζουν τον αριθμό των θυμάτων σε 11.000.000 – 16.000.000…

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Βγάζει άπαντες στη «σέντρα» μετά τα ευρήματα Ράμμου

«Φωτιά» στο πολιτικό σκηνικό λόγω υποκλοπών

Στον τάκο της Βουλής: Βραχυκυκλώνει την κυβέρνηση η πρόταση δυσπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ για τις υποκλοπές