Το μήνυμα της «Αλλαγής» που έστειλε ο Αλέξης Τσίπρας προς το εκλογικό ακροατήριο εν όψει της κάλπης της 21ης Μαΐου επέστρεψε στον αποστολέα του και πλέον είναι ο ΣΥΡΙΖΑ αυτός που καλείται «να αλλάξει για να μην βουλιάξει» ώστε στο μέλλον να μπορέσει να διεκδικήσει ξανά τη δυνατότητα να κυβερνήσει και «να αλλάξει τη χώρα».

Ο ΣΥΡΙΖΑ σημείωσε μια συντριπτική ήττα που μεγεθύνεται από το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν αξιωματική αντιπολίτευση και όχι μόνο δεν μπόρεσε να κεφαλαιοποιήσει κυβερνητική φθορά, αλλά κατακρημνίστηκε ο ίδιος σε ποσοστά πρωτοφανή μεταπολιτευτικά ενώ η κυβέρνηση πέτυχε αύξηση ποσοστιαία και σε απόλυτο αριθμό.

Η δε στρατηγική της απλής αναλογικής, του εκλογικού συστήματος που αποτελούσε πάγιο αίτημα της Αριστεράς, και ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2016 (στην εκδοχή με κατώφλι εισόδου στη Βουλή το 3%) απέτυχε και ηττήθηκε. Αυτό είναι ένα από τα βασικά μηνύματα των εκλογών και της ήττας του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος την προέταξε ως μοντέλο διακυβέρνησης και έχασε με 11,5 μονάδες από το ποσοστό του 2019 (31,53%) πέφτοντας στο 20,07%, με απόσταση σχεδόν 21 μονάδων από τη Νέα Δημοκρατία (40,79%) η οποία αύξησε τη δύναμή της.

Ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε 1.184.330 ψήφους χάνοντας σχεδόν 600.000 ψήφους από τον Ιούλιο του 2019 (1.781.057).

Η απλή αναλογική και ο πολιτικο-επικοινωνιακός χειρισμός της από τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε στο αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδίωκαν, την πίεση στα μικρότερα κόμματα. Αποδείχτηκε ότι τα μικρότερα κόμματα της αντιπολίτευσης ήταν αυτά που «λεηλάτησαν» εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ, με μεγάλο τμήμα των διαρροών να φεύγει προς το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ. Παράλληλα ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε να χάνει προς κάθε κατεύθυνση (Ν.Δ.,ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΜέΡΑ25, Ελληνική Λύση) με το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων να φεύγει προς τη Νέα Δημοκρατία.

Οι νέοι δεν «έστειλαν κουβά» τις μετρήσεις

Ακόμη και στη νέα γενιά, τμήμα των οποίων ήταν οι νέοι ψηφοφόροι, και στους οποίους πόνταρε ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ – για την ακρίβεια ήταν η κατηγορία που πρόβαλε ως προνομιακή του «δεξαμενή» – υποχώρησε σημαντικά έναντι της ΝΔ. Ειδικότερα στις ηλικίες 17 – 24 κατέγραψε ποσοστά 22,7% έναντι 33,5% που έλαβε η ΝΔ, στην ηλικιακή κατηγορία 25 – 34 κατέγραψε 21,2% έναντι 30,5% της Ν.Δ., και στην κατηγορία 35 – 44 σημείωσε 21,8% έναντι 34,1%.

Κατά κοινή ομολογία ένα από τα βασικά αίτια της ήττας ήταν, λοιπόν, η απλή αναλογική και ο τρόπος που η ηγεσία τη χειρίστηκε ως πρόταση διακυβέρνησης και ως μήνυμα για πολιτικές συμμαχίες και μετεκλογικές συνεργασίες με δυνάμεις που επιδείκνυαν την άρνησή τους. Όλο αυτό έστειλε στην κοινωνία θολό μήνυμα για το είδος της κυβέρνησης που διεκδικεί ο ΣΥΡΙΖΑ, μήνυμα ασυνεννοησίας που θα οδηγήσει σε περιπέτειες, αντίθετα από τη ρητορική Τσίπρα ότι οι κυβερνήσεις συνεργασίας είναι «εγγύηση σταθερότητας». Η σύγχυση ενισχύθηκε από τις διαφορετικές εκδοχές κυβέρνησης συνεργασίας που προβλήθηκαν μέχρι και την τελευταία στιγμή: προοδευτική κυβέρνηση με πρώτο τον ΣΥΡΙΖΑ, κυβέρνηση ηττημένων, κυβέρνηση ανοχής, κυβέρνηση Ειδικού Σκοπού.

Λάθη και προβλήματα

Σαφώς δεν ήταν το μοναδικό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς η εικόνα αυτή συμπληρώνεται:

• Από τις «κακοφωνίες» και άστοχες δηλώσεις στελεχών, με αποκορύφωμα αυτή του Γιώργου Κατρούγκαλου για τις ασφαλιστικές εισφορές λίγα εικοσιτετράωρα πριν από το άνοιγμα της κάλπης, στην οποία η Κουμουνδούρου φαίνεται ως επί το πλείστον να αποδίδει μία «μη ανιχνεύσιμη μετακίνηση ψηφοφόρων προς τη Ν.Δ. τις τελευταίες μέρες» – κοινή διαπίστωση κατά τη συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου. Σε αυτή την κατηγορία δηλώσεων ή γεγονότων που επέδρασαν επικοινωνιακά και απομάκρυναν ψηφοφόρους από την Κουμουνδούρου επικαλούνται και την υπόθεση Γεωργούλη, που ξέσπασε ακριβώς πριν από την επίσημη έναρξη της προεκλογικής περιόδου, τις δηλώσεις Φίλη για «Πρέσπες του Αιγαίου», τις δηλώσεις της Θεανώς Φωτίου, επίσης τελευταία στιγμή, για 5.000 εισόδημα της μεσαίας τάξης κ.λπ.
• Επιπρόσθετα σε αυτό, η προσπάθεια του Αλέξη Τσίπρα να γεφυρώσει το χάσμα με τις επαγγελματικές κατηγορίες της μεσαίας τάξης, που τον «μαύρισαν» το 2019 λόγω φόρων και εισφορών (μικρομεσαίοι, ελεύθεροι επαγγελματίες), είναι με ερωτηματικό αν είχε βάθος και αν έπεισε, πάντως φάνηκε να δέχεται το τελειωτικό πλήγμα από τις δηλώσεις Κατρούγκαλου που «έδιωξε» ψηφοφόρους την τελευταία στιγμή.
• Δομικές αδυναμίες, καθώς τώρα (εκ των υστέρων) εκτιμάται πως η «φυγή» των ψηφοφόρων δεν συνέβη «εν μία νυκτί», μέσα στις 20 μέρες της προεκλογικής περιόδου, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της τετραετίας, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έπειθε ότι έχει εναλλακτικές λύσεις στα προβλήματα της κοινωνίας.
• Η βεντάλια των θεμάτων που ανέδειξε δε ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε να μην βαραίνει στην ψήφο του εκλογικού σώματος, από τις υποκλοπές και τα συνακόλουθα ζητήματα θεσμών και κράτους Δικαίου ώς τα Τέμπη και την πανδημία, από τη ρητορική για το διεφθαρμένο καθεστώς Μητσοτάκη, τον ασφυκτικό έλεγχο της Ενημέρωσης, μέχρι τους υψηλούς τόνους για την ακρίβεια και τα περί μηχανισμού συντήρησης της αισχροκέρδειας.
• Έγινε λανθασμένη εκτίμηση για το ποια είναι η βάση εκκίνησης του ΣΥΡΙΖΑ και εκ των υστερών λέγεται πως το κόμμα δεν έπρεπε να θεωρήσει δεδομένους εκείνους που ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ μετά τις ευρωεκλογές του 2019 ανεβάζοντας ξανά το κόμμα από το 23,75% στο 31,5%.

Μια πρώτη αποτίμηση για τα βαθύτερα αίτια της ήττας αναμένεται να γίνει στην Κεντρική Επιτροπή, αλλά θα αναζητηθούν διεξοδικότερα μετά τις εκλογές, όπου θα μετρηθεί και το αποτέλεσμα της 25ης Ιουνίου.

Διαβάστε επίσης:

Τι προβληματίζει τον Μητσοτάκη εν όψει της κάλπης της 25ης Ιουνίου

Κεντρική Επιτροπή ΣΥΡΙΖΑ: Κρίσιμο κρας τεστ μετά το σοκ

Τουριστική έκρηξη στο πρώτο τρίμηνο του 2023