Έχει χαρακτηριστεί «ατμομηχανή της Ευρωζώνης», «κινητήριος μοχλός της βιομηχανίας» και «παγκόσμια πρωταθλήτρια στις εξαγωγές», αλλά τα τελευταία στοιχεία για τη γερμανική οικονομία είναι εξόχως ανησυχητικά.

Για την ακρίβεια, οι οικονομολόγοι λένε πως οι καλές μέρες είναι παρελθόν και η ύφεση είναι γεγονός. Το ερώτημα είναι πόσο θα διαρκέσει.

Με τον δείκτη τιμών καταναλωτή στο 6,2% τον Ιούλιο, δηλαδή διπλάσιο σε σχέση με το 2021, τη βιομηχανική παραγωγή να συρρικνώνεται κατά 1,5% – σε ποσοστό τριπλάσιο σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη – και το ΑΕΠ να μειώνεται για δύο συνεχόμενα τρίμηνα (0,5% στο τελευταίο τρίμηνο του περασμένου χρόνου και 0,5% στο πρώτο τρίμηνο του 2023), οι προβλέψεις δεν είναι αισιόδοξες.

Κατά τον Λιν Γκράχαμ Τέιλορ, στρατηγικό αναλυτή της Rabobank, είναι ορατός ο κίνδυνος παρατεταμένης ύφεσης, γεγονός που θα επηρεάσει το κόστος δανεισμού όχι μόνο της Γερμανίας, αλλά και όλης της Ευρωζώνης, όπου τα γερμανικά ομόλογα είναι σημείο αναφοράς.

Ο επίμονος πληθωρισμός, σε συνδυασμό με τη στασιμότητα στην ανάπτυξη, επιφέρει το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού και, όπως λέει ο Κάρστεν Μπρζέσκι, αναλυτής μακροοικονομικών μεγεθών στην τράπεζα ING, η γερμανική οικονομία βρίσκεται «παγιδευμένη στη ζώνη του λυκόφωτος μεταξύ στασιμότητας και ύφεσης». Αυτή τη «ζώνη του λυκόφωτος» καταδεικνύει το 0% – το ποσοστό του ρυθμού ανάπτυξης της γερμανικής οικονομίας στο διάστημα Απριλίου – Ιουνίου.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν για την πορεία της οικονομίας στη Γερμανία αφορούν προφανώς όλη τη Ευρωζώνη, αλλά υπερβαίνουν το οικονομικό πεδίο και δημιουργούν πολιτικά προβλήματα.

Ο Μπρζέσκι επισήμανε την επείγουσα ανάγκη εφαρμογής μίας μεταρρυθμιστικής ατζέντας. Το είχε κάνει ο καγκελάριος Σρέντερ και δικαιώθηκε εκ των πραγμάτων, αλλά αυτή τη φορά ο καγκελάριος Σολτς και το οικονομικό επιτελείο του δεν δείχνουν την ίδια αποφασιστικότητα. Ο επικεφαλής της γερμανικής οικονομίας Χάμπεκ πιστεύει πως «όταν κάποιος ρίχνει χρήματα με μια μάνικα σε εποχές υψηλού πληθωρισμού, το μόνο που αυξάνεται είναι ο πληθωρισμός».

Η άνοιξη του φασισμού στην Ευρώπη

Σε τέτοιες συνθήκες βρίσκει εύφορο έδαφος ο σπόρος της ξενοφοβίας και του ρατσισμού: Η λογική είναι ότι «σε δύσκολους καιρούς έρχονται οι ξένοι και επιβαρύνουν την οικονομία».

«Άνοιξη για τους φασίστες στην Ευρώπη» – μια ταινία από τα προσεχώς, που μας καλεί να εστιάσουμε στην περίπτωση της Γερμανίας, όπως σημειώνει ο Μάθιου Κάρνιτσνιγκ, σε άρθρο του στο Politico.

Σε αναιμικό οικονομικό περιβάλλον, με τις μεταναστευτικές ροές να είναι αμείωτες και τον πόλεμο στην Ουκρανία να κλιμακώνεται – με ό,τι αυτό συνεπάγεται –, επωφελούνται οι ακροδεξιές, λαϊκιστικές πολιτικές δυνάμεις που καλλιεργούν θεωρίες συνωμοσίας και αναδεικνύονται σε ρυθμιστικούς παράγοντες (ενίοτε και με τη βοήθεια των δεξιών / χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων).

Το είδαμε αυτό στην Ιταλία με την εκλογή της Τζόρτζια Μελόνι, παρακολουθούμε την άνοδο της Ακροδεξιάς στη Γαλλία (το κόμμα της Λεπέν είναι μόλις 1% πίσω από την πρωτιά, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις), στην Ισπανία λίγο έλειψε οι δεξιοί να συγκυβερνήσουν με τους νοσταλγούς του Φράνκο, στην Ολλανδία, την Αυστρία, το Βέλγιο και τη Σκανδιναβία τα ακροδεξιά κόμματα είναι πανίσχυρα.

Το ανησυχητικό είναι πως στη Γερμανία η AfD, με την αντιμεταναστευτική και φιλορωσική στάση της, συγκεντρώνει ποσοστό πρόθεσης ψήφου 20% – σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Politico – και βρίσκεται μόλις πέντε μονάδες πίσω από τους δεξιούς Χριστιανοδημοκράτες.

Η δραματική αύξηση των μεταναστευτικών ροών τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ως επιχείρημα από τους λαϊκιστές ακροδεξιούς της AfD για να καταγγείλουν τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Χριστιανοδημοκράτες ότι έχουν χάσει τον έλεγχο των συνόρων της Γερμανίας.

Οι βολικές εξισώσεις

Μπορεί η γερμανική αστυνομία να έχει συλλάβει 43.000 ανθρώπους που επιχείρησαν να μπουν φέτος στη Γερμανία χωρίς επίσημα έγγραφα – αριθμός αυξημένος κατά 50% σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2022 –, αλλά οι ακροδεξιοί συνδέουν την αύξηση της εγκληματικότητας κατά 20% τον τελευταίο χρόνο με το 16% του συνολικού πληθυσμού της χώρας που είναι ξένοι. Αυτή είναι μια βολική εξίσωση για την AfD, η οποία εκμεταλλεύεται δημοσιεύματα του λαϊκού Τύπου, όπου καθημερινά υπάρχουν «ειδήσεις» και φήμες για ξένους που είναι ύποπτοι για βιασμούς, κλοπές και κάθε είδους εγκληματική ενέργεια.

Η AfD επενδύει και στη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, την οποία συνδέει με τη διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Οι Γερμανοί ακροδεξιοί, φιλικά προσκείμενοι προς τη Ρωσία του Πούτιν, προσαρμόζουν τη ρητορική τους έτσι ώστε να καθίσταται η Δύση υπόλογη για τη διακοπή των σχέσεων με τη Ρωσία εξαιτίας των κυρώσεων. Αυτή η ρητορική έχει βρει ευήκοα ώτα ιδιαίτερα στο ανατολικό (πρώην κομμουνιστικό) τμήμα της Γερμανίας, όπου η AfD έχει σαφές προβάδισμα στην πρόθεση ψήφου έναντι όλων των άλλων κομμάτων.

Όσο η γερμανική οικονομία ήταν εύρωστη, παρά τη μεταναστευτική πολιτική της Άνγκελα Μέρκελ, οι εκλογείς έδειχναν εμπιστοσύνη στους Χριστιανοδημοκράτες. Όταν η γερμανική οικονομία άρχισε να βυθίζεται στην ύφεση, η ρητορική της AfD ακούστηκε πιο έντονα και άλλαξε τη δυναμική στο πολιτικό πεδίο.

Ο ιδεολόγος που θυμίζει τον Χίτλερ

Αυτή η δυναμική υπάρχει χωρίς να έχει η AfD έναν χαρισματικό αρχηγό, όπως η Μελόνι ή η Λεπέν. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η γερμανική Ακροδεξιά στην πραγματικότητα δεν έχει αρχηγό. Το δίδυμο που είναι στο τιμόνι του κόμματος – η Άλις Βάιντελ και ο Τίνο Kρουπαλά μοιάζουν περισσότερο με διαχειριστές της ηγεσίας. Μάλιστα ο Κρουπαλά δεν βρίσκεται καν μεταξύ των δέκα «πιο σημαντικών πολιτικών» της χώρας, ενώ η Βάιντελ καταφέρνει μετά βίας να μπει στη δεκάδα.

Αυτή ακριβώς η αδυναμία πυροδοτεί φόβους στο πολιτικό κατεστημένο ότι, αν η AfD βρει έναν άλλον ηγέτη, όπως για παράδειγμα ο Μπιέρν Χέκε, που είναι επικεφαλής του κόμματος στο κρατίδιο της Θουριγγίας, τότε υπάρχει κίνδυνος να αποκτήσει νέα δυναμική. Ο Χέκε δεν θεωρείται πολιτικός οπορτουνιστής. Είναι ένας δάσκαλος, με σπουδές ιστορίας και γνώστης της γερμανικής φιλοσοφίας. Είναι ο πραγματικός ιδεολόγος της γερμανικής Ακροδεξιάς και οι απόψεις του για φυλετικά ζητήματα και για το μεταναστευτικό παραπέμπουν στη ρητορική του ναζιστικού καθεστώτος κατά τη δεκαετία του 1930 και στον Αδόλφο Χίτλερ. Η επιρροή που ασκεί στην κομματική βάση είναι σημαντική.

Για να αντιληφθούμε πού μπορεί να φθάσει η AfD πρέπει να κοιτάξουμε τι συμβαίνει στην Αυστρία. Εκεί, το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ), που ιδρύθηκε από πρώην ναζί στη δεκαετία του 1950 και αποτέλεσε το μοντέλο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η AfD, είναι ήδη πρώτο κόμμα και είναι πιθανό να κερδίσει τις γενικές εκλογές που θα γίνουν τον επόμενο χρόνο. Το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας το περασμένο καλοκαίρι είχε τα ποσοστά που έχει σήμερα η AfD.

Στόχος του αυστριακού Κόμματος της Ελευθερίας, όπως λέει ο ηγέτης του Χέρμπερτ Κικλ, ένας ιδεολόγος της Ακροδεξιάς – όπως ο Χέκε – είναι «να διασφαλιστεί μία δικομματική κυβέρνηση με άξονα το FPÖ και φυσικά με καγκελάριο από το Κόμμα της Ελευθερίας»…

Διαβάστε επίσης:

Νέες βολές του ΠΑΣΟΚ στο «επιτελικό κράτος»

KKE: «Αντί για πυροπροστασία, όπλα στην Ουκρανία»

Η κλιματική κρίση είναι εδώ, όχι όμως ως δικαιολογία