Μέχρι και δέκα χώρες είναι έτοιμες να αποστείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία ως μέρος ενός μεταπολεμικού πλαισίου ασφάλειας, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις συζητήσεις, με τον μαραθώνιο διαβουλεύσεων στον απόηχο των δύο Συνόδων για το Ουκρανικό να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Άγνωστο παραμένει αν θα πραγματοποιηθεί η διμερής συνάντηση Πούτιν-Ζελένσκι, ενώ μαζί με τις εγγυήσεις ασφαλείας στο τραπέζι μπαίνουν και οι εδαφικές παραχωρήσεις της Ουκρανίας, ζήτημα που για τη Ρωσία είναι βασικό.

Η Μόσχα δηλώνει θετική στην επανέναρξη απευθείας συνομιλιών με το Κίεβο, αλλά δεν επιβεβαιώνει τον Τραμπ ως προς τη συμμετοχή Πούτιν-Ζελένσκι, καθώς μιλά για αναβάθμιση των αντιπροσωπειών.

Για έξι μήνες, ο Ντόναλντ Τραμπ ζητούσε κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Η θέση του άλλαξε απότομα μετά τη σύνοδο κορυφής την περασμένη εβδομάδα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πλέον πρώτα μια τελική διευθέτηση του πολέμου, η οποία είναι η διαπραγματευτική θέση της Ρωσίας. Η Ευρώπη δείχνει να μη θέλει να «χωνέψει» τις νέες θέσεις των ΗΠΑ, ελπίζοντας πως μπορεί να τον μεταπείσει, για να μην… χαλάσει το σχέδιό της για ανασυγκρότηση και επανεξοπλισμό της Ουκρανίας προκειμένου να συνεχίσουν τον πόλεμο. Αφού κόπασαν οι πανηγυρισμοί για τα περί εγγυήσεων ασφαλείας, όταν πίστεψαν ότι θα μεταφερθούν δυτικά στρατεύματα στην Ουκρανία με τη σύμφωνη γνώμη του Πούτιν, η Μόσχα έσπευσε να τους ξεκαθαρίσει ότι θα θεωρούνται νόμιμοι στόχοι.

Πώς άλλαξε η άποψη του Τραμπ

Από την άνοιξη, ο Λευκός Οίκος προτρέπει τη Ρωσία να αποδεχτεί κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Όπως το έθεσε ο Ντόναλντ Τραμπ τον Μάρτιο: «Νομίζω ότι η κατάπαυση του πυρός είναι πολύ σημαντική. Αν μπορέσουμε να πείσουμε τη Ρωσία να το κάνει, αυτό θα είναι υπέροχο». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ απείλησε να επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα και σε αγοραστές πετρελαίου της, όπως η Ινδία, αν αρνηθεί. Έδωσε διάφορες προθεσμίες, οι οποίες ήρθαν και παρήλθαν. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ συνέχισαν το αίτημά τους για 30ήμερη παύση των εχθροπραξιών, στην οποία συμφώνησε το Κίεβο. Μιλώντας στο αεροπλάνο του για την Αλάσκα την Παρασκευή, πριν από μια συνάντηση με τον Πούτιν, ο Τραμπ επανέλαβε το αίτημά του. Θα υπάρξουν «σοβαρές συνέπειες» εάν δεν επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός. «Δεν πρόκειται να είμαι χαρούμενος», είπε.

Η θέση του προέδρου των ΗΠΑ άλλαξε δραματικά μετά τη συνάντηση με τον Πούτιν. Το γιατί ακριβώς είναι αβέβαιο. Αλλά μπροστά στην ρωσική αντίθεση, ο Τραμπ εγκατέλειψε την έκκλησή του για κατάπαυση του πυρός και αντ’ αυτού υιοθέτησε το σχέδιο του Κρεμλίνου για τον τερματισμό του πολέμου. Αυτό προβλέπει πρώτα μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία. Άλλωστε η Μόσχα δεν ξεχνά τις συμφωνίες των Ευρωπαίων που δεν τηρήθηκαν. Μέχρι να συμβεί αυτό, η Μόσχα θα συνεχίσει τους βομβαρδισμούς. Ο Τραμπ συμφώνησε επίσης με τις εδαφικές διεκδικήσεις της Ρωσίας. Άλλωστε, οι περιφέρειες Λουγκάνσκ, Ντονιέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα είναι πλέον ρωσικές, άρα, από συνταγματικής άποψης, η Μόσχα δεν νομιμοποιείται να παραχωρήσει εδάφη τους.

Ο Πούτιν θέλει η Ουκρανία να παραχωρήσει το μικρό τμήμα της περιφέρειας Ντόνετσκ – συμπεριλαμβανομένων των πόλεων-φρουρών Κραματόρσκ και Σλαβιάνσκ – το μοναδικό που τα ρωσικά στρατεύματα δεν έχουν κατακτήσει. Μέσω μιας παραχώρησης, η Ρωσία φέρεται να δήλωσε ότι θα παγώσει τα μέτωπα στις νότιες επαρχίες Ζαπορίζια και Χερσώνα. Ίσως ο Τραμπ αντιλαμβάνεται, σε αντίθεση με τον Ζελένσκι και τις «νταντάδες» του, ότι ο συσχετισμός δυνάμεων θα γίνει πιο δυσχερής όσο κυλάει ο χρόνος.

Σύμφωνα με τον Guardian, η αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ σχετικά με την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία ήταν το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής. Συνιστά μια σημαντική παραχώρηση προς τους Ρώσους. Στη συνάντησή του τη Δευτέρα με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ εξήγησε τον νέο τρόπο σκέψης του. Είπε ότι δεν υπήρχε ανάγκη για εκεχειρία και ισχυρίστηκε ότι είχε τερματίσει έξι συγκρούσεις χωρίς καμία. «Δεν έκανα καμία εκεχειρία», είπε. Είπε ότι θα εξακολουθούσε να «θα ήθελε [οι Ρώσοι] να σταματήσουν», αλλά είπε ότι μια παύση των εχθροπραξιών θα μπορούσε να θέσει σε μειονεκτική θέση «τη μία ή την άλλη πλευρά».

Ποια είναι η ρωσική θέση;

Η Ρωσία δεν έχει κανένα λόγο να μη θέλει να συνεχίσει τον πόλεμό της. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ρωσικά στρατεύματα κατέλαβαν χωριά στο Ντονμπάς και εισήλθαν στην περιοχή Ντνιεπροπετρόφσκ – η οποία συνορεύει με την περιφέρεια Ντόνετσκ – για πρώτη φορά. Η πρόοδος της Ρωσίας συνεχίζεται και ο Πούτιν πιστεύει ότι κερδίζει και ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του. Οι όροι του παραμένουν αμετάβλητοι από την έναρξη του πολέμου το 2022. Θέλει την απομάκρυνση του Ζελένσκι, την επιβολή αυστηρών περιορισμών στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού και βέτο στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Οποιαδήποτε εκεχειρία θα διαιρούσε ουσιαστικά την περιοχή κατά μήκος της υπάρχουσας πρώτης γραμμής μήκους 1.000 χιλιομέτρων. Ένα μόνιμο ειρηνευτικό σχέδιο, αντίθετα, θα μπορούσε να περιλαμβάνει την παραχώρηση γης από τη μία πλευρά στην άλλη ως μέρος μιας συμφωνίας.

Τόσο το εδαφικό ζήτημα όσο και η ζώνης ασφάλειας ανάμεσα στις κατεχόμενες περιοχές και την υπόλοιπη Ουκρανία, αποτελούν στρατηγικούς στόχους για τη Ρωσία.

Επίσης, απαραίτητη προϋπόθεση για να υπογράψει ειρηνευτική συμφωνία η Ρωσία είναι η δημιουργία μιας μεγάλης αποστρατικοποιημένης ζώνης ανάμεσα στις «προσαρτηθείσες» περιοχές και την υπόλοιπη Ουκρανία.

Οι όροι του Πούτιν θεωρούνται απαράδεκτοι για το Κίεβο και ισοδυναμούν με παράδοση της Ουκρανίας, η οποία ωστόσο βρίσκεται σε πολύ κακή θέση στα πολεμικά μέτωπα και υποχωρεί διαρκώς. Οι Ουκρανοί πιστεύουν ότι χρησιμοποιεί τον Τραμπ για να πάρει ό,τι οι ρωσικές δυνάμεις δεν μπόρεσαν να καταλάβουν στο πεδίο της μάχης – με την Ουάσινγκτον να είναι η συντομότερη διαδρομή προς τη νίκη στο Ντόνετσκ. Όταν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν – το πιο πιθανό αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμα – ο Πούτιν αναπόφευκτα θα κατηγορήσει τον Ζελένσκι.

Πού αφήνει αυτό την Ουκρανία και τους συμμάχους της;

Απογοητευμένοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιμένουν να λένε στον Τραμπ να ασκήσει πίεση στη Ρωσία για να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός πριν από οποιαδήποτε διαπραγμάτευση. Τη Δευτέρα, δεν έχασαν την ευκαιρία να επαναλάβουν αυτό το μήνυμα όπως και τους ισχυρισμούς τους στον Λευκό Οίκο. Ο Βρετανός Κιρ Στάρμερ συνόδευσε τον Ζελένσκι στην Ουάσινγκτον, με τους ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Φινλανδίας, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Ο ρόλος τους ήταν να προστατεύσουν τον Ζελένσκι – τελικά η συνάντησή του με τον Τραμπ πήγε καλύτερα από την τελευταία συνάντηση τον Φεβρουάριο – και να μεταφέρουν με… διακριτικότητα την κατ’ αρχήν θέση της Ουκρανίας και της Ευρώπης κατά της αρπαγής γης. Οι Ευρωπαίοι αντιτίθενται σε οποιαδήποτε συμφωνία που θα ανταμείβει, όπως λένε τη ρωσική επιθετικότητα. Θέλουν να επιβληθούν οι όροι τους, ίσως γιατί νομίζουν πως ο Πούτιν είναι… ηττημένος πολέμου.

Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, εξέφρασε την υποστήριξή του για μια κατάπαυση του πυρός. «Ας εργαστούμε πάνω σε αυτό και ας προσπαθήσουμε να ασκήσουμε πίεση στη Ρωσία», είπε ο Γερμανός ηγέτης στον Τραμπ. Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει τελικά να συμπεριληφθούν σε οποιεσδήποτε ειρηνευτικές συνομιλίες. Μετά την ανεξήγητη στροφή 180 μοιρών του Τραμπ, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας στην ΕΕ χρησιμοποιούν μια νέα φόρμουλα για να προσπαθήσουν να τον πείσουν να υιοθετήσει την ιδέα της κατάπαυσης του πυρός – «να σταματήσουν οι δολοφονίες».

Τι μας λέει η ιστορία;

Οι πόλεμοι μπορούν να σταματήσουν χωρίς επίσημες συνθήκες ειρήνης. Το 1953, μια ανακωχή τερμάτισε τον πόλεμο μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας. Καθιέρωσε μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη μεταξύ των δύο κρατών, την Αποστρατιωτικοποιημένη Ζώνη (DMZ), διαιρώντας τη χερσόνησο. Στρατιωτικοί διοικητές από τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα υπέγραψαν τη συμφωνία. Ο ηγέτης της Νότιας Κορέας αρνήθηκε, επειδή άφησε την Κορέα διαιρεμένη. Τεχνικά, οι δύο Κορέες εξακολουθούν να βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου. Η εκεχειρία, ωστόσο, έχει διαρκέσει περισσότερο από οκτώ δεκαετίες, παρά τις παρεμβάσεις της Πιονγιάνγκ. Αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Ουκρανία. Καμία ουκρανική κυβέρνηση δεν είναι πιθανό να δεχτεί τη ρωσική κατοχή σε πρώην τμήματα της επικράτειάς της. Αλλά μπορεί να είναι διατεθειμένη να αναγνωρίσει τον de facto έλεγχο του Κρεμλίνου ως μέρος μιας προσωρινής διευθέτησης. Ο Πούτιν, ωστόσο, είναι αντίθετος στην ιδέα μιας ανακωχής τύπου Κορέας, καθώς δεν ξεχνά τις συμφωνίες Μινσκ που δεν τηρήθηκαν.

Οι «πρόθυμοι» σύμμαχοι του Ζελένσκι συνεχίζουν να πιστεύουν πως θα πείσουν τον Τραμπ, καθώς σε συνδιασμό με μια κατάπαυση πυρός και όχι ειρήνη διαρκείας, που επιθυμούν, θα πετύχουν αυτό στο οποίο κρυφά στοχεύουν: Στην ανασυγκρότηση των ουκρανικών δυνάμεων και τον επανεξοπλισμό, έτσι ώστε να διεκδικήσουν στο μέλλον εδάφη που κατέχει η Ρωσία. 

Παράλληλα η Ευρώπη προσφέρθηκε να βάλει 100 δισ. δολάρια για να αγοράσει ο Ζελένσκι όπλα από τις ΗΠΑ και κάπου εδώ φανερώθηκε το σχέδιό τους έτσι ώστε να μπουν σε δεύτερο γύρο πολέμου με τη Ρωσία, ελπίζοντας σε μια ανάκτηση εδαφών μέχρι να πέσει και ο τελευταίος Ουκρανός στρατιώτης.

Στην προειδοποίηση του Βλάντιμιρ Πούτιν από την Αλάσκα «να μην διαταράξουν την αναδυόμενη πρόοδο οι Ευρωπαίοι» αλλά και το μήνυμά του ότι οι απαιτήσεις της Ρωσίας περιλαμβάνουν «μια δίκαιη ισορροπία στον τομέα της ασφάλειας στην Ευρώπη», αντιπαρατάσσονται οι ευρωπαικές ελπίδες.

Εγγυήσεις ασφαλείας

Στις 19 Αυγούστου, Ευρωπαίοι εκπρόσωποι πραγματοποίησαν συνομιλίες σχετικά με την πιθανή αποστολή Βρετανών και Γάλλων στρατιωτών μετά τη λήξη της σύγκρουσης. Σύμφωνα με το Bloomberg, το πακέτο ασφαλείας που προωθείται για την Ουκρανία προβλέπει αρχική βοήθεια στην εκπαίδευση και ενίσχυση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων από μια «πολυεθνική ομάδα» που θα αποτελείται κυρίως από ευρωπαϊκό στρατιωτικό προσωπικό. Τόσο η Βρετανία όσο και η Γαλλία είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, έτοιμες να στείλουν «εκατοντάδες» στρατιώτες. Ένα άλλο στοιχείο του σχεδίου περιλαμβάνει την υποστήριξη των ΗΠΑ στην ανταλλαγή πληροφοριών, την παρακολούθηση των συνόρων, την παράδοση όπλων και, ενδεχομένως, τα συστήματα αεροπορικής άμυνας.

Πηγές που επικαλείται η εφημερίδα The Guardian υποδηλώνουν επίσης ότι το Λονδίνο είναι έτοιμο να στείλει στρατεύματα ως μέρος της λεγόμενης «συμμαχίας των προθύμων» για να υποστηρίξει την αεροπορική και ναυτική άμυνα της Ουκρανίας, αν και όχι στην πρώτη γραμμή.

Ο Τραμπ αποκλείει την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τόνισε ότι η Ουάσινγκτον δεν έχει σχέδια να αποστείλει αμερικανικά στρατεύματα στην Ουκρανία. Ωστόσο, αναγνώρισε ότι η Γαλλία και η Γερμανία εξετάζουν το ενδεχόμενο να στείλουν δικά τους στρατεύματα. Σύμφωνα με τον Τραμπ, τέτοια μέτρα δεν θα πρέπει να περιπλέξουν τις σχέσεις με τη Ρωσία. Ο αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε ότι οι εγγυήσεις ασφάλειας για το Κίεβο δεν μπορούν να περιλαμβάνουν την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά πρότεινε ότι οι ΗΠΑ θα υποστηρίξουν εναλλακτικούς μηχανισμούς.

Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, διευκρίνισε την αλλαγή στην στρατιωτική πολιτική της Ουάσιγκτον απέναντι στην Ουκρανία.

«Δεν δίνουμε πλέον όπλα στην Ουκρανία. Δεν δίνουμε πλέον χρήματα στην Ουκρανία», δήλωσε ο Ρούμπιο, τονίζοντας ότι τώρα η Ουκρανία αγοράζει όπλα, ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες πληρώνουν το λογαριασμό μέσω προγραμμάτων του ΝΑΤΟ.

Για την ώρα, πάντως, όπως παραδέχθηκε ο Γενικός Γραμματέας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, που ενημέρωσε τηλεφωνικά τον Ταγίπ Ερντογάν για τις συνομιλίες της Ουάσιγκτον, δεν έχουν κατασταλάξει στη μορφή των εγγυήσεων ασφαλείας.

Οι ομάδες σχεδιασμού συναντώνται «τις επόμενες ημέρες για να ενισχύσουν περαιτέρω τα σχέδια για την παροχή ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας και την προετοιμασία για την ανάπτυξη μιας δύναμης διαβεβαίωσης σε περίπτωση τερματισμού των εχθροπραξιών», ανέφερε σε δήλωση της Τρίτης ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ.

Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα — και ένα πρόβλημα που οι σύμμαχοι του Κιέβου έχουν αντιμετωπίσει πολλές φορές τα τελευταία τρία χρόνια χωρίς ποτέ να καταλήξουν σε απάντηση.

Η πιο προφανής λύση — και αυτή που πραγματικά θέλει το Κίεβο — είναι να επιτραπεί στην Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, όπου θα προστατεύεται από το κοινό αμυντικό σύμφωνο του Άρθρου 5 της συμμαχίας. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες (με την σιωπηλή υποστήριξη ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών) το έχουν αποκλείσει αυτό.

Το να πρέπει να οργανωθεί μια εξατομικευμένη αποστολή δημιουργεί τεράστιες επιπλοκές. Ποια χώρα θα έστελνε στρατεύματα; Ποιες θα ήταν οι συνθήκες ανάπτυξής τους; Πώς θα αντιδρούσαν σε περίπτωση επίθεσης; Ποιος θα πλήρωνε;

Παρά όλες τις κουβέντες για «δύναμη στο έδαφος», η ακριβής μορφή των εγγυήσεων ασφαλείας της Ουκρανίας παραμένει απροσδιόριστη – και αυτή η έλλειψη σαφήνειας σπέρνει σύγχυση μεταξύ των συμμάχων του Κιέβου.

Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος ασφαλείας προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε δύναμη θα χρειαζόταν «εντολή μάχης» τουλάχιστον για να αμυνθεί σε περίπτωση επίθεσης από τη Ρωσία – αλλά τόνισε ότι μια τέτοια αποστολή δεν θα ήταν υπεύθυνη για την επιβολή της ειρήνης.

Αυτό, είπε ο αξιωματούχος, θα παρέμενε δουλειά του ουκρανικού στρατού.

Η έλλειψη ορισμού αποκαλύπτει επίσης τις αδυναμίες όσων είναι πιο πρόθυμοι να ηγηθούν. Ο Μακρόν και ο Στάρμερ – και οι δύο ηγέτες πυρηνικών δυνάμεων με έδρες στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ – επιθυμούν να δείξουν ότι εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Ωστόσο, και οι δύο αντιμετωπίζουν πολιτικά και οικονομικά εμπόδια που τροφοδοτούν τον σκεπτικισμό σχετικά με την ικανότητα των χωρών τους να στείλουν δυνάμεις στην Ουκρανία.

«Αν κάποιος λάβει υπόψη πόσο πολιτικά αδύναμοι είναι ο Μακρόν και ο Στάρμερ, δεν είναι εύκολο να δει πώς θα πάει αυτό το σχέδιο», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ. «Δεν είναι μια εύκολη οικονομική περίοδος».

Η Γερμανία παραμένει σε δίλημμα. Ο σοσιαλδημοκράτης νομοθέτης Αντρέας Σβαρτς, υπεύθυνος για την κοινοβουλευτική εποπτεία του αμυντικού προϋπολογισμού της χώρας, υπογράμμισε τα όρια. «Αυτή είναι μια απόφαση που πρέπει να λάβει το κοινοβούλιο», δήλωσε στο POLITICO, τονίζοντας ότι η στρατιωτική ανάπτυξη δεν είναι εκτελεστική απόφαση.

Πέρα από αυτό, ο στρατός της Γερμανίας είναι πολύ μικρός και η ανανεωμένη ροή χρημάτων στην άμυνα πολύ πρόσφατη για να επιτρέψει μια μεγάλη ανάπτυξη στα ανατολικά. Ακόμα και η αποστολή 5.000 στρατιωτών σε μόνιμη αποστολή στη Λιθουανία επιβαρύνει την Μπούντεσβερ.

Η Πολωνία, η οποία τώρα διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό της ΕΕ, αποκλείει την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, ενώ λέει ότι θα βοηθήσει με τον εφοδιασμό οποιασδήποτε αποστολής στα ανατολικά.

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι είναι επίσης επιφυλακτική ως προς την αποστολή στρατιωτών στην Ουκρανία και έχει διαφωνήσει με τον Μακρόν, τονίζοντας ότι είναι πιο συνετό να προσφερθεί στην Ουκρανία ένα αμυντικό σύμφωνο παρά στρατεύματα, τα οποία θα μπορούσαν να διακινδυνεύσουν να εμπλακούν σε έναν πόλεμο με τη Ρωσία.

Δύο σενάρια

Υπάρχουν πολύ περισσότεροι τρόποι με τους οποίους μια ειρηνευτική διαδικασία μπορεί να αποτύχει παρά να επιτύχει. Αλλά για να συμβεί οποιοδήποτε από τα δύο, πρέπει πρώτα να ξεκινήσει. Και αυτό είναι συχνά το πιο δύσκολο βήμα. Αλλά μετά τη μεγάλη σύνοδο κορυφής στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να κατάφερε το αδιανόητο: μια σύνοδος κορυφής έχει οργανωθεί μεταξύ του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η οποία θα έδινε ώθηση στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Τι χρειάστηκε για να φτάσουμε εδώ; Ενώ η κατάπαυση του πυρός δεν θα είναι προϋπόθεση, οι Ευρωπαίοι έχουν λάβει ορισμένες από τις διαβεβαιώσεις που ήθελαν για τις εγγυήσεις ασφαλείας. Το αν αυτές μπορούν να εφαρμοστούν είναι, φυσικά, ένα εντελώς διαφορετικό θέμα – αλλά η συμφωνία της Αμερικής, κατ’ αρχήν, να βοηθήσει τους Ευρωπαίους να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή σε αυτόν τον φαινομενικά ατελείωτο πόλεμο.

Δεδομένου ότι είναι πλέον απίθανο ο Τραμπ να αλλάξει γνώμη και να επιστρέψει στην πολιτική της εποχής Μπάιντεν για άνευ όρων, αν και διστακτική, υποστήριξη προς την Ουκρανία, μας μένουν τώρα δύο πιθανά σενάρια για το πώς θα εξελιχθεί ο πόλεμος.

• Στο πρώτο, η Ουκρανία και η Ρωσία θα συμφωνήσουν σε μια ειρηνευτική συμφωνία και οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να λειτουργήσει η μεταπολεμική ρύθμιση ασφαλείας. Είναι το βασικό σενάριο, αλλά θα είναι δύσκολο να πετύχει, καθώς το εδαφικό ζήτημα είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Το σημείο εκκίνησης των συνομιλιών θα πρέπει να είναι η υπάρχουσα στρατιωτική κατάσταση – όχι οι μέγιστες απαιτήσεις της Ρωσίας ή της Ουκρανίας – και στη συνέχεια θα πρέπει να ακολουθηθούν από λεπτομερείς διαπραγματεύσεις.
• Στο δεύτερο σενάριο, οι ειρηνευτικές συνομιλίες θα προχωρήσουν αλλά θα αποτύχουν. Ο Τραμπ θα κατηγορήσει στη συνέχεια τον Ζελένσκι και θα αποσυρθεί ενεργά από την υποστήριξη της Ουκρανίας. Τα χαμόγελα είναι παραπλανητικά. Ο Τραμπ θέλει να αποχωρήσει. Όμως ο Τραμπ έχει επενδύσει πολιτικό κεφάλαιο σε μια ειρηνευτική διαδικασία και δεν πρόκειται να υποχωρήσει. Αυτό το σενάριο θα ήταν πολύ κακό για την Ουκρανία και για την Ευρώπη. Η Αμερική θα αποσυρθεί – πραγματικά αυτή τη φορά. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να υποστηρίξουν την Ουκρανία και να χτίσουν μια νέα υποδομή ασφαλείας χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Αυτή δεν είναι πραγματικά μια βιώσιμη οικονομική ή στρατιωτική επιλογή για τους Ευρωπαίους ηγέτες. Άλλωστε, η εμπλοκή τους θα πρέπει να είναι σημαντική. Η γραμμή του μετώπου Ουκρανίας-Ρωσίας έχει, αυτή τη στιγμή, μήκος περίπου 1.200 χιλιόμετρα – περίπου όσο το μήκος των εσωτερικών γερμανικών συνόρων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Ούτε αυτό περιλαμβάνει το υπόλοιπο των de jure συνόρων της Ουκρανίας στα βόρεια και ανατολικά με τη Ρωσία και με τη Λευκορωσία. Έχουν γίνει κάποιες συγκρίσεις με την κατάσταση στην Κορέα – αλλά η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη εκεί έχει μήκος μόλις 250 χιλιόμετρα.

Η επαρκής διασφάλιση ενός τόσο μεγάλου συνόρου στην ουκρανική πλευρά θα απαιτούσε τεράστιο αριθμό στρατευμάτων – μια εκτίμηση υποδηλώνει έως και 150.000 Ευρωπαίους στρατιώτες. Πρόκειται για μια πολύ μεγαλύτερη ανάπτυξη από ό,τι έχει προβλέψει οποιοσδήποτε άλλος. Ο Εμμανουέλ Μακρόν ανέφερε τον αριθμό των στρατευμάτων σε χιλιάδες νωρίτερα μέσα στο έτος.

Και ακόμα κι αν ήθελαν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν τα στρατεύματα που χρειάζονται για να παράσχουν πραγματικές διαβεβαιώσεις στο Κίεβο.

Η μεγάλη δυσκολία που θα αντιμετωπίσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι το πώς να αντιμετωπίσουν τους υποστηρικτές τους στις χώρες τους.

Αλλά ο υπόλοιπος κόσμος δεν βλέπει τη Ρωσία όπως την βλέπει η Ευρώπη. Αυτή η ευρωκεντρική προοπτική δεν κυριαρχεί πλέον στον παγκόσμιο διάλογο – εκτός, φυσικά, από την Ευρώπη. Είναι σαφές ότι ζούμε σε μια από εκείνες τις επικίνδυνες στιγμές στην ιστορία όπου η μοίρα θα μπορούσε να αλλάξει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Ωστόσο, παρά την αλαζονεία του, κάποιοι φαίνεται να έχουν μια στρατηγική, άλλοι όχι.

Η αντίδραση της Ρωσίας

Η Ρωσία αντέδρασε έντονα στις αναφορές για πιθανές ευρωπαϊκές αποστολές. Ο Αντρέι Κολέσνικ, μέλος της Επιτροπής Άμυνας της Κρατικής Δούμας, προειδοποίησε ότι αν η Γαλλία ή η Γερμανία στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία, η Ρωσία θα τα θεωρήσει εχθρικά.

«Αν πρόκειται να σταθμεύσουν στρατεύματα στην Ουκρανία και ο Τραμπ τους βοηθήσει, αυτό θα είναι μια εχθρική κίνηση που θα υποστεί καταστροφή», δήλωσε ο Κολεσνίκ.

Πρόσθεσε ότι οι λέξεις των δυτικών διαπραγματευτών συχνά διαφέρουν από τις πράξεις τους και τόνισε ότι η Ρωσία πρέπει να ενεργεί αποκλειστικά σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα και όρους.

«Επαναλαμβάνουμε τη μακροχρόνια θέση μας να απορρίπτουμε κατηγορηματικά οποιοδήποτε σενάριο που αφορά την ανάπτυξη στρατιωτικών αποσπασμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, καθώς αυτό διακινδυνεύει την ανεξέλεγκτη κλιμάκωση με απρόβλεπτες συνέπειες», προειδοποίησε η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα.

Ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών, δηλώνει ότι η Μόσχα είναι υπέρ αξιόπιστων εγγυήσεων ασφαλείας, αλλά θεωρεί προαπαιτούμενο τη συμμετοχή της Μόσχας στις σχετικές συνομιλίες: «Πιστεύω ότι η Δύση και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, κατανοούν πολύ καλά ότι η σοβαρή συζήτηση για θέματα ασφάλειας χωρίς τη Ρωσική Ομοσπονδία είναι εντελώς μη ρεαλιστική και ένας δρόμος που δεν οδηγεί πουθενά».

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ υιοθετώντας συμβιβαστικό ύφος τόνισε πως «δεν αρνούμαστε καμία μορφή συνάντησης, ούτε διμερή ούτε τριμερή» αλλά «οποιεσδήποτε επαφές που αφορούν κορυφαίους αξιωματούχους πρέπει να προετοιμάζονται με τη μέγιστη προσοχή» και κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ηγέτες για «αδέξιες προσπάθειες» να αλλάξουν τη στάση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την Ουκρανία.

Η Ευρώπη επιδιώκει απλώς να «κλιμακώσει επιθετικά την κατάσταση»

Η Ευρώπη, είπε, επιδιώκει απλώς να «κλιμακώσει επιθετικά την κατάσταση», ενώ «είδαμε και αρκετά αδέξιες προσπάθειες να αλλάξει η θέση του προέδρου των ΗΠΑ», δήλωσε, αναφερόμενος στη συνάντηση της Δευτέρας μεταξύ Τραμπ, Ευρωπαίων ηγετών και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

«Δεν ακούσαμε καμία εποικοδομητική ιδέα από την ευρωπαϊκή πλευρά», πρόσθεσε. «Ποιες διπλωματικές πρωτοβουλίες είδατε από την ΕΕ; Για να αξιολογήσουμε κάποια βήματα, πρέπει πρώτα να τα δούμε. Μέχρι στιγμής, είδαμε μόνο επιθετικές προσπάθειες να αυξηθεί η ένταση, καθώς και αρκετά αδέξιες και, στην πραγματικότητα, ανήθικες πιέσεις προς την αμερικανική κυβέρνηση και τον ίδιο τον πρόεδρο για να αλλάξει στάση. Δεν ακούσαμε από τους Ευρωπαίους καμία εποικοδομητική πρόταση», είπε χαρακτηριστικά. «Προσπαθούν με ολοένα και λιγότερη επιτυχία να κρατήσουν τις ΗΠΑ μέσα στη διαδικασία και να εξασφαλίσουν ότι θα παρέχουν όπλα ώστε η Ευρώπη να συνεχίσει να εξοπλίζει το καθεστώς του Κιέβου».

Παράλληλα, ο Σεργκέι Λαβρόφ ανέφερε ότι η Ρωσία είναι υπέρ αξιόπιστων εγγυήσεων ασφάλειας για την Ουκρανία, αλλά ελπίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες κατανοούν ότι η συζήτηση για θέματα ασφάλειας χωρίς τη Ρωσία είναι «δρόμος που δεν οδηγεί πουθενά».

«Είμαι βέβαιος ότι στη Δύση – και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες – καταλαβαίνουν πολύ καλά ότι το να συζητά κανείς σοβαρά ζητήματα ασφαλείας χωρίς τη Ρωσία είναι ουτοπία· είναι δρόμος προς το πουθενά». Οι ΗΠΑ έχουν μια όλο και πιο σαφή κατανόηση των «βασικών αιτίων» της κρίσης στην Ουκρανία, πρόσθεσε ο Λαβρόφ. «Ο πρόεδρος Τραμπ και η ομάδα του έχουν πράγματι ασχοληθεί διπλωματικά με το ουκρανικό ζήτημα εδώ και εβδομάδες, από την πρώτη στιγμή που μπήκαν στον Λευκό Οίκο. Αυτό σημαίνει ότι αναζητούν αμοιβαία αποδεκτές συμφωνίες που θα αντιμετωπίζουν τις ρίζες της κρίσης και θα εγγυώνται ότι η σύγκρουση δεν θα αναζωπυρωθεί» είπε χαρακτηριστικά.

«Η Ρωσία είναι έτοιμη να συζητήσει τις πολιτικές πτυχές της διευθέτησης με την Ουκρανία» υπογράμμισε.

Βάσει όσων είπε ο Σεργκέι Λαβρόφ, γίνεται σαφές ότι ναι μεν έχει σημειωθεί πρόοδος προς τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία από τότε που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν συναντήθηκε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα, ωστόσο η Ρωσία δεν είναι πρόθυμη να βάλει πολύ «νερό στο κρασί της»: εξακολουθεί να θέλει η Ουκρανία να υιοθετήσει ουδέτερο στάτους και να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της για ένταξη στο ΝΑΤΟ, καθώς και να μειώσει δραστικά τον στρατό της.

«Η Μόσχα δεν θα συμφωνήσει με τις εγγυήσεις συλλογικής ασφάλειας που διαπραγματεύονται χωρίς τη Ρωσία… η Ρωσία θα δεχτεί εάν οι εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία παρέχονται σε ίση βάση με τη συμμετοχή χωρών όπως η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία», δήλωσε ο Λαβρόφ σε συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντηση με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ιορδανίας.

Ωστόσο, το να δοθεί το δικαίωμα σε Πεκίνο και Μόσχα να έχουν λόγο στις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία ενδεχομένως να απέτρεπε τους δυτικούς συμμάχους από τη συμμετοχή τους στην προστασία της Ουκρανίας μετά από οποιαδήποτε συμφωνία κατάπαυσης ή ειρήνης.

Την Τετάρτη, ο Λαβρόφ επέστρεψε σε μια έννοια που προτάθηκε κατά τη διάρκεια των ειρηνευτικών συνομιλιών της Κωνσταντινούπολης τον Απρίλιο του 2022 που περιελάμβανε έναν συνασπισμό εγγυητικών εθνών που έμοιαζε με το ΝΑΤΟ, παρέχοντας εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία. Αυτή η ιδέα απορρίφθηκε από τη δυτική πλευρά, επειδή η Μόσχα απαίτησε μια ομόφωνη απόφαση, πριν να ενεργοποιηθούν οι εγγυήσεις.

Αγριο σφυροκόπημα στο μέτωπο

Οι διαβουλεύσεις για τις εγγυήσεις ασφαλείας γίνονται την ώρα που η Ρωσία σφυροκοπά την Ουκρανία και εξαπέλυσε την μεγαλύτερη επίθεσή της εδώ και έναν μήνα, σε πέντε πόλεις, μεταξύ τους το Σούμι και η Οδησσός, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν πολλοί άνθρωποι, μεταξύ τους και παιδιά.

Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας επιβεβαιώνει σαρωτικές επιθέσεις στο Σούμι και την Οδησσό, αλλά και σαρωτική προέλαση στην ανατολική Ουκρανία και το Ντονέτσκ, που βρίσκεται στο επίκεντρο των σεναρίων εδαφικών παραχωρήσεων.

Σύμφωνα με τη Μόσχα, τις τελευταίες ώρες ανακατελήφθησαν οι περιοχές Novoheorhivka, Pankivka και Sukhetske.

To Kίεβο ανακοίνωσε ότι στην περιοχή του Σούμι, 14 άνθρωποι τραυματίσθηκαν κατά την επίθεση με drone, ανάμεσά τους τρία παιδιά της ίδιας οικογένειας ηλικίας 5 μηνών, 4 και 6 ετών.

«Στην Κοστιαντινίφκα της περιοχής του Ντονέτσκ, βόμβα ολίσθησης (glide bomb) έπληξε συγκρότημα κατοικιών και τρεις άνθρωποι παραμένουν θαμμένοι στα ερείπια, ενώ στην περιοχή της Οδησσού επλήγη σταθμός διανομής φυσικού αερίου. Ολες αυτές οι επιθέσεις επίδειξης ισχύος επιβεβαιώνουν μόνο την ανάγκη άσκησης πίεσης επί της Μόσχας, την ανάγκη επιβολής νέων κυρώσεων μέχρι η διπλωματία να φέρει αποτελέσματα. Ευχαριστώ όλους τους εταίρους που βοηθούν στον τερματισμό του ρωσικού πολέμου. Μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και όλους όσοι επιδιώκουν την ειρήνη εργαζόμαστε κάθε μέρα για να εγγυηθούμε την ασφάλεια. Χρειαζόμαστε ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την διασφάλιση πραγματικής και αξιόπιστης ειρήνης», γράφει στο Χ ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Διαβάστε επίσης:

Μεντβέντεφ κατά Μακρόν: Το ανεγκέφαλο κοκόρι επιμένει στην αποστολή στρατού στην Ουκρανία

Ο IDF ξεκίνησε την εισβολή στην πόλη της Γάζας, καθώς συνεχίζονται οι συνομιλίες για την κατάπαυση πυρός

Toυρκικά ΜΜΕ: Η Τουρκία διπλασιάζει τα στρατεύματα στα Κατεχόμενα – Μπορεί να φτάσουν τις 100.000