Όταν ο David Bowie πέθανε το 2016, το αποχαιρετιστήριο δώρο του ήταν το τελευταίο του άλμπουμ, Blackstar, το οποίο διαμορφώθηκε από τη διάγνωσή του με καρκίνο και την αποδοχή του θανάτου του.

Όμως, τους τελευταίους μήνες της ζωής του, είχε ξεκινήσει και ένα άλλο πρότζεκτ, το οποίο στις σημειώσεις του περιγράφεται ως «μιούζικαλ του 18ου αιώνα».

Ονομάζεται The Spectator και η ύπαρξή του ήταν άγνωστη ακόμα και στους πιο στενούς συνεργάτες του – μέχρι που οι σημειώσεις ανακαλύφθηκαν κλειδωμένες στο γραφείο του το 2016.

Πλέον έχουν δοθεί στο Μουσείο V&A, μαζί με το υπόλοιπο αρχείο του Bowie.

Οι σημειώσεις, που κοινοποιήθηκαν αποκλειστικά στο BBC, δείχνουν τη γοητεία που ασκούσε στον Bowie η εξέλιξη της τέχνης και της σάτιρας στο Λονδίνο του 18ου αιώνα, παράλληλα με ιστορίες εγκληματικών συμμοριών και του διαβόητου κλέφτη “έντιμου” Jack Sheppard.

Αν είχε ολοκληρωθεί, το μιούζικαλ θα είχε πραγματοποιήσει μία από τις διαχρονικές φιλοδοξίες του Bowie.

«Από την αρχή, ήθελα πραγματικά να γράψω για το θέατρο», είχε πει στον John Wilson του BBC Radio 4 το 2002. «Και υποθέτω πως θα μπορούσα απλώς να γράφω για το θέατρο στο σαλόνι μου – αλλά νομίζω ότι η πρόθεση ήταν [πάντα] να έχω ένα αρκετά μεγάλο κοινό».

Οι σημειώσεις και το κλειδωμένο δωμάτιο

Ο Bowie είχε φτιάξει δεκάδες αυτοκόλλητα σημειώματα με ιδέες για το μιούζικάλ του, τα οποία μπορούσαν να μετακινηθούν ώστε να σχηματίσουν τη δομή.

Οι σημειώσεις για το The Spectator βρέθηκαν όπως τις είχε αφήσει, καρφιτσωμένες στους τοίχους και αποθηκευμένες στο γραφείο του στη Νέα Υόρκη.

Το δωμάτιο ήταν πάντα κλειδωμένο – μόνο ο Bowie και η προσωπική του βοηθός είχαν το κλειδί – οπότε έμειναν ανέγγιχτες μέχρι που οι αρχειονόμοι άρχισαν να καταλογογραφούν τα αντικείμενά του.

Θα είναι διαθέσιμες για το κοινό και τους μελετητές όταν ανοίξει το David Bowie Centre στο V&A East Storehouse στο Hackney Wick στις 13 Σεπτεμβρίου.

«Έχουμε ακόμα και το γραφείο [όπου δούλευε] στο Storehouse», λέει η Madeleine Haddon, επικεφαλής επιμελήτρια της συλλογής.

Οι χειρόγραφες σημειώσεις του μουσικού έχουν γίνει διαθέσιμες για μελέτη από το κοινό, μαζί με 90.000 ακόμη αντικείμενα, στο East Storehouse του Μουσείου V&A στο Λονδίνο.

Ένα ολόκληρο μπλε, σπιράλ σημειωματάριο είναι αφιερωμένο στο The Spectator, ένα καθημερινό περιοδικό που κυκλοφόρησε σε 555 τεύχη μεταξύ 1711 και 1712, σχολιάζοντας τα ήθη και τις μόδες της κοινωνίας του Λονδίνου.

Με μαύρο στυλό, ο Bowie συνοψίζει αρκετά από τα βασικά δοκίμια της έκδοσης, βαθμολογώντας τα στα δέκα.

Του άρεσε ιδιαίτερα μια ηθική ιστορία για δύο αδελφές – η μία όμορφη αλλά «ματαιόδοξη και αυστηρή», η οποία χάνει έναν μνηστήρα από την πιο απλή αλλά πιο ευχάριστη αδελφή της. Της έβαλε οκτώ στα δέκα και σχολίασε: «θα μπορούσε να είναι μια καλή υποπλοκή».

Ο Bowie αντέγραψε αποσπάσματα και συνόψισε άρθρα από το The Spectator – μια καθημερινή περιοδική έκδοση που κυκλοφορούσε στο Λονδίνο στις αρχές του 18ου αιώνα.

Επίσης, διασκέδασε με μια αναφορά για τον κύριο Clinch από το Barnet, ο οποίος μπορούσε να μιμείται τους ήχους από άλογα, κυνηγόσκυλα, μια ηλικιωμένη γυναίκα και ένα φαγκότο, «όλα με τη φυσική του φωνή, στην απόλυτη τελειότητα».

Ο καθηγητής Bob Harris, ιστορικός και ειδικός στον 18ο αιώνα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, λέει πως καταλαβαίνει γιατί η περίοδος αυτή τράβηξε το ενδιαφέρον του Bowie. «Το Λονδίνο εκείνη την εποχή ήταν μια συναρπαστική, ζωντανή και πολυπολιτισμική πόλη», λέει. «Ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Δυτικής Ευρώπης, με πληθυσμό άνω των 500.000, και διέθετε έναν ακμαίο έντυπο τύπο που σχολίαζε συνεχώς τις μόδες και τις ανοησίες της εποχής».

Ο Bowie είχε ιδιαίτερη εμμονή με το έγκλημα και την τιμωρία.

Σε μια σημείωση φανταζόταν το σκηνικό μετά από μια δημόσια εκτέλεση, με «χειρουργούς να τσακώνονται για τα πτώματα».

Επίσης, σκεφτόταν να κάνει τον Jack Sheppard, έναν μικροκλέφτη που είχε κερδίσει την εύνοια του κοινού, έναν από τους βασικούς χαρακτήρες.

Αναφέρει ακόμη τον «γενικό κυνηγό κλεφτών» Jonathan Wild, έναν αυτόκλητο διώκτη του εγκλήματος που ήταν υπεύθυνος για τη σύλληψη και την εκτέλεση του Sheppard.

Ένα άλλο πιθανό στοιχείο της πλοκής περιλάμβανε μια «κεντρική φιγούρα» που δέχεται επίθεση από μια διαβόητη συμμορία γνωστή ως οι Mohocks.

«Το φαινόμενο των Mohocks εμφανίστηκε το 1712 και έγινε αντικείμενο φρενίτιδας στα μέσα», λέει ο καθηγητής Harris. «Και τι περιλάμβανε; Νέους άντρες υψηλής κοινωνικής τάξης που μεθούσαν τα βράδια και επιτίθονταν σε ανθρώπους στους δρόμους του Λονδίνου, συχνά γυναίκες, μερικές φορές ηλικιωμένους φύλακες. Το Λονδίνο τότε έβγαζε στην επιφάνεια τόσες αντιθέσεις – ανάμεσα σε υψηλό και χαμηλό, σε ενάρετους και εγκληματίες – και όλα αυτά συνυπήρχαν δίπλα-δίπλα. Νομίζω πως αυτό παρουσίαζε μια ακαταμάχητη γοητεία για τους ανθρώπους της εποχής, και προφανώς και για τον ίδιο τον Bowie».

Το Λονδίνο και η αστείρευτη έμπνευση του Bowie

Ο Bowie είχε γράψει αρκετά τραγούδια για το Λονδίνο – όπως τα I Dig Everything και The London Boys – αλλά όλα βασίζονταν σε σύγχρονες παρατηρήσεις, κάνοντας το The Spectator μια κάπως διαφορετική προσέγγιση.

Σε πιο ευρύ επίπεδο, ο Bowie είχε καταρτίσει μια χρονολογική καταγραφή των αρχών του 18ου αιώνα, εστιάζοντας σε ζωγράφους όπως ο Joshua Reynolds και ο William Hogarth, αλλά και στη δημιουργία της Βασιλικής Ακαδημίας.

«Τον ενδιέφερε η εξέλιξη των μιούζικαλ στο Λονδίνο εκείνης της περιόδου, και πώς αυτά χρησιμοποιούνταν για πολιτική σάτιρα, ιδιαίτερα κατά της κυβέρνησης του Robert Walpole», λέει η Haddon. «Φαίνεται ότι σκεφτόταν: ποιος ήταν ο ρόλος των καλλιτεχνών σ’ εκείνη την περίοδο; Πώς δημιουργούσαν ένα είδος σατιρικού σχολίου;»

Η ίδια υποθέτει ότι ο μουσικός προσπαθούσε να εντοπίσει παραλληλισμούς μεταξύ του Διαφωτισμού και της σύγχρονης εποχής.

«Έχει ενδιαφέρον να σκεφτούμε ότι ο Bowie εργαζόταν πάνω σε αυτό στις ΗΠΑ το 2015, με τις πολιτικές εξελίξεις που συνέβαιναν τότε. Άραγε σκεφτόταν τη δύναμη των μορφών τέχνης να προκαλούν αλλαγές στη δική μας πολιτική στιγμή;» ρωτά.

Η Συλλογή Bowie θα επιτρέπει στους θαυμαστές να δουν αντικείμενα όπως αυτή τη χειρόγραφη λίστα τραγουδιών από την περιοδεία του άλμπουμ Station to Station το 1976, η οποία περιλαμβάνει αρκετά σκίτσα και μουντζούρες πάνω σε ένα κομμάτι κίτρινου νομικού μπλοκ.

Τελικά, δεν θα μάθουμε ποτέ τις προθέσεις του Bowie.

Όμως το αρχείο του, που περιλαμβάνει περίπου 90.000 αντικείμενα, θα απασχολεί τους μελετητές για πολλά χρόνια.

Περίπου 200 αντικείμενα θα εκτεθούν στο Κέντρο, αλλά οι επισκέπτες μπορούν να κλείσουν ραντεβού για να δουν οτιδήποτε από τη συλλογή με φυσική παρουσία – από σκηνικά κοστούμια μέχρι χειρόγραφους στίχους – συμπληρώνοντας μια online φόρμα.

«Είμαι τόσο ενθουσιασμένη να δω τον αντίκτυπο που θα έχει αυτό στις επόμενες γενιές μουσικών, καλλιτεχνών, σχεδιαστών και δημιουργών κάθε είδους», λέει η Haddon.

«Αν σκεφτείτε πως τόσοι νέοι σήμερα δεν θέλουν να περιορίζονται από ένα και μόνο είδος, ο Bowie ήταν πραγματικά πρωτοπόρος σε αυτό. Ελπίζω ο κόσμος να καταλάβει το εύρος της επιρροής του στην ποπ κουλτούρα – αλλά ελπίζω επίσης να εμπνευστεί από τα εργαλεία και τις δημιουργικές διαδικασίες που χρησιμοποιούσε, ώστε να τις εφαρμόσει και στη δική του καλλιτεχνική πορεία».

Διαβάστε επίσης:

Οι Gipsy Kings με τον Nicolas Reyes έρχονται για μια «καυτή» νύχτα στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού

Αυτό ήταν το «Τραγούδι του Καλοκαιριού» στο Ηνωμένο Βασίλειο (video)

Ήταν όλοι εκεί! Συγκίνηση στη μεγάλη συναυλία για τον Στέλιο Καζαντζίδη στο Καλλιμάρμαρο (photos/videos)