Το ιστορικό: Το καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ξεκίνησε, ως επιλογή Κύπριου επιχειρηματία, με το όνομα ΕuroAsia Interconnector, με στόχο να συνδέσει Ισραήλ-Κύπρο-Κρήτη-Αττική.

Το πρότζεκτ εντάχθηκε στη λίστα των έργων «Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος». Ο κύπριος επιχειρηματίας έπεισε τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου, να συνεργαστούν για την κατασκευή του και, το 2013 υπεγράφη το μνημόνιο Ελλάδα-Κύπρος-ΕuroAsia Interconnector, από τους αρμόδιους υπουργούς των δυο χωρών και την εταιρεία του κύπριου επιχειρηματία. Όλες οι πλευρές ήξεραν το μεγάλο γεωπολιτικό ρίσκο, λόγω της διακηρυγμένης θέσης της Τουρκίας, ότι: «Κανένα έργο ενεργειακό στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει, χωρίς τη δική της άδεια ή τη συμμετοχή».

Το Ισραήλ ουσιαστικά αποχώρησε, αφού επέλεξε το πλεονάζον φυσικό αέριό του, να το διοχετεύει στην Αίγυπτο για υγροποίηση και από εκεί να το εξάγει. Για δικούς του λόγους αργότερα αποχώρησε και από το πρότζεκτ του East-Med, το οποίο ακυρώθηκε οριστικά αργότερα, με ένα Non Paper, του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Κάτι που στην χώρα μας ακόμη δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει, γιατί η κυβέρνηση θέλει να συντηρεί τον μύθο της «Οραματικής ενεργειακής στρατηγικής» της.

Η ελληνική κυβέρνηση, το 2017, βλέποντας το έργο να βαλτώνει, ζήτησε τον διαχωρισμό του τμήματος Κρήτη-Αττική, για να το κατασκευάσει ως εθνικό έργο, κάτι που έγινε και πρόσφατα έχει ολοκληρωθεί, καλύπτοντας, μαζί με τις ΑΠΕ στην Κρήτη, τις ανάγκες του νησιού, εξοικονομώντας και 500 εκ. ευρώ ετησίως, που ήταν το κόστος λειτουργίας των θερμικών μονάδων στην Κρήτη, μαζί με τα «πρόστιμα ρύπων».

Έτσι, έμεινε να κατασκευαστεί ουσιαστικά, ως διασυνοριακό έργο, μόνο το τμήμα Κύπρος-Κρήτη, για το οποίο η ιδιωτική εταιρεία αξιοποίησε πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο CEF, για την διαχείριση των οποίων έγινε γνωστό ότι, ασκεί έρευνα η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Το έργο βάλτωσε. Το 2022 εξαγοράστηκε η εταιρείας EuroAsia Interconnector, από ΑΔΜΗΕ, πληρώνοντας 48 εκ. ευρώ και μετονομάζοντάς την, σε GreatSea Interconnector.

Ο ΑΔΜΗΕ έτρεξε το έργο, αναθέτοντας σε Ιταλικό ερευνητικό σκάφος, την έρευνα του βυθού, για την καλύτερη όδευσή του και, ανέθεσε στην Γαλλική εταιρεία Nexans την κατασκευή του καλωδίου.

Τα προβλήματα σήμερα είναι πολλά και μερικά, ίσως αξεπέραστα:

α) Τα γεωπολιτικά: Ελλάδα και Κύπρος, μάλλον θεώρησαν, ότι το έργο με Ευρωπαϊκό ενδιαφέρον και ενταγμένο σε Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, περίπου το 1/3, του συνολικού κόστους των 1,9 δις ευρώ και, με ανάθεση σε Γαλλική εταιρεία της κατασκευής του, θα είχε την αναγκαία υποστήριξη. Αυτό όμως, δεν επιβεβαιώθηκε, όταν οι τουρκικές φρεγάτες εμπόδισαν, 300 μέτρα έξω από την αιγιαλίτιδα ζώνη της Κάσου, τις έρευνες, αν δεν έπαιρνε άδεια το  ερευνητικό σκάφος από την Άγκυρα. Αποτέλεσμα να αναβληθεί επ’ αόριστων η έρευνα, να καταρρεύσει η μετοχή της Γαλλικής εταιρείας στο χρηματιστήριο του Παρισιού και ο Μακρόν απλώς να κάνει μια δήλωση για: «Το απαράδεκτο γεγονός η Τουρκία να αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα χωρών μελών της ΕΕ».

β) Η οικονομική βιωσιμότητα του έργου, αμφισβητείται από την Κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και από κυπριακά κόμματα, με τους όρους που θέλει ο ΑΔΜΗΕ, θεωρώντας ότι χρεώνεται υπερβολικά η Κύπρος και οι κύπριοι καταναλωτές.

γ) Οι διαφωνίες των δυο κυβερνήσεων είναι εμφανείς, ανεξάρτητα, αν ο Έλληνας Πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχουν συναντηθεί αμέτρητε φορές και πάντα εκφράσουν δημόσια την συμφωνία τους για το έργο.

δ) Ο έλεγχος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, είναι βέβαιο ότι δεν θα αργήσει και για την τρέχουσα περίοδο, γιατί πέραν των άλλων υπάρχει ένα ερώτημα: Πως ο ΑΔΜΗΕ, χωρίς την οριστική συμφωνία των δύο πλευρών, προχώρησε σε σημαντικές δεσμεύσεις και εκταμιεύσεις πόρων;

Το κρίσιμο συμπέρασμα, για μια ακόμη φορά είναι:

Η χώρα μας δεν μπορεί να υλοποιήσει μονομερώς στρατηγικές ενεργειακές επιλογές στη Ανατολική Μεσόγειο, σε θαλάσσιες περιοχές, που έχουμε το δικαίωμα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αυτό δυστυχώς, δεν μπορεί να γίνει, ούτε με διμερείς ή και ευρύτερες περιφερειακές συνεργασίες, ακόμη και με την υποστήριξη της ΕΕ και της Γαλλίας, στην παρούσα φάση, αλλά και στον ορατό ορίζοντα. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την ουσιαστική συμμετοχή και καθολική υποστήριξη των ΗΠΑ και αυτό δεν φαίνεται να υπάρχει αυτή την περίοδο, τουλάχιστον αυτό δείχνει η διοίκηση Τράμπ.

Συνεπώς, απαιτείται στο εσωτερικό ευρύτερη συνεννόηση, για τις νέες στρατηγικές επιλογές, αφήνοντας στην άκρη τις μεγάλες διακηρύξεις για εσωτερική κατανάλωση, που υπονομεύουν το κύρος της χώρας. Γεγονός επικίνδυνο για την ρευστή εποχή μας. Ίσως, τα κόμματα της προοδευτικής αντιπολίτευσης πρέπει να το απαιτήσουν, σταματώντας να παρακολουθούν αμήχανα, τις αδιέξοδες επιλογές της κυβέρνησης.

Διαβάστε επίσης:

Απεργία αναμέτρηση με το σύνολο της αντιλαϊκής πολιτικής

Από το παραμύθι των «αρίστων», στην πραγματικότητα των «ανίδεων»

Οι τρεις μεγάλες εκκρεμότητες του Τσίπρα