Ύστερα από μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά το οποίο η κυβέρνηση επιχείρησε να φέρει το πολιτικό discourse στο πεδίο της αποτελεσματικότητας και των μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών, το ζήτημα της προστασίας και συντήρησης του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη μετέφερε την αντιπαράθεση στο πεδίο της ιδεολογίας.

Παρακολουθώντας με προσοχή τις δηλώσεις του πρωθυπουργού, αλλά και μελών της κυβέρνησης, που αναφέρονταν στο ζήτημα αυτό, ήταν εύκολο να διαπιστωθεί ότι – ίσως για πρώτη φορά μετά τη νομοθετική πρωτοβουλία για τη θεσμοθέτηση του γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια – η κυβέρνηση άνοιγε μια συζήτηση η οποία αφορούσε ένα αμιγώς ιδεολογικό ζήτημα: την απαγόρευση κάθε μορφής εκδήλωσης ή διαμαρτυρίας στην αποκαλούμενη «πάνω πλατεία», στην οποία βρίσκεται το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, επικαλούμενη την ιερότητα του χώρου και την προστασία του από ενδεχόμενους βανδαλισμούς ή υποβάθμισή του.

Αφήνοντας στην άκρη το ζήτημα που προκλήθηκε από την αρχική διατύπωση του πρωθυπουργού, ο οποίος έγραψε ότι η αρμοδιότητα της «προστασίας» του μνημείου περνά στο υπουργείο Άμυνας – διατύπωση που έκανε επιβεβλημένη τη διευκρίνιση ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν θα αναλάβουν ρόλο σώματος ασφαλείας και ότι το υπουργείο θα αναλάμβανε την καθαριότητα, τη συντήρηση και την ανάδειξη του μνημείου –, η ουσία βρίσκεται στο ότι η κυβέρνηση έμοιαζε να «αλλάζει πίστα» στην πολιτική αντιπαράθεση και να «πετάει το γάντι» στα κόμματα της αντιπολίτευσης (και στα δεξιά και στα αριστερά της) για ένα θέμα που έμοιαζε, μέχρι να ανακινηθεί, να μην απασχολεί κανέναν.

Άλλωστε, η θέση του μνημείου, ακριβώς κάτω από τη Βουλή, καθιστά την πλατεία του σχεδόν… φυσικό χώρο συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων διαμαρτυρίας, ενώ το σημείο αυτό έχουν επιλέξει οι συγγενείς των θυμάτων της τραγωδίας των Τεμπών για να στήσουν ένα πρόχειρο μνημείο για τους ανθρώπους τους που χάθηκαν στην αδιανόητη σιδηροδρομική τραγωδία, αλλά και ο Πάνος Ρούτσι για να πραγματοποιήσει την απεργία πείνας του, ζητώντας εκταφή και τοξικολογικές / βιοχημικές εξετάσεις της σορού του γιου του, Ντένις, που σκοτώθηκε στα Τέμπη. Με πολύ σπάνιες εξαιρέσεις, οι διαδηλωτές γενικώς αποφεύγουν να προσεγγίσουν το μνημείο, δηλαδή τον χώρο που οριοθετούν τα φυλάκια των Ευζώνων, μέχρι τον τοίχο όπου βρίσκεται το κενοτάφιο.

Οι στόχοι

Εν πάση περιπτώσει, από την ώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την πρωτοβουλία για τον Άγνωστο Στρατιώτη, οι πρώτες αντιδράσεις στο «γαλάζιο» στρατόπεδο ήταν αυτές της ικανοποίησης, καθώς η κυβέρνηση έμοιαζε να ασχολείται ύστερα από πολύ καιρό με ένα ζήτημα που «αγγίζει» το δεξιό της κοινό, το οποίο – όπως αποτυπώνουν και οι δημοσκοπήσεις – έχει «βγει στα πιτς», ένα κομμάτι του (το μικρότερο) έχει μετακομίσει στα κόμματα στα δεξιά της Ν.Δ. και ένα άλλο (το μεγαλύτερο) μοιάζει απλώς να περιμένει και να παρατηρεί τις κινήσεις της κυβέρνησης, εντασσόμενο στην «γκρίζα ζώνη» των μετρήσεων.

Η αυξημένη ευαισθησία του κοινού αυτού στα εθνικά σύμβολα, εκτιμάται, θα μπορούσε να το κάνει πιο δεκτικό στην απόφαση της κυβέρνησης να «αποστειρώσει» τον χώρο του Άγνωστου Στρατιώτη και να δώσει πόντους στη Ν.Δ.

Ωστόσο, κάποιοι πιο… πονηρεμένοι διείδαν στην κίνηση Μητσοτάκη και κάποιους άλλους στόχους: ο ένας (ο οποίος αναλύεται διεξοδικά σε άλλες σελίδες του «Ποντικιού») ήταν να «παγιδευτεί» στο ζήτημα της φύλαξης του μνημείου ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας, ο οποίος το τελευταίο διάστημα διεκδικεί διακριτό λόγο και ρόλο μέσα στο «γαλάζιο» στρατόπεδο, με τελευταίο κρούσμα τη διαφοροποίησή του από τους χειρισμούς της κυβέρνησης στην υπόθεση του Ρούτσι.

Το γεγονός ότι η επίμαχη τροπολογία κατέληξε να αναθέτει στο υπουργείο Άμυνας έναν πιο, ας πούμε, επιτελικό ρόλο για το μνημείο (ο ίδιος ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι «το υπουργείο έχει τη δυνατότητα […] να προτείνει λύσεις και σκέψεις για το πώς μπορούμε πραγματικά να αναδείξουμε και να προστατεύσουμε αυτό το μνημείο») και τη φύλαξη στην ΕΛ.ΑΣ. μεταφράστηκε ως στροφή.

Το… τσουβάλιασμα

Εντούτοις ο δεύτερος στόχος, ο οποίος έγινε από την αρχή προφανής, ήταν μια προσπάθεια της κυβέρνησης να δημιουργήσει μια νέα – ας πούμε – κρίση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αυτή τη φορά όχι πάνω σε ένα θέμα πραγματικό (όπως, π.χ., η σύγκρουση για τον ΟΠΕΚΕΠΕ), αλλά σε ένα ζήτημα που άπτεται μιας πιο ιδεολογικής βάσης:

● από τη μία πλευρά η κυβέρνηση και η Ν.Δ. να εμφανίζονται ως προστάτες ενός συμβόλου της πατρίδας

● και από την άλλη μια αντιπολίτευση που είτε λόγω ιδεολογίας είτε λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων θα αντιδρούσε σε μια πλήρη απαγόρευση κάθε μορφής εκδήλωσης σε μια ευρεία περίμετρο γύρω από το μνημείο.

Όπως προαναφέρθηκε, η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι τέτοιου είδους ζητήματα αγγίζουν περισσότερο το πιο συντηρητικό ακροατήριο. Ωστόσο, μια σύγκρουση για την προστασία του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη εκτιμάται ότι θα της επιτρέψει να απευθυνθεί σε ευρύτερα κοινά.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Βουλή για την επίμαχη τροπολογία ουσιαστικά «τσουβάλιασε» το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ με πιο «ακραίες» (κατά τον ίδιο) φωνές, όπως αυτές του προέδρου της Ελληνικής Λύσης Κυριάκου Βελόπουλου και – κυρίως – της προέδρου της Πλεύσης Ελευθερίας Ζωής Κωνσταντοπούλου, η οποία και βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό του Ρούτσι (συνήγορός του ούσα…).

Ο Μητσοτάκης μάλιστα απευθύνθηκε και προς τους συγγενείς των θυμάτων των Τεμπών, ζητώντας τους να αναλογιστούν «μήπως δίνουν τα περιθώρια σε κάποιους αδίστακτους πολιτικούς να οικειοποιούνται το πένθος τους. […] Πολιτικά πρόσωπα τα οποία στο παρελθόν έχουν διακριθεί και για εντάσεις και για τις διχαστικές τους ενέργειες».

Ο πρωθυπουργός εξαπέλυσε δριμεία επίθεση κατά του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη, λέγοντας ότι «δεν περίμενα ακόμα μία φορά από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να συνταχθεί και να γίνει, δυστυχώς, παρακολούθημα των πιο ακραίων φωνών σε αυτό το κοινοβούλιο» και προσθέτοντας επίσης ότι «το “όχι σε όλα” σας κατατάσσει, δυστυχώς, στο στρατόπεδο εκείνων των κομμάτων που είναι ταυτισμένα σήμερα με τη μειοψηφία του ελληνικού λαού, ως προς την αντίληψή τους για ορισμένα αυτονόητα κεκτημένα της Ελληνικής Δημοκρατίας», επιχειρώντας ευθεία σύνδεση της Χαριλάου Τρικούπη με Κωνσταντοπούλου και Βελόπουλο.

Μάλιστα, στη δευτερολογία του είπε στον Ανδρουλάκη ότι «το μόνο το οποίο πετύχατε είναι να συνταχθείτε με τις πιο ακραίες φωνές εντός του κοινοβουλίου, όπως, εξάλλου, έχετε πράξει επανειλημμένως, συνυπογράφοντας προτάσεις δυσπιστίας, ψηφίζοντας μαζί με την ακραία αντιπολίτευση σε όλες σχεδόν τις περιστάσεις».

Αναγκαιότητα

Η νέα στρατηγική που μοιάζει να υιοθετεί η κυβέρνηση – η οποία θα μπορούσε να περιγραφεί περίπου ως «είμαστε ο βράχος της λογικής μέσα σε ένα χάος ακροτήτων» ή κάπως έτσι – μοιάζει να επιβάλλεται από τις συνθήκες: η προσπάθεια δημοσκοπικής ανάκαμψης μοιάζει σχεδόν καθημερινά όλο και πιο δύσκολη, τα μείζονα προβλήματα της κοινωνίας (ακρίβεια, υγεία, καθημερινότητα κ.λπ.) παραμένουν άλυτα, τα διάφορα «βαρίδια» (π.χ. το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ) δεν λένε να… ελαφρύνουν και τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ δεν κάνουν «γκελ» στην κοινωνία.

Επίσης, ο μεταρρυθμιστικός ζήλος συνεχίζει να αφήνει αδιάφορους τους πολίτες, οι οποίοι αγωνίζονται να επιβιώσουν σε δυσμενείς συνθήκες.

Ταυτόχρονα η κριτική για τα πεπραγμένα της, ειδικά, δε, στον τομέα των θεσμών, γίνεται όλοι και πιο αυστηρή: ο Κώστας Καραμανλής πριν από μια εβδομάδα σημείωσε ότι «η αποκατάσταση του σεβασμού και της εμπιστοσύνης των πολιτών απαιτεί εργώδη και τιτάνια προσπάθεια. Αν αποβεί ανέφικτη ή άκαρπη οδεύουμε προς μείζονα θεσμική κρίση. Αν υποτιμηθεί ή αγνοηθεί, βαδίζουμε ολοταχώς σε πολιτική κρίση πρώτου μεγέθους», ενώ ο Ευάγγελος Βενιζέλος είπε ότι «η χώρα έχει καταστεί μη διακυβερνήσιμη», προσθέτοντας ότι «η Ελλάδα δεν έχει μόνο πολιτικά ή οικονομικά προβλήματα. Έχει πρόβλημα νοήματος, συνοχής και θεσμικής πίστης. Και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο όλων».

Η πόλωση και οι επιφυλάξεις

Στο πλαίσιο αυτό, μια στρατηγική πόλωσης και, μάλιστα, για ένα θέμα με έντονη ιδεολογική φόρτιση, δίνει στην κυβέρνηση τη δυνατότητα:

● Να καθορίσει την ατζέντα και να θέσει το πλαίσιο της πολιτικής συζήτησης, σε μια φάση που μοιάζει να (παρα)σύρεται από τα γεγονότα.

● Να «στριμώξει» την αντιπολίτευση για ένα θέμα στο οποίο εκτιμά ότι θα κυριαρχήσει το θυμικό.

● Και να κάνει «άνοιγμα» προς ψηφοφόρους που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχουν πάρει αποστάσεις, αλλά διατηρούν «ανοιχτά αυτιά και μάτια» για πρωτοβουλίες από το κυβερνητικό στρατόπεδο.

Βέβαια, σε όλα αυτά υπάρχει και εσωτερικός αντίλογος, καθώς δεν είναι λίγοι οι «γαλάζιοι» βουλευτές που αναρωτιούνται τι θα συμβεί αν, για παράδειγμα, συγγενείς των θυμάτων των Τεμπών μεταβούν μετά την ψήφιση της τροπολογίας στον χώρο όπου είναι γραμμένα τα 57 ονόματα και θελήσουν να ανάψουν κεριά: όπως λένε οι βουλευτές αυτοί, στην περίπτωση που εφαρμοστεί ο νόμος και η αστυνομία τους διώξει ή – ακόμα χειρότερα – τους συλλάβει, τότε το επικοινωνιακό fallout για την κυβέρνηση θα είναι μεγάλο, ενώ αν δεν γίνει τίποτα, τότε στην ουσία ο νόμος μετατρέπεται σε «αδειανό πουκάμισο» και η όλη φασαρία γίνεται για το τίποτα.

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα προβεί σε «επιθετικές κινήσεις» για το θέμα των ονομάτων, ελπίζοντας ότι… μια βροχή θα λύσει το θέμα. Ωστόσο, υπάρχει ένας γενικότερος προβληματισμός για τη σχέση κόστους – οφέλους αυτής της κίνησης, η οποία βέβαια ακόμα δεν μπορεί να υπολογιστεί.

Διαβάστε επίσης:

Διονύσης Σαββόπουλος: 1944 -2025 – Απ’ το «Φορτηγό» στα «Χρόνια που τρέχουν» – Tο ταξίδι της εποχής μας

Βαθύ το χάσμα Μητσοτάκη-Δένδια: Πρόβλημα για το Μαξίμου οι διαρκείς διαφοροποιήσεις του υπουργού Άμυνας

ΣΥΡΙΖΑ: Σε κρίσιμη καμπή μετά την παραίτηση Τσιπρα – Κρας τεστ η σημερινή Πολιτική Γραμματεία