Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η Ουκρανία έχει μετατρέψει τα drones σε σύμβολο επινοητικότητας. Από τα πρώτα μικρά UAV αναγνώρισης μέχρι τα σημερινά επιθετικά FPV (First Person View: ο χειριστής βλέπει σε πραγματικό χρόνο ό,τι «βλέπει» η κάμερα του drone), τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της άμυνας της χώρας. Τώρα, το νέο στοίχημα είναι η αυτονομία. Δηλαδή, η δυνατότητα των drones να λειτουργούν σχεδόν χωρίς ανθρώπινη καθοδήγηση. Ωστόσο, η πλήρης ανεξαρτησία από τον χειριστή παραμένει προς το παρόν περισσότερο όραμα παρά πραγματικότητα.

Όπως γράφει η Kyiv Independent, οι Ουκρανοί κατασκευαστές επενδύουν συστηματικά στην τεχνητή νοημοσύνη (AI), με στόχο να αποφορτίσουν τους χειριστές των drones (πιλότους) και έτσι να αντιμετωπίσουν ως ένα βαθμό το πρόβλημα του περιορισμένου ανθρώπινου δυναμικού. Η Ρωσία διατηρεί υπεροχή περίπου τριών προς έναν (για κάθε Ουκρανό χειριστή drones αντιστοιχούν περίπου τρεις Ρώσοι χειριστές). Επομένως, κάθε τεχνολογικό βήμα, που «πολλαπλασιάζει» την ισχύ των ουκρανικών δυνάμεων, θεωρείται κρίσιμο.

Βέβαια, η πραγματική αυτονομία συναντά ανυπέρβλητα εμπόδια. Ο Αντρίι Τσούλικ της Sine Engineering υπενθυμίζει πως ακόμη και κολοσσοί, όπως η Tesla με τεράστιους πόρους, παλεύουν επί χρόνια με την αυτόνομη οδήγηση, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Το κύριο πρόβλημα είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη χρειάζεται τεράστια υπολογιστική δύναμη, πολύ μεγαλύτερη απ’ όση μπορεί να μεταφέρει ένα drone λίγων κιλών. Η τεχνητή νοημοσύνη, όπως τη γνωρίζουμε από εφαρμογές τύπου ChatGPT, στηρίζεται στο cloud, δηλαδή σε ισχυρά κέντρα δεδομένων που επεξεργάζονται τεράστιους όγκους πληροφοριών. Στο μέτωπο όμως, μέσα σε ζώνες παρεμβολών τα drones πετούν συχνά αποκομμένα (αποσυνδεδεμένα από τους χειριστές τους). Έτσι, το «μυαλό» που κουβαλούν πρέπει να χωρά σε ένα κουτί λίγων εκατοστών και να λειτουργεί μόνο του. Προς το παρόν, αυτό είναι ανέφικτο.

Υπάρχουν, ωστόσο, επιμέρους επιτυχίες. Η λεγόμενη «στόχευση τελευταίου μιλίου» έχει βελτιώσει θεαματικά την ακρίβεια των ουκρανικών FPV drones. Ένα drone μπορεί πλέον να «κλειδώσει» τον στόχο του και να συνεχίσει την επίθεση ακόμη κι αν χαθεί η σύνδεση με τον πιλότο, παρακάμπτοντας τις ρωσικές παρεμβολές. Ο Γιάροσλαβ Αζνιούκ, επικεφαλής της Fourth Law, αναφέρει ότι η επιτυχία χτυπημάτων αυξήθηκε από 20% σε 80% χάρη στη βελτίωση των νευρωνικών δικτύων, με τα οποία τα drones μπορούν πλέον να επεξεργάζονται τις τελευταίες εικόνες σε πραγματικό χρόνο και να συνεχίζουν την πορεία τους προς τον στόχο.

Ανάλογες εξελίξεις σημειώνονται και στα αναχαιτιστικά drones, που καταρρίπτουν ρωσικά drones τύπου Shahed. Εκεί η AI μπορεί να αντιδρά ταχύτερα από τον άνθρωπο, προσαρμόζοντας την πτήση μέσα σε δευτερόλεπτα. Η τεχνητή νοημοσύνη, προς το παρόν, δεν αντικαθιστά τον άνθρωπο, όμως τον βοηθά να αντιδρά πιο γρήγορα.

Μια πρόσφατη συνεργασία της αμερικανικής Shield AI με την ουκρανική Iron Belly δείχνει την κατεύθυνση που παίρνει η τεχνολογία. Στις δοκιμές, ένα drone αναγνώρισης V-BAT συνεργάστηκε με ένα φτηνότερο drone-καμικάζι D4. Το δεύτερο χρησιμοποίησε αλγόριθμο AI για να εντοπίσει τον στόχο, ακόμη και μέσα σε βροχή, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Εντυπωσιακό μεν, αλλά προς το παρόν μόνο σε πειραματικό στάδιο.

Η ουκρανική πραγματικότητα εξακολουθεί να περιορίζεται από φθηνές κάμερες και λογισμικά ανοιχτού κώδικα, όπως το YOLOv8. Μπορούν να ξεχωρίσουν άνθρωπο από άρμα μάχης, όχι όμως Ουκρανό από Ρώσο. «Η τεχνητή νοημοσύνη παραμένει εργαλείο υποστήριξης, όχι υποκατάστατο του ανθρώπου», σημειώνει η ερευνήτρια Κέιτ Μποντάρ.

Η αυτονομία στα drones ίσως αργήσει να έρθει, αλλά η κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη. Ακόμη κι αν τα ουκρανικά drones δεν «σκέφτονται» μόνα τους, μαθαίνουν να πολεμούν με ελάχιστη ανθρώπινη καθοδήγηση και αυτό από μόνο του αλλάζει ήδη τον πόλεμο.

Διαβάστε επίσης:

Νεπάλ: Η στιγμή που… λευκό τείχος κατεβαίνει το βουνό – Βίντεο με τη χιονοστιβάδα να «καταπίνει» καταφύγιο ορειβατών

Νετανιάχου: Το Ισραήλ θα αφοπλίσει τη Χαμάς και θα αποστρατιωτικοποιήσει τη Γάζα, αν δεν το κάνουν οι ξένες δυνάμεις 

Η Πολωνία αναχαίτισε ρωσικό αεροσκάφος από διεθνή εναέριο χώρο