Για την «Έρευνα της Χρονιάς», το JAMA Medical News ζήτησε από τους κορυφαίους συντάκτες του περιοδικού να προτείνουν τα πιο καινοτόμα και επιδραστικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν σε αυτό το επιστημονικού περιοδικό τον τελευταίο χρόνο.

Η λίστα περιλαμβάνει 9 μελέτες και κλινικές δοκιμές που δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά στο διαδίκτυο μεταξύ Οκτωβρίου 2024 και Σεπτεμβρίου του 2025, σε μια σειρά θεμάτων υγειονομικής περίθαλψης, όπως καρδιακές παθήσεις, άνοια, τεχνητή νοημοσύνη (AI) νέα εμβόλια για την ηπατίτιδα Β και νέα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση.

Ας τις γνωρίσουμε:

1.Τα φάρμακα GLP-1 μειώνουν τους θανάτους από καρδιακή ανεπάρκεια

Μια έρευνα που διερευνά τον ρόλο των αγωνιστών του υποδοχέα του γλυκαγονοειδούς πεπτιδίου-1 (GLP-1) στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής ανεπάρκειας ( HFpEF) ) προσφέρει ελπίδα και μια νέα κλινική πορεία προς τα εμπρός.

Στην ανάλυση αρκετών μελετών κοόρτης που χρησιμοποίησαν δεδομένα από ισχυρισμούς υγειονομικής περίθαλψης στις ΗΠΑ, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια (HFpEF) που σχετίζεται με την παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2, οι οποίοι είχαν ξεκινήσει τη λήψη των φαρμάκων GLP-1, σεμαγλουτίδης ή τιρζεπατίδης, είχαν περισσότερο από 40% χαμηλότερο κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια ή θνησιμότητα από οποιαδήποτε αιτία.

2.Ένα επιπλέον όφελος του εμβολίου για τον έρπητα ζωστήρα

Η ιδέα ότι ο εμβολιασμός κατά του έρπητα ζωστήρα θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας ανακοινώθηκε τον Απρίλιο με τη δημοσίευση μιας παρατηρητικής μελέτης στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι στην Αυστραλία.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού της Αυστραλίας άρχισε να προσφέρει σε άτομα ηλικίας 70 έως 79 ετών ένα δωρεάν εμβόλιο ζωντανού εξασθενημένου ιού έρπητα ζωστήρα (Zostavax) κατά του έρπητα ζωστήρα την 1η Νοεμβρίου 2016.

Στα περίπου 7 χρόνια που έγινε διαθέσιμο το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα, η πιθανότητα νέας διάγνωσης άνοιας στα άτομα που επιλέχθηκαν για τη μελέτη ήταν σχεδόν 2 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερη.

3.Μελέτες που αξιολογούν τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αποτυγχάνουν

Οι μελέτες για εφαρμογές μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLM) στην ιατρική έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο κατά πόσο θέτουν τα σωστά ερωτήματα σχετικά με τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης; Αυτή η συστηματική ανασκόπηση διαπίστωσε ότι οι αξιολογήσεις των LLM σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης είναι «κατακερματισμένες και ανεπαρκείς», με μόνο το 5% να χρησιμοποιεί πραγματικά δεδομένα ασθενών.

Με βάση τα ευρήματα, οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ανάγκη για μεθόδους που βασίζονται στη συναίνεση για την αξιολόγηση των LLM στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Επισήμαναν 6 σημαντικές αδυναμίες των υφιστάμενων μελετών και συμπεριέλαβαν συστάσεις για την αντιμετώπισή τους στο μέλλον, όπως η χρήση πραγματικών δεδομένων ασθενών, η ποσοτικοποίηση των μεροληψιών και η ιεράρχηση διοικητικών εργασιών υψηλής αξίας.

4.Η αλληλούχιση του γονιδιώματος των νεογέννητων μπορεί να εντοπίσει εκατοντάδες γενετικές παθήσεις

Η μελέτη Genomic Uniform-screening Against Rare Disease in All Newborns, ή GUARDIAN, ήταν μια από τις πρώτες μεγάλης κλίμακας παρατηρητικές έρευνες   έδειξε ότι «μπορεί να εντοπίσει νεογνά με παθήσεις που διαφορετικά θα μπορούσαν να μην ανιχνευθούν κλινικά μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Έτσι τα παιδιά να έχουν γρηγορότερη πρόσβαση σε θεραπείες που σώζουν ζωές.

Η συνεχιζόμενη μελέτη GUARDIAN στοχεύει στην εγγραφή 100.000 βρεφών τα επόμενα χρόνια.

5.Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής το μυστικό για την άνοια

Η Φινλανδία είχε το FINGER και στις ΗΠΑ έχουν το POINTER, και οι δύο κλινικές δοκιμές αξιολογούν τα οφέλη παρεμβάσεων στον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση και η κοινωνική συμμετοχή, στην πορεία της γνωστικής λειτουργίας σε ηλικιωμένους ενήλικες που διατρέχουν κίνδυνο άνοιας.

Στη δοκιμή POINTER στις ΗΠΑ συμμετείχαν περίπου 2.100 συμμετέχοντες σε 5 κλινικές τοποθεσίες και οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε 1 από τις 2 ομάδες. Τα άτομα και στις δύο ομάδες ενθαρρύνθηκαν να αυξήσουν τη σωματική και γνωστική τους δραστηριότητα, την κοινωνική τους εμπλοκή και την παρακολούθηση της καρδιαγγειακής τους υγείας, καθώς και να ακολουθούν μια πιο υγιεινή διατροφή.

Η γνωστική λειτουργία και των δύο ομάδων βελτιώθηκε κατά τη διάρκεια της διετούς μελέτης, αλλά η βελτίωση της ομάδας δομημένης παρέμβασης από τους ειδικούς, ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από αυτή της ομάδας αυτοκαθοδηγούμενης παρέμβασης.

6.Η μετάγγιση αίματος σε τραυματισμούς εγκεφάλου

Οι ασθενείς με οξεία εγκεφαλική βλάβη συχνά έχουν αναιμία, η οποία σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Αν και οι μεταγγίσεις ερυθρών αιμοσφαιρίων μπορεί να μετριάσουν αυτό το πρόβλημα, έχουν επίσης συσχετιστεί με επιπλοκές όπως δευτερογενής λοίμωξη και πνευμονική βλάβη.

Τα ευρήματα από την τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή Transfusion Strategies in Acute Brain Injured Patients (TRAIN) εκτιμούν ότι υπάρχει χαμηλότερη πιθανότητα κακών μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων για άτομα με οξεία εγκεφαλική βλάβη όταν η μετάγγιση ξεκινά με αιμοσφαιρίνη 9 g/dL έναντι 7 g/dL. Λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα της μελέτης και τον υψηλό αριθμό αναφορών, οι ειδικοι  προβλέπουν ότι η TRAIN μπορεί «στην πραγματικότητα να αλλάξει την πρακτική».

7.Ασθενείς με καρκίνο του μαστού με χαμηλό κίνδυνο δεν χρειάζεται να υποστούν χειρουργική επέμβαση

Το πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS) συμβάλλει σημαντικά στην υπερδιάγνωση του καρκίνου του μαστού—μπορεί να μην προκαλέσει ποτέ βλάβη εάν δεν αντιμετωπιστεί. Παρά τα στοιχεία που δείχνουν ότι δεν εξελίσσονται όλα τα DCIS σε διηθητικό καρκίνο, η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, η οποία μπορεί να συνδυαστεί με επικουρική ακτινοβολία ή ενδοκρινική θεραπεία.

Με τη δοκιμή COMET  που διεξήγαγαν οι ερευνητές και περιελάμβανε σχεδόν 1.000 γυναίκες ηλικίας 40 ετών και άνω με νεοδιαγνωσμένο DCIS θετικό σε ορμονικούς υποδοχείς (HR) και αρνητικό σε υποδοχείς ERBB2, χαμηλού κινδύνου, βρήκαν ότι : « η ενεργή παρακολούθηση θα μπορούσε να αποτελέσει μια επιλογή για ορισμένες γυναίκες με DCIS, ώστε να αποφύγουν πιο εκτεταμένες χειρουργικές και ιατρικές θεραπείες».

8.Ένα νέο εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β για άτομα με HIV

Σε μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή , οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αντικατάσταση του παραδοσιακού ανοσοενισχυτικού υδροξειδίου του αργιλίου με ένα ανοσοενισχυτικό κυτοσίνης φωσφογουανίνης παρείχε ανώτερη προστασία σε άτομα με HIV που δεν είχαν ανταποκριθεί στο εμβόλιο την ηπατίτιδα Β.

Η κλινική δοκιμή BEe-HIVe περιελάμβανε σχεδόν 600 ενήλικες με HIV  σε 10 χώρες, οι οποίοι δεν ανταποκρίθηκαν σε προηγούμενο εμβολιασμό κατά της ηπατίτιδας Β και λάμβαναν αντιρετροϊκή θεραπεία.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 93% των συμμετεχόντων που έλαβαν 2 δόσεις HepB-CpG και το 99% εκείνων που έλαβαν 3 δόσεις παρήγαγαν προστατευτικά επίπεδα αντισωμάτων κατά του ιού. Το νεότερο εμβόλιο προκάλεσε επίσης ταχύτερη απόκριση από τη συμβατική έκδοση.

Εάν το αποτέλεσμα επιβεβαιωθεί και από άλλες μελέτες τότε το νέο εμβόλιο θα μπορούσε να επεκτείνει την προστασία σε πρόσθετες ανοσοκατεσταλμένες ομάδες, καθώς και σε ηλικιωμένους, καπνιστές και άτομα με διαβήτη ή παχυσαρκία, μεταξύ άλλων που μπορεί να μην αναπτύξουν επαρκή απόκριση στο συμβατικό εμβόλιο.

9. Νέα ελπίδα στη Θεραπεία Υπέρταση

Τα αποτελέσματα μιας τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής φάσης 3 θα μπορούσαν να προσφέρουν μια νέα θεραπευτική επιλογή σε εκατομμύρια ανθρώπους με υψηλή αρτηριακή πίεση.

Στη διεθνή μελέτη συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000 ενήλικες με ανεξέλεγκτη υπέρταση, οι οποίοι λάμβαναν ήδη από 2 έως 5 συνταγογραφούμενα αντιυπερτασικά φάρμακα. Οι συμμετέχοντες έλαβαν είτε λορουνδροστάτη. Τα ευρήματα της δοκιμής Launch-HTN ήταν πολλά υποσχόμενα: στις 6 εβδομάδες, η λορουνδροστάτη μείωσε τη συστολική αρτηριακή πίεση κατά κλινικά σημαντική τιμή 16,9 mm Hg σε σύγκριση με 7,9 mm Hg στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου.

Διαβάστε επίσης:

Facelift: Αποκατάσταση με φυσικό αποτέλεσμα, χωρίς υπερβολές

Όσα δεν σου έχουν πει για την εμμηνόπαυση: 365 συμβουλές για την πιο παρεξηγημένη φάση της ζωής σου

Μάριος Θεμιστοκλέους: «Πρωτοβουλία της Ελλάδας για τη θέσπιση ενιαίου ευρωπαϊκού πλαισίου στη δωρεά σπέρματος και ωαρίων»