Η αλλαγή στη διατροφή και η γήρανση του πληθυσμού ενδέχεται να συμβάλλουν στην αύξηση των σοβαρών λοιμώξεων από Λιστέρια σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με τη νέα έκθεση της ΕΕ για τις ζωονόσους «Μία υγεία» από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC).

Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο αρρωσταίνουν μετά την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων, με τα αυγά, το κρέας και τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα να συγκαταλέγονται στις πιο συχνές πηγές μόλυνσης. Η έκθεση δείχνει ότι ενώ τα πρότυπα ασφάλειας των τροφίμων στην Ευρώπη παραμένουν υψηλά, οι τροφιμογενείς ασθένειες συνεχίζουν να επηρεάζουν άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων – ειδικά εκείνες που είναι πιο ευάλωτες σε σοβαρές ασθένειες – παρόλο που πολλές από αυτές τις ασθένειες μπορούν να προληφθούν. 

Λιστέρια: μια σπάνια αλλά σοβαρή λοίμωξη

Το 2024, η Λιστέρια προκάλεσε το υψηλότερο ποσοστό νοσηλειών και θανάτων μεταξύ όλων των τροφιμογενών λοιμώξεων που αναφέρθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Περίπου επτά στα 10 άτομα που είχαν μολυνθεί με Λιστέρια χρειάστηκαν νοσοκομειακή περίθαλψη και ένας στους 12 ανθρώπους πέθανε. 

Η ανοδική τάση των λοιμώξεων που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μπορεί να αντανακλά διάφορους παράγοντες, όπως:

• η γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης,
• οι μεταβαλλόμενες διατροφικές συνήθειες, όπως η αυξανόμενη κατανάλωση έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων
• οι ακατάλληλες πρακτικές χειρισμού και αποθήκευσης τροφίμων. 

Για τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα, τα επίπεδα μόλυνσης παραμένουν πολύ χαμηλά στις περισσότερες κατηγορίες: τα τελευταία δεδομένα για τη Listeria monocytogenes δείχνουν ότι το ποσοστό των δειγμάτων που υπερβαίνουν τα όρια ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ κυμαινόταν από 0% έως 3% σε όλα τα προϊόντα που αναλύθηκαν, με τα λουκάνικα που έχουν υποστεί ζύμωση να είναι τα προϊόντα που μολύνθηκαν συχνότερα.

«Παρόλο που η μόλυνση είναι σπάνια, η Λιστέρια μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια, γεγονός που την καθιστά μία από τις πιο σοβαρές τροφιμογενείς απειλές που παρακολουθούμε», δήλωσε ο Όλε Χόιερ, επικεφαλής της Μονάδας Νοσημάτων που Σχετίζονται με την Υγεία του ECDC:  «Η προστασία των ευάλωτων σε αυτές τις ασθένειες ομάδων, όπως οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες γυναίκες ή τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, απαιτεί ισχυρή επιτήρηση, ασφαλή παραγωγή τροφίμων και βασικές προφυλάξεις στο σπίτι». 

Άλλες συχνές τροφιμογενείς λοιμώξεις

Ενώ η Λιστέρια ενέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας, το Καμπυλοβακτήριο και η Σαλμονέλα παραμένουν οι πιο συχνές αιτίες τροφιμογενών ασθενειών στην Ευρώπη, με το κρέας και τα αυγά να αποτελούν σημαντικές πηγές μόλυνσης. 

Πρόσφατα δεδομένα στον τομέα των ζώων δείχνουν επίσης σημαντική αύξηση την τελευταία δεκαετία στον αριθμό των κοτόπουλων αναπαραγωγής και γαλοπούλων που βρέθηκαν θετικά σε σαλμονέλα. Ο έλεγχος αυτών των βακτηρίων στην τροφική αλυσίδα παραμένει απαραίτητος για τη μείωση των κρουσμάτων σε ανθρώπους:

«Φέτος, ένας σημαντικός αριθμός χωρών της ΕΕ δεν κατάφερε να επιτύχει όλους τους στόχους για τη μείωση  της σαλμονέλας στα πουλερικά, με μόνο 14 κράτη μέλη να έχουν επιτύχει πλήρη συμμόρφωση»,  δήλωσε ο Frank Verdonck, επικεφαλής της Μονάδας Βιολογικών Κινδύνων και Υγείας και Ευημερίας των Ζώων της EFSA. «Αυτό μας υπενθυμίζει ότι ο έλεγχος των τροφιμογενών βακτηρίων κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας απαιτεί συνεχή προσπάθεια και συντονισμό σε όλους τους τομείς, σύμφωνα με την προσέγγιση «Μία Υγεία». 

Σημειώνεται ότι το 2024, οι πέντε πιο συχνά αναφερόμενες ζωονόσοι σε ανθρώπους ήταν:

• καμπυλοβακτηρίωση, με 168.396 κρούσματα (55,3 κρούσματα ανά 100.000 άτομα)
• σαλμονέλωση, με 79.703 κρούσματα (18,6 κρούσματα ανά 100.000 άτομα)
• Λοιμώξεις από Escherichia coli που παράγει τοξίνη Shiga (STEC), με 11.738 κρούσματα (3,5 κρούσματα ανά 100.000 άτομα)
• λιστερίωση, με 3.041 επιβεβαιωμένα διεισδυτικά ανθρώπινα κρούσματα Listeria monocytogenes (0,69 κρούσματα ανά 100.000 άτομα)
• εχινοκοκκίαση, με 984 κρούσματα (0,22 κρούσματα ανά 100.000 άτομα)

Οι περισσότερες τροφιμογενείς ασθένειες μπορούν να προληφθούν 

Η τήρηση των κατάλληλων πρακτικών υγιεινής τροφίμων στην κουζίνα μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο μόλυνσης. Αυτές οι πρακτικές περιλαμβάνουν:

• Διατήρηση της θερμοκρασίας στο ψυγείο στους 5°C ή χαμηλότερα.
• Κατανάλωση τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των έτοιμων προς κατανάλωση προϊόντων, πριν από την ημερομηνία λήξης.
• Καλό μαγείρεμα των τροφίμων, ειδικά του κρέατος και των πουλερικών.
• Πλύσιμο χεριών, μαχαιριών και επιφανειών μετά τον χειρισμό ωμών τροφίμων.
• Διατήρηση μαγειρεμένων τροφίμων χωριστά από ωμά προϊόντα.

Οι ευάλωτες ομάδες θα πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση τροφίμων υψηλού κινδύνου, όπως έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα, μη παστεριωμένο γάλα και μαλακά τυριά που παρασκευάζονται από αυτό.   

Διαβάστε επίσης:

Η μαύρη σοκολάτα έχει αντιγηραντική δράση;

Ιατρικός Σύλλογος Λάρισας: Αυξημένη εγρήγορση για τη σούπερ γρίπη Η3Ν2 – υποκλάδος Κ

Βραστό αυγό: «Θαυματουργό» για την υγεία – Πώς βοηθά εγκέφαλο και μάτια