Μπορεί ένα εσωτερικό έγγραφο του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ να προκαλεί τόσο μεγάλη αναστάτωση στα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, αλλά και στον πολιτικό κόσμο της χώρας μας; Κι όμως μπορεί. Μετά τη διαρροή του εγγράφου, εσκεμμένη ή τυχαία, προκλήθηκε χιονοστιβάδα αναλύσεων, παρά τη σιωπηρή ψυχραιμία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών.

Τα δικαιώματα εξασφαλίζονται στα κράτη από το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συμφωνίες

Η ψυχραιμία και ο ορθολογισμός παραμένουν σημαντικά ποιοτικά χαρακτηριστικά των διεθνών σχέσεων. Η συστολή όμως του κατά τ’ άλλα εξοικειωμένου με τα ΜΜΕ υπουργείου Εξωτερικών, που ενημερώνει συνεχώς για όλες τις συναντήσεις και συνεργασίες ανά τον κόσμο, δεν αποτελεί και την πιο ενδεδειγμένη διπλωματική στάση προς έναν σύμμαχο με τον οποίο η στρατηγική σχέση έχει απογειωθεί σε όλα τα πεδία των κοινών μας ενδιαφερόντων.

Το State Department, πριν από κάθε άλλο υπουργείο Εξωτερικών, απαίτησε άμεσα από την Τουρκία να αποσυρθεί από τα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στη συνέχεια με αυστηρή και ξεκάθαρη γλώσσα οι ΗΠΑ στράφηκαν προς την Τουρκία υπενθυμίζοντας τις συμμαχικές υποχρεώσεις, τις οποίες όταν οι Τούρκοι συνέχισαν να παραβιάζουν (S-400, πυρηνικό πρόγραμμα με τη Ρωσία, προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο) στην Ουάσιγκτον αποφάσισαν με νόμο τον αποκλεισμό της Άγκυρας από το πρόγραμμα των F-35, έμπρακτα έδειξαν στον Πρόεδρο Ερντογάν ότι η οικονομία του είναι σε πήλινα πόδια, συνέχισαν τη δίωξη της HALKBANK, δεν εγκατέλειψαν στην τύχη του τον Φετουλάχ Γκιουλέν και στήριξαν την Οικουμενικότητα του Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως.

Η συνεπέστατη συμπεριφορά του στρατηγικού σου συμμάχου δεν μπορεί να μένει σε εκκρεμότητα στην ελληνική κοινωνία εξ αιτίας ενός ανεπίσημου εσωτερικού εγγράφου, χωρίς επίσημες πυκνές απαντήσεις βασισμένες σε όλα τα στοιχεία που προκύπτουν από την εξελιγμένη σχέση Αθηνών – Ουάσιγκτον.

Οι σκιές

Περιέργως μετά την εμφάνιση του άτυπου αμερικανικού εγγράφου ακολούθησε αρθρογραφία, με διαφορετικές απόψεις, ρίχνοντας σκιές στην ουσιαστική πολιτική και τη διπλωματία της χώρας μας. Κάποιοι επίσης θυμήθηκαν τη μειονότητα, με σχετική καθυστέρηση όλα τα άρθρα και τη σημασία της Λωζάννης, την απόλυτη εφαρμογή της, και με αναφορές που παραπέμπουν στο status quo ante των συνθηκών, με γνώση ότι το διεθνές δίκαιο αφορά όλους, ειδικοί του διεθνούς δικαίου και των ευρωπαϊκών εξελίξεων, ακαδημαϊκοί κυρίως, αναφέρθηκαν στο παρελθόν των διερευνητικών θυμίζοντας ότι πιθανόν τα 10 ναυτικά μίλια εθνικής κυριαρχίας θα μπορούσαν να αποτελούν μία ικανοποιητική λύση για την Ελλάδα ή ότι κάθε συζήτηση με την Τουρκία για να παραμερίσει την αλόγιστη καταστροφική συμπεριφορά της αποτελεί πλέον μία αδιέξοδη πρακτική.

Ό,τι γράφουμε και αναλύουμε όλοι, σήμερα εκτός κυβερνητικών θέσεων και χωρίς επίσημη αρμοδιότητα στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, προφανώς φέρουν επιστημονική αξία, φρεσκάδα πολιτικού προβληματισμού και βεβαίως αναδεικνύουν τις ανησυχίες ή τις προσδοκίες της κοινωνίας των πολιτών.

Ο EastMed

Η οικονομική αξιολόγηση σκοπιμότητας κατασκευής του EastMed απέχει πολύ από την πολιτική που εκτιμά ότι η ένταση της ανατολικής Μεσογείου αποσταθεροποιεί την περιοχή με συνέπεια να δημιουργείται πάρα πολύ υψηλό κόστος που καθιστά ασύμφορο τον αγωγό, επειδή δεν συνδυάζει την ασφάλεια μακροβιότητας και κερδοφορίας του έργου.

Την άποψη αυτή δεν την ακούσαμε πρώτη φορά και δεν προέρχεται μόνο από τις ΗΠΑ. Όταν οι συνθήκες το επέτρεψαν μετατρέψαμε το πολιτικό υπόβαθρο, διότι ο ιδιωτικός τομέας προέβλεπε κέρδη και εξασφαλίστηκε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της μελέτης.

Η πανδημία και νεότερες αποφάσεις για το περιβάλλον και την ενέργεια μετέτρεψαν τα δεδομένα και επανέφεραν το όλο θέμα μέσα στο δυσκολότερο περιβάλλον των ημερών μας, όπως συμβαίνει συχνά στη διεθνή πολιτική. Οι επισημάνσεις του εγγράφου των ΗΠΑ σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητούν την αξία των τριμερών συνεργασιών στη Μέση Ανατολή και στην περιοχή του Κόλπου.

Εάν, παρά τις αμερικανικές ανησυχίες, Ε.Ε. και εταιρείες αποφασίσουν να χρηματοδοτήσουν το έργο, επειδή η ευρωπαϊκή στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας και η κερδοφορία το απαιτούν, ο αγωγός πιθανόν να κατασκευαστεί, επειδή τα κέρδη των επενδυτών θα ξεπερνούν τα εμπόδια του επιχειρηματικού κινδύνου. Το αμερικανικό έγγραφο υπερτονίζει την πολιτική αβεβαιότητα και την αστάθεια που προκαλεί η Τουρκία, χωρίς όμως να απορρίπτει οριστικά οποιαδήποτε μελλοντική εξέλιξη του θέματος.

Η πρακτική ανταλλαγής ανεπίσημου υλικού, πολιτικού και οικονομικού προβληματισμού, μεταξύ κυβερνήσεων που προσεγγίζουν διεθνή θέματα στη βάση παρόμοιας λογικής (likeminded countries), αποτελεί στις διεθνείς σχέσεις μία αποδεκτή πραγματικότητα.

Οι αποστολείς και οι αποδέκτες τέτοιου προβληματισμού είτε αποφασίζουν να συνεξετάσουν άμεσα τα σημεία που εκτιμάται ότι τους απασχολούν είτε τα παραπέμπουν σε διμερείς συνομιλίες που προγραμματίζονται για το μέλλον.

Η σοβαρότητα της εποχής απαιτεί πολύ προσεκτικούς, συνεκτικούς χειρισμούς και βεβαίως σαφέστατη τοποθέτηση για την αξία του στρατηγικού διαλόγου, που αναπτύσσεται με τις ΗΠΑ. Η στρατηγική σχέση των μερών βεβαίως περιλαμβάνει και στιγμές, όπως η συγκεκριμένη που δημοσιοποιήθηκε με τη διαρροή του εσωτερικού εγγράφου των διευθύνσεων του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών.

Το διεθνές περιβάλλον

Μέσα στο συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον κυρίως οι επίσημες τοποθετήσεις προσδιορίζουν τους άξονες της πολιτικής και των εξωτερικών μας προτεραιοτήτων και όχι οι αναλύσεις των έγκριτων καθ’ όλα αναλυτών, δημοσιογράφων, πανεπιστημιακών, συνταξιούχων διπλωματών και στρατιωτικών, που σε κάποιες στιγμές της σταδιοδρομίας τους προσκλήθηκαν να προσφέρουν υπηρεσίες στη χώρα, αλλά σήμερα ιδιωτεύουν και απλώς αναλύουν τα γεγονότα από τη δική τους οπτική γωνία χωρίς δεσμεύσεις που επιβάλλει στους δημόσιους λειτουργούς, πολιτικούς και υπαλλήλους, ο συνταγματικός ρόλος τους.

Το ανεπίσημο έγγραφο των ΗΠΑ δημοσιοποιήθηκε τη στιγμή των συζητήσεων:

● ΗΠΑ – Ρωσίας για την Ουκρανία και τη μεταξύ τους σχέση στη Γενεύη.

● ΗΠΑ – Ιράν στη Βιέννη.

● ΗΠΑ – Άγκυρας για τις εξελίξεις που αφορούν τους S-400, την πυρηνική συνεργασία Τουρκίας – Ρωσίας, τα ενεργειακά θέματα, οδεύσεις αγωγών ενέργειας και ηλεκτρισμού, χερσαίων ή υποθαλάσσιων, μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής, χωρών του Κόλπου, Ιράν, Ιράκ, βόρειας Αφρικής.

Τα δικαιώματα εξασφαλίζονται στα κράτη από το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς Συμφωνίες. Η κυριαρχία των κρατών σε ξηρά, θάλασσα, αέρα και Διάστημα ορίζεται ως στήλη που περιλαμβάνει χερσαία εδάφη, αέρα και θάλασσα που εκτείνεται μέχρι τα 12 ν.μ. Την κατάληξη οποιασδήποτε συζήτησης δεν τη γνωρίζουμε μέχρι την ολοκλήρωση των συνομιλιών (διμερών, πολυμερών, με διαιτησία, διαμεσολάβηση ή προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο) και την οριστικοποίηση (κύρωση) των σχετικών συμφωνιών που θα προκύψουν.

Κατά τις συνομιλίες εξετάζονται πολλές προτάσεις και σχέδια που παρουσιάζονται στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων. Στην εποχή μας η παγκόσμια τάση επιδιώκει οι διεθνείς συμφωνίες μεταξύ κρατών να σέβονται το διεθνές δίκαιο και να ικανοποιούν όχι μόνο εθνικά αλλά και συνολικά συμφέροντα της διεθνούς κοινότητας.

Στόχος η εξασφάλιση μακροβιότητας των αποφάσεων, αποφυγή αντεκδικήσεων, ικανοποίηση γεωστρατηγικών συμφερόντων του ευρύτερου σχεδιασμού συμμάχων, εταίρων και του διεθνούς περίγυρου, αποφεύγοντας αποκλεισμούς και απομόνωση άλλων κρατών, όπου και όποτε αυτό είναι εφικτό, για καλύτερη γειτονία και ενίσχυση της σταθερότητας του κόσμου.

Πρωτεύουσες που επιθυμούν να προσέλθουν σε συνεργασίες και διπλωματικές πρωτοβουλίες της χώρας μας, που προσβλέπουν σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε., τις αραβικές χώρες, προφανώς και αντιλαμβάνονται τις επιλογές μας. Ξεπερνά όμως τους όρους κατανόησης και αμοιβαίου σεβασμού κάθε ευχή για να επιλέξει η Αθήνα σωστά τις πολιτικές της, επειδή ο ελληνικός λαός έχει εκφράσει δημοκρατικά μέχρι σήμερα τις επιλογές και προτιμήσεις του για τη διακυβέρνηση της χώρας και για τον διεθνή προσανατολισμό του.

Διάλογος με όλους

Η ανοιχτή ελληνική διπλωματία επιτρέπει να εξελίσσονται σχέσεις με όλες τις χώρες του κόσμου χωρίς περιορισμούς, προκαταλήψεις θρησκευτικές, εθνικές και άλλες που αφορούν στη διαφορετικότητα, αλλά με προτεραιότητα στη δημοκρατία και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το πρόσφατο επιτυχές 3ο Διεθνές Συνέδριο για τη Θρησκευτική Διπλωματία ανέδειξε όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πολιτικού, διπλωματικού και πολιτιστικού διαλόγου που αναπτύσσει η Ελλάδα σε μία ιδιαίτερα σημαντική στιγμή των διεθνών εξελίξεων.

Η αποτελεσματικότητα των ηγεσιών μας θα αξιολογηθεί από την πρόοδο που παγιώνει και διεθνώς τη θέση της χώρα μας, όταν με ορθολογισμό, μακριά από ακραίους συναισθηματισμούς, θα μπορούμε να εκτιμήσουμε:

● την αξία της πολιτικής δημοκρατικής μας εξέλιξης,

● την επιτυχία μας στο διεθνές πεδίο,

● την αξία συνεπούς εφαρμογής της Συνθήκης της Λωζάννης, κυρίως την εξαιρετική συμβατική εξέλιξη της μειονοτικής πολιτικής στη Θράκη,

● τη διεθνή σημασία των τριμερών, τετραμερών και πολυμερών μας δράσεων,

● τη συνέπειά μας στο Κυπριακό,

● τη συμβολή μας στην εξασφάλιση ενεργειακής ασφάλειας για την Ευρώπη,

επειδή θα αξιοποιούμε:

● τη σαφήνεια των θέσεών μας,

● τη σημασία των επιλογών μας,

● την προβολή των νόμιμων δικαιωμάτων μας παρουσιάζοντας τους δικούς μας χάρτες,

ώστε οι συνομιλητές μας να γνωρίζουν πού παραβιάζονται τα δικαιώματά μας, επειδή συμμετέχουμε με σαφείς θέσεις και δράσεις, στο μέτρο που μας αναλογεί, στην:

● οικοδόμηση μίας σύγχρονης Βαλκανικής,

● προώθηση αποτελεσματικών δράσεων πολιτικής σταθερότητας, ανάπτυξης στην ανατολική Μεσόγειο και πλέγματος συνεργασιών, χωρίς αποκλεισμούς ή τιμωρητικές κορώνες, στη Μέση Ανατολή,

● οικοδόμηση αλληλοκατανόησης δίνοντας σημασία και στις σχέσεις με το Ισλάμ και τις αραβικές χώρες.

Διαβάστε επίσης:

Έρχεται η ώρα του λογαριασμού: Αδύναμος κρίκος η Ελλάδα στη διαμάχη Βορρά – Νότου για το Σύμφωνο Σταθερότητας

Χάρτινος πύργος – Καταρρέει το αφήγημα της αμερικανικής προστασίας

Αναβολή εκλογών και εξωτερικοί δρώντες στη Λιβύη – Επιδείνωση της περιφερειακής ασφαλείας