Νεαροί χρήστες του TikTok ανεβάζουν βίντεο από την σύγκρουση στην Ουκρανία. Ουκρανοί influencers δίνουν τη δική τους οπτική για τη ζωή την ώρα που γίνεται η ρωσική εισβολή. Αναλυτές προειδοποιούν για μεγάλη εκστρατεία παραπληροφόρησης.

 Όταν ο ρωσικός στρατός άρχισε την εισβολή στην Ουκρανία πολλοί από τους χρήστες του TikTok δεν φαντάζονταν τι μπορεί να σημαίνει «πόλεμος». Κάποιοι φαντάζονταν ότι είναι κάτι σαν ένα διαδραστικό παιχνίδι στον κυβερνοχώρο. Όμως γρήγορα οι εικόνες των έντρομων ανθρώπων που σπεύδουν στα καταφύγια την ώρα που ακούγεται ο ανατριχιαστικός ήχος από τις σειρήνες, τα κτίρια που μετατρέπονται σε ερείπια, η αγωνία των παιδιών που από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν μέσα στην παγωνιά και στην προσφυγιά, κατέκλυσαν την εφαρμογή. Τα βίντεο με τις προτάσεις για τις τάσεις της μόδας, τις ιδέες για αδυνάτισμα και οι επιδείξεις χορευτικών δεξιοτήτων ήρθαν σε δεύτερη μοίρα.

Ουκρανοί χρήστες της πλατφόρμας, που μέχρι χθες διαμόρφωναν την κοινή γνώμη για την μόδα και το fitness, ανεβάζουν τώρα σκηνές με τους ίδιους σκεπασμένους με κουβέρτες σε καταφύγια και στρατιωτικά οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους των πόλεων.  Οι φωτογραφίες με ανθισμένα δέντρα, νεαρούς που γελούν σε εστιατόρια και ανέμελες  παρέες δείχνουν να έχουν γίνει ήδη αναμνήσεις από τις ειρηνικές μέρες.

Οι χρήστες του TikTok καλούν τους φίλους τους να προσευχηθούν για την Ουκρανία, να κάνουν δωρεές για το ουκρανικό στρατό, να καταδικάσουν την ρωσική επιχείρηση και να πάρουν μέρος σε αντιπολεμικές συγκεντρώσεις.

Η «ενηλικίωση της «γενιάς Ζ»

Η «γενιά Ζ» ενηλικιώνεται βίαια και η δημοφιλής πλατφόρμα του διαδικτύου αλλάζει. Ο περίφημος αλγόριθμός της, που προωθεί περιεχόμενο δημιουργώντας τάσεις, ακόμα κι αν οι χρήστες δεν ακολουθούν συγκεκριμένα άτομα επιτρέπει να γίνονται viral θέματα που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της γνώμης του ενός  δισεκατομμυρίου χρηστών που έχει κάθε μήνα.

Η εφαρμογή ασκεί ήδη τόση επιρροή σε αυτόν τον πόλεμο που ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι απευθύνθηκε ειδικά στους “TikTokers”, επισημαίνοντας ότι θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση για να τερματιστεί ο πόλεμος. Και μάλιστα η σχετική δήλωση του Ζελένσκι έγινε στα ρωσικά, με στόχο τους νεαρούς Ρώσους χρήστες του TikTok.

Η Αλίνα Βόλικ, μια νεαρή Ουκρανή blogger που έχει 36.000 ακόλουθους στο TikTok και τους οποίους «βομβάρδιζε» με εικόνες από ταξίδια της στην Αίγυπτο, την Ισπανία και την Τουρκία, άκουσε την έκκληση Ζελένσκι και τώρα ανεβάζει βίντεο με εικόνες από την καθημερινότητα του πολέμου: το σακίδιο με τα είδη πρώτης ανάγκης που έχει ο καθένας δίπλα στο προσκέφαλό του, τα σφραγισμένα παράθυρα στα σπίτια, τους έρημους δρόμους. Η Αλίνα κάλεσε τους φίλους της να δουν και τις ιστορίες που ανεβάζει στο Ιnstagram, για «να μάθουν την αλήθεια».

Η Αλίνα έστειλε ένα mail στο πρακτορείο Ρόιτερς, λέγοντας ότι προσπαθεί να πολεμήσει την παραπληροφόρηση των Ρώσων, για να δείξει ότι η εισβολή δεν είναι η «στρατιωτική επιχείρηση» που λέει η Μόσχα, αλλά ένας πόλεμος που σκοτώνει αθώους.

Ένας άλλος νεαρός Ουκρανός, ο “@zaluznik”, με δύο εκατομμύρια ακόλουθους, ανέβασε βίντεο με τα άδεια ράφια στα καταστήματα τροφίμων και τις ατέλειωτες ουρές αυτοκινήτων στα βενζινάδικα. Το μήνυμά του ήταν «Ρώσοι, ανοίξτε τα μάτια σας».

Το μήνυμα Ζελένσκι προς τη γενιά του TikTok εισακούστηκε και από την Νίκι Πρόσιν, στη Ρωσία, η οποία έχει 763.000 ακολούθους, γράφοντας «Κανένας από τους φίλους μου και κανένας από τους ανθρώπους  με τους οποίους μιλώ δεν υποστηρίζει τα όσα συμβαίνουν».

Πόλεμος εντυπώσεων και παραπληροφόρησης

Την ίδια ώρα όμως, ερευνητές για θέματα διασποράς ψευδών ειδήσεων στο διαδίκτυο, τονίζουν ότι οι ψευδείς πληροφορίες συγχέονται με τα γεγονότα και κατακλύζουν το TikTok και άλλες πλατφόρμες, όπως το Facebook, το Twitter και το YouTube.

Η ρωσική υπηρεσία ρύθμισης τηλεπικοινωνιών, Roskomndzor ζήτησε από το TikTok να σταματήσει τις αναμεταδόσεις εικόνων που έχουν στρατιωτικό περιεχόμενο, καθώς –όπως υποστηρίζει- έχουν αντιρωσικό χαρακτήρα και επιπλέον τις βλέπουν και ανήλικοι. Το TikTok δεν έδωσε καμία απάντηση.

Στο μεταξύ τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης κατακλύζονται από εικόνες που υποτίθεται είναι από αερομαχίες, ή βομβαρδισμούς στην Ουκρανία και διαπιστώθηκε ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά εικόνες από το βιντεοπαιχνίδι Arma3, που έχει στρατιωτικό περιεχόμενο και κάνει προσομοίωση πλάνων από τον πόλεμο Ισραηλινών-Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας.

Έρευνα του Bloomberg απέδειξε ότι κάποια από τα πιο δημοφιλή βίντεο στο κανάλι Facebook με τα διαδικτυακά παιχνίδια διοχετεύθηκαν στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ως εικόνες από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία.

Κάποια από αυτά τα βίντεο τα είδαν δεκάδες χιλιάδες χρήστες και τα μοιράστηκαν με φίλους τους, χωρίς να γνωρίζουν βεβαίως ότι διέσπειραν ψευδείς πληροφορίες. Μία εικόνα που υποτίθεται ότι έδειχνε ρωσικό βομβαρδισμό στο Κίεβο και αντιαεροπορικά πυρά αποδείχτηκε πως δεν ήταν παρά εικόνες από το βιντεοπαιχνίδι Arma3. Μία σκληρή αερομαχία στους ουρανούς της Ουκρανίας, ανάμεσα σε ουκρανικό MiG-29 και ρωσικό SU-35, με πρωταγωνιστή κάποιον που υποτίθεται πως ήταν ένας ήρωας Ουκρανός πιλότος , ο οποίος μάλιστα έγινε γνωστός ως «το φάντασμα του Κιέβου», αποδείχτηκε πως ήταν  εικόνα από ψηφιακό προσομοιωτή μάχης .

«Παρακολουθούμε προσεκτικά την κατάσταση για να απαντήσουμε στις νέες τάσεις και να αποσύρουμε περιεχόμενο με σκηνές βίας και παραπληροφόρησης», δήλωσε εκπρόσωπος του TikTok.

«Θέλω οι άνθρωποι να καταλάβουν ότι αυτό δεν είναι αστείο, ότι οι Ουκρανοί αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρή κατάσταση», δήλωσε η 20χρονη Μάρτα Βασιούτα, η οποία ανέβασε στον λογαριασμό της στο TikTok ένα βίντεο που υποτίθεται ότι κατέγραψε την πτήση πυραύλου πάνω από το Κίεβο. Μέσα σε λίγες ώρες το βίντεο αυτό συγκέντρωσε 131.000 σχόλια από φίλους της Μάρτα. Κάποιοι  προσεύχονταν για τους Ουκρανούς, άλλοι εξέφραζαν αμφιβολίες για την ακρίβεια του περιεχομένου.

«Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα ανέβαζα ενημερώσεις για τον πόλεμο στον λογαριασμό μου στο TikTok», δήλωσε ένας άλλος νεαρός Ουκρανός.

Κάποιοι άλλοι «επαγγελματίες» των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, κάνουν τον δικό τους πόλεμο, καθηλωμένοι μπροστά σε μία οθόνη, σε κάποιο ασφαλές μέρος, ίσως και πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ουκρανία. Ο πόλεμος εντυπώσεων εξελίσσεται παράλληλα με τις επιχειρήσεις του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.

Διαβάστε επίσης:

Πόλεμος στην Ουκρανία: Επτά ρωσικές τράπεζες εκτός συστήματος SWIFT

Ουκρανία: Από τις χερσαίες επιχειρήσεις στον κυβερνοπόλεμο

«Εμείς και οι άλλοι»: Ο νέος κόσμος, όπως τον αντιλαμβάνεται ένας Αμερικανός διπλωμάτης