Η ιστορία της Αριστεράς είναι γεμάτη διασπάσεις – αυτό είναι γνωστό.

Σαν να πρόκειται για κάτι DNAικό.

Εξ ου και η επική ατάκα του Λεωνίδα ότι η Αριστερά είναι ικανή να διασπάσει και το… άτομο.

Το θέμα επανέρχεται στην επικαιρότητα, κάνοντας την ιστορική αναδίφηση ξανά ενδιαφέρουσα, από τα όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ αυτό τον καιρό.

Η ισχυρή πλέον προοπτική μίας διάσπασης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πυροδοτεί συζητήσεις και καθιστά σημαντική την ιστορική εμπειρία για να αξιολογηθεί κατά το δυνατόν τι ανατροπές μπορεί να φέρει στον ευρύτερο πολιτικό χώρο της Αριστεράς και όχι μόνο, μία τέτοια εξέλιξη.

Και υπάρχει αρκετό «υλικό» για να μελετήσει κανείς.

Μόνο τα τελευταία 40 χρόνια σχεδόν, υπήρξαν 4 μεγάλες διασπάσεις.

Εκείνη του 1987 στο ΚΚΕ Εσωτερικού, του 1991 στο ΚΚΕ, με την αποχώρηση των Ανανεωτικών, του 2010 με τον Φώτη Κουβέλη να φεύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ και του 2015 όταν ο Παναγιώτης Λαφαζάνης αρνήθηκε να ακολουθήσει τον μνημονιακό δρόμο του Αλέξη Τσίπρα.

Ας ξεκινήσουμε από την τελευταία και προς τα πίσω χρονικά.

Τον Αύγουστο του 2015 και ενώ η Βουλή είχε υπερψηφίσει τη συμφωνία που έκανε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ για το τρίτο μνημόνιο και την παραμονή της χώρας στο ευρώ, 25 βουλευτές του τότε κυβερνώντος κόμματος, υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη ανεξαρτητοποιήθηκαν και αποχώρησαν από το κόμμα.

Οι 25 βουλευτές ήταν οι:

Παναγιώτης Λαφαζάνης, Στάθης Λεουτσάκος, Κώστας Ήσυχος, Ραχήλ Μακρή, Κώστας Λαπαβίτσας, Δημήτρης Στρατούλης, Ευγενία Ουζουνίδου, Θανάσης Πετράκος, Στέφανος Σαμοΐλης, Αθ.Σκούμας, Ιωάννης Σταθάς, Αλεξάνδρα Τσανάκα, Δέσποινα Χαραλαμπίδου, Ελένη Ψαρέα, Θωμάς Κώτσιας, Αγλαΐα Κυρίτση, Βασίλης Κυριακάκης, Μιχάλης Κριτσωτάκης, Ιωάννα Γαϊτάνη, Ευαγγελία Αμανατίδου, Γιάννης Ζερδελής, Κώστας Δελημήτρος, Ηλίας Ιωαννίδης, Ζήσης Ζάννας και Βαγγέλης Διαμαντόπουλος.

Στη συνέχεια τον ίδιο δρόμο πήραν η Ζωή Κωνσταντοπούλου και ο Γιάνης Βαρουφάκης, έστω κι αν ο τελευταίος δεν ήταν κομματικό στέλεχος.

Η εξέλιξη αυτή έβαλε τέλος σε μία σύγκρουση που εξελισσόταν στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ μετά το 2013 κυρίως, για την πολιτική που έπρεπε να ακολουθήσει το κόμμα σε περίπτωση αδιεξόδου στον αντιμνημονιακό αγώνα.

Η αριστερή πτέρυγα (Αριστερό Ρεύμα) υπό τους Λαφαζάνη, Στρατούλη, Λεωτσάκο και άλλους, ήταν της γραμμής ότι η προσπάθεια θα έπρεπε να φτάσει μέχρι τέλους, ακόμα κι αν οδηγούσε στην έξοδο της χώρας από το ευρώ.

Ο Αλέξης Τσίπρας, οι «προεδρικοί», η σημερινή «Ομπρέλα», των στελεχών κυρίως του παλαιού ΚΚΕ Εσωτερικού και οι «πασοκογενείς», συγκροτούσαν το άλλο μπλοκ, που τελικά υπερίσχυσε.

Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου η Λαϊκή Ενότητα των στελεχών που αποχώρησαν δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε την πρώτη θέση και κυβέρνηση σε συνεργασία με τους ΑΝΕΛ για τέσσερα χρόνια.

Η αποχώρηση Κουβέλη και η ΔΗΜΑΡ

Με τον Αλέξη Τσίπρα να προσπαθεί να εγκαθιδρύσει την ηγεσία του στον ΣΥΡΙΖΑ και να δώσει στο κόμμα μία διακριτή ριζοσπαστική, κινηματική ταυτότητα, η ανανεωτική πτέρυγα υπό τον Φώτη Κουβέλη θεωρεί ότι ο χώρος βαδίζει μακριά από την κεντροαριστερά και αποχωρεί τον Ιούνιο του 2010, εν μέσω του 6ου συνεδρίου.

Τον κ. Κουβέλη ακολουθούν τρεις βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ (Θανάσης Λεβέντης, Γρηγόρης Ψαριανός και Νίκος Τσούκαλης), που ιδρύουν τη συνέχεια τη Δημοκρατική Αριστερά. Το κόμμα λαμβάνει μέρος στις εκλογές του 2010 και μετέχει στην κυβέρνηση Σαμαρά, μέχρι τον Ιούνιο του 2013.

Η σύντομη περιπέτεια του σχήματος ολοκληρώνεται ουσιαστικά με την επιστροφή του κ. Κουβέλη στον ΣΥΡΙΖΑ το 2015.

Η μεγάλη διάσπαση του ΚΚΕ το 1991

Με τον υπαρκτό σοσιαλισμό να έχει πέσει, το μέλλον για το ΚΚΕ έμοιαζε δυσοίωνο και ο επανακαθορισμός της ιδεολογίας, της ταυτότητάς του και των πολιτικών του ήταν για ένα μεγάλο κομμάτι του επιβεβλημένος.

Το 1989 είχε επιτευχθεί η συνεργασία των σκληρών του Περισσού υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη με την Ενωμένη Αριστερά του Λεωνίδα Κύρκου. Παρά την αρχικά δυναμική εμφάνιση του σχήματος, η επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και η μετωπική σύγκρουση με το ΠΑΣΟΚ έβαζε στο χώρο επίσης μεγάλα διλήμματα. Μάλιστα είχε ήδη προκαλέσει το 1989, την αποχώρηση μέρους της αριστερής πτέρυγας, από την οποία δημιουργήθηκε το Νέο Αριστερό Ρεύμα – ΝΑΡ (Κάππος, Βαλαβάνη, Κοτζιάς, Τσακνιάς, Χάγιος, Σκαμνάκης, Τζιαντζής, Γράψας κ.α.).

Αλλά το 1991 τέθηκε θέμα εάν τον πρώτο λόγο θα έχει ο Συνασπισμός στον οποίο μετείχε το ΚΚΕ, ή το ίδιο το ΚΚΕ θα έμενε μακριά από το εγχείρημα μίας μεγάλης αριστερής παράταξης. Και τι θέση θα έπαιρνε στο πεδίο της ευρωπαϊκής αριστεράς, μετά τη δικαίωση του ευρωκομμουνισμού και τη διάψευση του σοβιετικού εγχειρήματος.

Οι «δογματικοί» υπό τον Φλωράκη, την Παπαρήγα, τον Γόντικα και άλλους, θεωρούσαν την περιχαράκωση του κόμματος και τη διαφύλαξη των ιερών και οσίων του μαρξισμού – λενινισμού αδιαπραγμάτευτο όρο και ήθελαν αποχώρηση από τον Συνασπισμό, ενώ οι «ανανεωτικοί», υπό τον Φαράκο, τον Δραγασάκη, τον Αλαβάνο, τον Ανδρουλάκη, εκτιμούσαν ως ξεπερασμένη πλέον την παλαιού τύπου κομμουνιστική ταυτότητα και παρέμειναν στον συμμαχικό σχήμα του ΣΥΝ.

Στο κρίσιμο 13ο συνέδριο υπερίσχυσαν οι πρώτοι, με τον Αλέκα Παπαρήγα να επικρατεί του Γιάννη Δραγασάκη στην ψηφοφορία για τη θέση του γραμματέα.

Η διάσπαση επέρχεται μοιραία με τον Συνασπισμό να οδηγείται εκτός Βουλής το 1993 και το ΚΚΕ να κινείται σταθερά σε μονοψήφια μεν ποσοστά, αλλά εντός κοινοβουλίου άνετα σε κάθε εκλογική αναμέτρηση τα επόμενα πολλά χρόνια.

Η ασυμβίβαστη συγκατοίκηση Κύρκου – Μπανιά

Το 1986 οι διεργασίες στο ΚΚΕ Εσωτερικού είναι έντονες. Ο χώρος της ανανεωτικής αριστεράς και του ευρωκομμουνισμού, στο βαθμό που εκφράζονταν από το σχήμα αυτό, ήταν σε αποδιοργάνωση, καθώς οι εκλογικές του επιδόσεις ήταν απογοητευτικές. Ο Λεωνίδας Κύρκος είχε πει σε ανύποπτο χρόνο «μας αγαπάνε, αλλά δεν μας παντρεύονται». Έτσι μοιραίο, το διαζύγιο ήρθε και εντός του ίδιου του κόμματος.

Ο Κύρκος και η ανανεωτική πτέρυγα (Γιάνναρος, Κουβέλης, Κουναλάκης και άλλοι) δεν θέλει σχέσεις με τον όρο «κομμουνισμός» και ζητούσε τη μετεξέλιξη του κόμματος σε ευρύτερο φορέα της αριστεράς.

Ο Γιάννης Μπανιάς, μαζί με Νίκο Βούτση, Άγγελο Ελεφάντη, Αλέκο Φλαμπουράρη, Σκουρλέτη, Φίλη και άλλους) υπεραμύνεται της παραδοσιακής ταυτότητας και επιμένει με ισχυρές δυνάμεις στη διατήρηση του κομμουνιστικού χαρακτήρα.

Έτσι το 1987 προκύπτουν η Ενωμένη Αριστερά του Κύρκου και το ΚΚΕ Εσωτερικού – Ανανεωτική Αριστερά του Μπανιά.

Ο Κύρκος τα βρίσκει το 1988 με τον Φλωράκη και ιδρύουν στον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, στον οποίο πάντως εισέρχονται ουσιαστικά στην πορεία και οι παλιοί σύντροφοί του από το ΚΚΕ Εσωτερικού.

Διαβάστε επίσης:

Κυβέρνηση: Πώς η παρατεταμένη πολιτική ευφορία οδηγεί σε αδράνεια – Ακρίβεια, Υγεία, ενεργειακά και… Θεσσαλία στην τύχη τους

Κασσελάκης σε Κουρέτα: «Θα είσαι το πρότυπο του νέου περιφερειάρχη Θεσσαλίας»

ΣΥΡΙΖΑ: Συνεδριάζει την Τρίτη η KO με θέμα τον Προϋπολογισμό