Όταν ξένοι ηγέτες επισκέπτονται την Ουάσινγκτον, συνηθίζεται να ξεναγούνται στον Λευκό Οίκο και στο Καπιτώλιο. Όμως ο Μπιλ Νέλσον, επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Αεροναυτικής και Διαστήματος, της γνωστής NASA, λέει ότι κι ο ίδιος υποδέχεται τακτικά ξένους ηγέτες, στους οποίους δείχνει ομοιώματα διαστημικών οχημάτων και τους ενημερώνει για τις διακρατικές συνεργασίες.

Η NASA έχει έναν ασυνήθιστο και άγνωστο για πολλούς ρόλο στη διαμόρφωση της διεθνούς εικόνας των ΗΠΑ. Έχει σημαντική επιρροή, αλλά δεν συνδέεται με το Πεντάγωνο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ούτε με τις ομάδες που καθορίζουν την εξωτερική πολιτική της χώρας. Και ακριβώς επειδή ακολουθεί άλλα κανάλια για διακρατικές επαφές, ασκεί ουσιαστικά μία ιδιότυπη διπλωματία.

Διπλωματία και κοινά συμφέροντα στο διάστημα

Κάποια από τα τελευταία επιτεύγματά της είναι η συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία για την ανταλλαγή πληροφοριών και η συμφωνία με τη Βραζιλία για την ανάπτυξη δορυφόρων, που μπορεί να αποσπάσουν αυτές τις χώρες από την τροχιά της Κίνας. Τέτοιες συμφωνίες συνεργασίας αποκτούν ιδιαίτερη σημασία με δεδομένο το ευρύ διαστημικό πρόγραμμα που αναπτύσσει η Κίνα. Γι’ αυτό η NASA έχει ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση των νέων γραμμών στις συμμαχίες της Ουάσινγκτον και του Πεκίνου.

«Εσείς το λέτε διπλωματία, εγώ θα το έλεγα αμοιβαίο ενδιαφέρον για το διάστημα, κοινά συμφέροντα μεταξύ των κρατών», λέει στο Politico ο Νέλσον, που έχει υποδεχτεί περισσότερους από 10 ηγέτες αφότου ανέλαβε τα ηνία της NASA, το 2021.

Τον Ιούλιο βρέθηκε στη νότια Αμερική για να συναντηθεί με τους ηγέτες της Βραζιλίας, της Αργεντινής και της Κολομβίας, που είναι χώρες που ζύγιζαν τις συμμαχίες τους με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Τελικά τους έπεισε να υπογράψουν συμφωνία για την εξερεύνηση του διαστήματος μαζί με τις ΗΠΑ και όχι με την Κίνα.

Τα διαστημικά προγράμματα είναι μεγάλου κόστους και η συνεργασία με τη NASA, που είναι η μεγαλύτερη διαστημική υπηρεσία, είναι ένα σημαντικό κίνητρο για τις χώρες που έχουν φιλοδοξίες να αναπτύξουν την διαστημική έρευνα.

«Η NASA είναι η μεγαλύτερη ήπια δύναμη που διαθέτει η χώρα αυτή», επισημαίνει ο Τσάρλι Μπόλντεν, πρώην αστροναύτης, που υπηρέτησε στη διοίκηση της NASA στα χρόνια της προεδρίας Ομπάμα και σήμερα είναι σύμβουλος της Axiom Space, μίας εταιρίας που αναπτύσσει υποδομές για το διάστημα.

Οι διοικητές της NASA ουσιαστικά παίζουν τον ρόλο του σκιώδους διπλωμάτη, αναπτύσσοντας σχέσεις συνεργασίας με χώρες που μερικές φορές αδιαφορούν για άλλες αμερικανικές υπηρεσίες.

Από το Πεντάγωνο στη NASA

Όταν ο Σον Ο’Κίφι ανέλαβε τα ηνία της NASA, το 2001, δεν είχε αντιληφθεί πόσο πιο εύκολο ήταν να διαπραγματευτεί με άλλες χώρες, ακόμα και με εκείνες που οι ΗΠΑ είχαν ανταγωνιστικές σχέσεις. Είχε περάσει μία δεκαετία στο Πεντάγωνο, στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, όταν οι επαφές με την Ρωσία ήταν δύσκολες. Αλλά όντας στο τιμόνι της NASA διαπίστωσε ότι είχε «δυναμική επιρροή ως προς την ικανότητα να υπερβαίνει τα εμπόδια της πολιτικής και τις διαμάχες της εποχής».

Περιγράφει μία περίπτωση, όταν η Ρωσία ήθελε να χρεώνει τις ΗΠΑ για κάθε φορά που μετέφερε Αμερικανό αστροναύτη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με ρωσικά διαστημικά οχήματα. Ο Σον Ο΄Κίφι απάντησε ότι κι εκείνος θα άρχιζε να στέλνει στην Μόσχα τους λογαριασμούς για τη μεταφορά Ρώσων κοσμοναυτών. Τελικά βρέθηκε η χρυσή τομή σε μία περίοδο που οι δύο χώρες προσπαθούσαν να ξεπεράσουν τον Ψυχρό Πόλεμο.

Τότε, λέει ο Ο’Κίφι, είχε σε εβδομαδιαία βάση και κάποια επαφή με ξένους αξιωματούχους από τον τομέα της έρευνας του διαστήματος, συχνά υποδεχόταν και ξένους αρχηγούς κρατών.

Ο πρόεδρος Ομπάμα ανέθεσε στον πρώην αστροναύτη Τσάρλι Μπόλντεν να καλλιεργήσει τις σχέσεις της NASA με τις χώρες της Μέσης Ανατολής, όταν ακόμα συνεχιζόταν ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και η Κίνα προκαλούσε ανησυχία στις ΗΠΑ για την στρατιωτικοποίηση στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Ο Μπόλντεν τη μια εβδομάδα ήταν στην Αφρική για να προωθήσει επιστημονικά προγράμματα, μετά στο Βατικανό για να συζητήσει με τον Πάπα τη διάδραση μεταξύ επιστήμης και θρησκείας.

Ο ανταγωνισμός με την Κίνα

Αλλά οι ηγέτες της NASA έχουν κάποιες δυσκολίες λόγω των φιλοδοξιών της Κίνας για το διάστημα, καθώς αναπτύσσει ένα πρόγραμμα απόλυτα συνδεδεμένο με τον στρατό της. Η Κίνα δεσμεύει σημαντικά ποσά στην ανάπτυξη του διαστημικού προγράμματος, όπως ανέφερε σχετική έκθεση του Πενταγώνου, στην οποία επισημαίνεται ότι στην κινεζική υπηρεσία διαστήματος εργάζεται τριπλάσιος αριθμός επιστημόνων σε σύγκριση με τη NASA.

Η διασύνδεση του κινεζικού διαστημικού προγράμματος με τον στρατό αποτελεί εμπόδιο στην επικοινωνία της NASA με τους κινέζους επιστήμονες. Κάτι που γίνεται ακόμα πιο δύσκολο λόγω μίας νομοθεσίας του 2011, που προβλέπει ότι η NASA θα πρέπει να ζητά συγκεκριμένες εξαιρέσεις από το FBI, κάθε φορά που επιδιώκει να συνεργαστεί με την Κίνα.

Στο μεταξύ το Πεκίνο καλλιεργεί τις δικές του συνεργασίες και έχει υπογράψει συμφωνίες με την Ρωσία, το Πακιστάν, τη Νότια Αφρική, τη Βενεζουέλα, το Αζερμπαϊτζάν και τη Λευκορωσία, αποβλέποντας μάλιστα να δημιουργήσει ερευνητικό σταθμό στην Σελήνη στη δεκαετία του 2030.

Στο ερώτημα αν υπάρχει σκληρός ανταγωνισμός ή «κούρσα στο διάστημα», ο Νέλσον απαντά «κούρσα διαστήματος» και αγωνίζεται να εξασφαλίσει το προβάδισμα για την Ουάσινγκτον, σε μία εποχή κατά την οποία διαμορφώνονται οι κανόνες για το διάστημα, που θα ισχύσουν τις επόμενες δεκαετίες, αν όχι και στους προσεχείς αιώνες.

Διαβάστε επίσης:

Επελαύνει ο… «πολιτισμός»: Οι Ισραηλινοί ανατίναξαν το κοινοβούλιο της Γάζας, αφού έβγαλαν selfie

Υπάρχουν δεινόσαυροι σε άλλους πλανήτες; Ναι, μπορεί, λένε οι επιστήμονες!

Προς συμφωνία Χαμάς – Ισραήλ για απελευθέρωση 50 ομήρων και τριήμερη κατάπαυση πυρός