Η κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας επιδεινώνεται καθημερινά, καθώς οι ανθρώπινες απώλειες πολλαπλασιάζονται, οι Παλαιστίνιοι της Γάζας λιμοκτονούν, στη περιοχή της Ράφα έχουν εγκλωβιστεί περισσότεροι από 1.000.000 άμαχοι, οι διεθνείς αντιδράσεις κατά του Ισραήλ εντείνονται και η Τεχεράνη απειλεί με αντίποινα.

Παρ’ όλα αυτά, στο Κάιρο διεξάγονται διαπραγματεύσεις προκειμένου να επιτευχθεί έστω μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός.

Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη Ράφα;

Τις προηγούμενες ημέρες, όταν συμπληρώθηκε ένα εξάμηνο από την έναρξη της διεξαγωγής των παρατεταμένων εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των IDF στη Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ απέσυρε τις χερσαίες δυνάμεις του από τη Χαν Γιούνις, πατρίδα του ηγέτη της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ. Συγκεκριμένα δεκάδες άρματα μάχης της 98ης μεραρχίας και της 7ης τεθωρακισμένης ταξιαρχίας, που επιχειρούσαν από τον Δεκέμβριο του 2023, αποχώρησαν από την ολοσχερώς κατεστραμμένη περιοχή. Να σημειώσουμε ότι, λίγο πριν από την απόσυρση της 98ης μεραρχίας, σκοτώθηκαν τέσσερις Ισραηλινοί καταδρομείς, ανεβάζοντας το σύνολο των ισραηλινών απωλειών στους 604 στρατιώτες από την έναρξη των συγκρούσεων.

Σύμφωνα με δηλώσεις του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ, «η αποχώρηση των στρατευμάτων από τη Χαν Γιούνις πραγματοποιήθηκε καθότι εξουδετερώθηκε η τοπική στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς». Ωστόσο η Νότια Διοίκηση των IDF προετοιμάζεται για την επόμενη εκκαθαριστική επιχείρηση, την εξουδετέρωση της «Ταξιαρχίας Ράφα» της Χαμάς, προκειμένου να ολοκληρωθεί η αποστολή των ισραηλινών δυνάμεων στη Λωρίδα της Γάζας. Να θυμίσουμε ότι, σύμφωνα με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου, «για την επιχείρηση στη Ράφα έχει οριστεί ημερομηνία».

Εν αναμονή αντιποίνων

Ανώτεροι Ιρανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να απειλούν με αντίποινα τόσο το Ισραήλ όσο και τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την πολύνεκρη ισραηλινή αεροπορική επίθεση, την 1η Απριλίου 2024, κατά της πρεσβείας του Ιράν στη Δαμασκό, που συνιστά ιρανικό έδαφος. Ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν έχει ανακοινώσει δημόσια ότι «το Ιράν θα αντιδράσει», χωρίς όμως να διευκρινίσει «πότε και με ποιον τρόπο». Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων του Ιράν, υποστράτηγος Μοχάμαντ Μπαγκερί, και ο σύμβουλος Στρατιωτικών Υποθέσεων του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν, υποστράτηγος Γιαχία Ραχίμ Σαφάβι, δήλωσαν στις 6 Απριλίου ότι «το Ιράν θα χτυπήσει το Ισραήλ την κατάλληλη στιγμή».

Σύμφωνα με το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών, το χτύπημα στη Δαμασκό είχε αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο ανώτατος διοικητής της ιρανικής Δύναμης Quds Μοχάμεντ Ρέζα Ζαχέντι, ο αναπληρωτής του, Μοχάμεντ Χάντι Χάτζι Ραχίμι, και άλλοι πέντε ανώτατοι Ιρανοί αξιωματικοί. Ως γνωστόν, εδώ και χρόνια, το Ισραήλ στοχοποιεί στη Συρία τους υψηλόβαθμους διοικητές των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guard Corps – IRGC). Όπως αναφέρουν οι «Financial Times», ισραηλινά χτυπήματα έχουν σκοτώσει 18 διοικητές και συμβούλους του IRGC από την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ – Χαμάς (7 Οκτωβρίου 2023).

Στις 7 και 8 Απριλίου το αραβόφωνο μέσο ενημέρωσης Jadeh Iran ανέφερε πως «το Ιράν ενημέρωσε τους Αμερικανούς ότι δεν θα προχωρούσε σε αντίποινα κατά του Ισραήλ για το χτύπημα της 1ης Απριλίου, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούσαν να εξασφαλίσουν κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς». Παρότι την ίδια δήλωση επανέλαβε αξιωματούχος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών στην κουβεϊτιανή εφημερίδα «Al Jarida», στις 8 Απριλίου, εντούτοις το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ διέψευσε τις όποιες συνομιλίες με τους Ιρανούς για το εν λόγω θέμα.

Πιθανότατα η ιρανική πλευρά δεν αντέδρασε άμεσα και υιοθέτησε μετριοπαθή στάση, προκειμένου να αποφευχθεί μια ευθεία σύγκρουση με το Ισραήλ ή τις αμερικανικές δυνάμεις που είναι αναπτυγμένες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Εξάλλου η Τεχεράνη δεν κινδυνεύει να κατηγορηθεί για «ατολμία» μετά τις δηλώσεις των Ιρανών αξιωματούχων ότι δεν θα προβεί σε αντίποινα αν συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας. Μάλιστα, θα επιχειρήσει να αποκομίσει οφέλη σε περίπτωση επιτυχούς κατάληξης των διαπραγματεύσεων.

Σε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή δεν προκύψει συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, τότε είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα προβεί σε αντίποινα κατά του Ισραήλ ή των αμερικανικών στρατευμάτων με τις δυνάμεις του Άξονα Αντίστασης (Χεζμπολάχ, Χούθι, σιιτικές πολιτοφυλακές στη Συρία και το Ιράκ) ή κατά εβραϊκών στόχων κυρίως στην Ευρώπη, μη εξαιρουμένης της Ελλάδας, με τις δυνάμεις Quds. Ωστόσο τα αντίποινα κατά των Αμερικανών με ιρανικές δυνάμεις συνιστούν ένα σχεδόν απίθανο σενάριο.

Συμφωνία κατάπαυσης του πυρός

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα δημοσιεύματα του Jadeh Iran συμπίπτουν με δημοσιεύματα δυτικών μέσων ενημέρωσης περί «σημαντικής προόδου» στις διαπραγματεύσεις Ισραήλ – Χαμάς, που διεξάγονται στο Κάιρο με Αιγύπτιους και Καταριανούς διαμεσολαβητές.

Πράγματι το Ισραήλ και η Χαμάς εξετάζουν μια νέα συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και ανταλλαγής ομήρων. Η συμφωνία αφορά εκεχειρία έξι εβδομάδων, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση 40 Ισραηλινών ομήρων, που κρατούνται από παλαιστινιακές πολιτοφυλακές στη Λωρίδα της Γάζας. Από την πλευρά του το Ισραήλ θα απελευθερώσει τουλάχιστον 700 Παλαιστίνιους κρατούμενους.

Μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός είναι ευπρόσδεκτη από κάθε πλευρά. Ωστόσο θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη ότι, στις προηγούμενες αποτυχημένες διαπραγματεύσεις, η Χαμάς είχε απαιτήσει τη μόνιμη κατάπαυση του πυρός και την πλήρη απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας.

Πάντως, οι μέχρι τώρα εκατέρωθεν πληροφορίες δεν οδηγούν σε ασφαλείς εκτιμήσεις για την πιθανή έκβαση των διαπραγματεύσεων. Στις 8 Απριλίου ανώνυμος αξιωματούχος της Χαμάς ανέφερε ότι «μέχρι στιγμής, δεν υπήρξε καμία πρόοδος». Την ίδια ημέρα ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών Τζον Φράνσις Κίρμπι επιβεβαίωσε ότι «η Χαμάς έλαβε την πρόταση και θα περιμένει την απάντηση του ηγέτη της Γιαχία Σινουάρ τις επόμενες ημέρες».

Από την πλευρά του το ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο Ασφαλείας είχε προγραμματίσει να εξετάσει την πρόταση στις 9 Απριλίου, ενώ στις 8 Απριλίου ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι «οι διαπραγματεύσεις έφτασαν σε κρίσιμο σημείο για πρώτη φορά μετά την προηγούμενη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός τον Νοέμβριο του 2023». Μέχρι και τις μεσημβρινές ώρες της Τετάρτης 10 Απριλίου δεν υπήρξε κάποια εξέλιξη, πλην μιας ανακοίνωσης της Χαμάς, σύμφωνα με την οποία «η ισραηλινή πρόταση για την κατάπαυση του πυρός αποτυγχάνει να ικανοποιήσει τις παλαιστινιακές απαιτήσεις, αλλά βρίσκεται υπό εξέταση».

Γίνεται σαφές ότι τα επόμενα 24ωρα η κατάσταση στα ισραηλινο-παλαιστινιακά εδάφη χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς αναμένεται πιθανή συμφωνία προσωρινής κατάπαυσης του πυρός ή έναρξη εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στη Ράφα, που θα σηματοδοτήσουν και πιθανά αντίποινα της Τεχεράνης, με αποτέλεσμα την αύξηση και την επέκταση της συγκρουσιακής κατάστασης.

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

Διαβάστε επίσης:

Μέση Ανατολή: Ισραήλ και Ιράν σε τροχιά σύγκρουσης – Το Τελ Αβίβ απειλεί την Τεχεράνη με απευθείας χτύπημα αν δεχθεί επίθεση

Όταν ο Ήλιος συνθλίψει και καταπιεί πλανήτες – Τι θα συμβεί στη Γη

Ιταλία: Ελάχιστες οι ελπίδες να βρεθούν επιζώντες στο κέντρο παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας στην Μπολόνια