Ο Οκτώβριος του 2025 σηματοδοτεί νέες φάσεις στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, με την οικονομική πίεση από τις δυτικές κυρώσεις, την κλιμάκωση των στρατιωτικών επιθέσεων και την αναβίωση της πυρηνικής ρητορικής του Κρεμλίνου να δημιουργούν ένα κρίσιμο και πολυδιάστατο γεωπολιτικό σκηνικό. Η αλληλεπίδραση αυτών των παραγόντων επηρεάζει όχι μόνο την ενεργειακή ασφάλεια, αλλά και τη σταθερότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.

«Μια μη φιλική πράξη προς τη Ρωσία»

Όχι μόνο οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις, αλλά και η συνεχιζόμενη άρνηση του Ρώσου ηγέτη να συμφωνήσει σε άμεση κατάπαυση του πυρός, οδήγησαν τον Αμερικανό Πρόεδρο να λάβει την απόφαση επιβολής νέων κυρώσεων εναντίον της ρωσικής κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Rosneft και της ιδιωτικής Lukoil.

Στη συνέχεια οι μεγάλες κρατικές πετρελαϊκές εταιρείες της Κίνας, συμπεριλαμβανομένων των PetroChina, SinoPec, CNOOC και Zhenhua Oil, ανέστειλαν τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα τις αγορές ρωσικού πετρελαίου, που μεταφέρεται μέσω θαλάσσης. Διεθνή ΜΜΕ εκτιμούν ότι η Κίνα σταμάτησε τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου προσωρινά, προκειμένου να αξιολογήσει τον αντίκτυπο των νέων αμερικανικών κυρώσεων.

Επιπρόσθετα ο Bloomberg και το Reuters εκτιμούν ότι τα ινδικά διυλιστήρια πετρελαίου αναμένεται να μειώσουν σημαντικά τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, αλλά η μείωση δεν θα είναι ούτε άμεση αλλά ούτε και ολική.

Εν τω μεταξύ, σε συντονισμό με την ανακοίνωση των αμερικανικών κυρώσεων, η Ε.Ε. ενέκρινε το 19ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, με κύριο στόχο να πληγεί ο ρωσικός ενεργειακός τομέας. Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις αφενός απαγορεύουν τις εισαγωγές ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ε.Ε., αφετέρου στοχοποιούν δεξαμενόπλοια του ρωσικού σκιώδους στόλου. Πέραν αυτών, η Ε.Ε. επέβαλε κυρώσεις σε ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και φορείς εκμετάλλευσης, που προμηθεύουν με στρατιωτικά και με διπλής χρήσης υλικά τη Ρωσία.

Αμέσως μετά την επιβολή των κυρώσεων, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε αυτές τις κυρώσεις για να πιέσει τη Ρωσία και τόνισε ότι «οι κυρώσεις αποτελούν μια μη φιλική πράξη προς τη Ρωσία». Μεταξύ άλλων, πρόσθεσε ότι «οι ενέργειες του Τραμπ βλάπτουν τις ρωσο-αμερικανικές σχέσεις και διαταράσσουν την παγκόσμια αγορά ενέργειας».

Προφανώς οι δηλώσεις του Πούτιν, όπως και άλλων Ρώσων αξιωματούχων για τις αμερικανικές κυρώσεις, συνιστούν μια σημαντική ρητορική που επιδιώκει να απαλλάξει τη Ρωσία από την άρνησή της να διαπραγματευτεί με την Ουκρανία ή να συμφωνήσει σε εκεχειρία.

Επιπτώσεις των κυρώσεων στη ρωσική οικονομία

Οι συνεχιζόμενες δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν συμβάλει σημαντικά στην οικονομική της αστάθεια. Ο αντίκτυπος των νέων κυρώσεων κατά της Rosneft και της Lukoil θα εξαρτηθεί από το πόσο καλά θα εφαρμοστούν οι κυρώσεις, από την αντίδραση των μεγάλων αγορών στην Ινδία και την Κίνα και από το κατά πόσον η Μόσχα μπορεί να παρακάμψει τα μέτρα.

Εν τω μεταξύ ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ ​​Μπέσεντ δήλωσε ότι οι κυρώσεις των ΗΠΑ επηρεάζουν ήδη τη ρωσική οικονομία, καθώς η Ινδία και πολλά κινεζικά διυλιστήρια έχουν σταματήσει να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο. Ο Μπέσεντ σημείωσε ότι η ρωσική οικονομία έχει ουσιαστικά μηδενική ανάπτυξη και πληθωρισμό άνω του 20%. Οι δηλώσεις αυτές είναι σε πλήρη αντίθεση με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, που αναφέρει (20 Οκτωβρίου) ότι ο ετήσιος πληθωρισμός της Ρωσίας ανέρχεται στο 8,2%.

Το Ινστιτούτο για την Ανάλυση του Πολέμου (ISW) τονίζει ότι τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιπροσώπευαν περίπου το 30% των συνολικών ομοσπονδιακών εσόδων της Ρωσίας το 2024, τα οποία είναι κρίσιμα για την ικανότητά της να χρηματοδοτεί τον πόλεμο με την Ουκρανία.

Ο Πούτιν απαίτησε την κατάληψη του Ποκρόφσκ

Τη χρονική περίοδο 23 Σεπτεμβρίου – 21 Οκτωβρίου 2025, οι ρωσικές δυνάμεις κέρδισαν 332 km² ουκρανικού εδάφους. Έκτοτε, η Ρωσία κατέχει το 19% του εδάφους της Ουκρανίας.

Από την προηγούμενη εβδομάδα οι ρωσικές δυνάμεις έχουν αυξήσει τις επιθετικές τους ενέργειες με στόχο την κατάληψη της πόλης Ποκρόφσκ της περιφέρειας Ντόνετσκ, όπου έχει αυξηθεί σημαντικά η συγκρουσιακή κατάσταση και σημειώνεται κορεσμός ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς ο Πούτιν απαιτεί την κατάληψή του μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου 2025.

Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Ρωσίας, στρατηγός Βαλερί Γκερασίμοφ, ισχυρίστηκε ότι οι ρωσικές δυνάμεις έχουν περικυκλώσει 31 ουκρανικά τάγματα στο Ποκρόφσκ της περιφέρειας Ντόνετσκ και 18 ουκρανικά τάγματα στο Κουπιάνσκ της περιφέρειας Χάρκοβο. Το ουκρανικό Γενικό Επιτελείο αναγνώρισε ότι η κατάσταση κοντά στο Ποκρόφσκ παραμένει δύσκολη, ενώ ο Ζελένσκι δήλωσε ότι ο ρωσικός στρατός υπερτερεί αριθμητικά των ουκρανικών στρατευμάτων με αναλογία οκτώ προς ένα.

Αντικειμενικός σκοπός των ρωσικών δυνάμεων είναι να καταλάβουν τα ζωτικής σημασίας εδάφη για την άμυνα της Ουκρανίας στα βορειοανατολικά της περιφέρειας Ντόνετσκ, συμπεριλαμβανομένης της «ζώνης φρουρίου». Η κατάληψή της θα επέτρεπε στις ρωσικές δυνάμεις αφενός να αποφύγουν μια μακρά χρονική περίοδο αιματηρών συγκρούσεων, αφετέρου να εισβάλουν με επιχειρησιακό πλεονέκτημα στα μετόπισθεν της Ουκρανίας.

Ρωσικές μαζικές επιθέσεις με drones και πυραύλους

Σύμφωνα με στοιχεία του ISW, την τελευταία εβδομάδα (22 έως 29 Οκτωβρίου), οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν συνολικά κατά της Ουκρανίας 559 drones (Shahed, Gerbera και άλλα), εννέα βαλλιστικούς πυραύλους (Iskander-M) και μεγάλο αριθμό κατευθυνόμενων βομβών ολίσθησης, που έπληξαν κυρίως ενεργειακές και πολιτικές υποδομές σε τουλάχιστον επτά μεγάλες πόλεις της κεντρικής και ανατολικής Ουκρανίας (Κίεβο, Οδησσό, Τσερνίχιβ, Σούμι, Ζαπορίζια, Ντνίπρο και Χάρκοβο). Να σημειωθεί επίσης ότι, κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου, οι ρωσικές δυνάμεις έπληξαν για έβδομη φορά υποδομές φυσικού αερίου.

Τα ρωσικά drones συνιστούν σημαντική απειλή κατά της Ουκρανίας. Ως εκ τούτου, το Κίεβο αποφάσισε να αυξήσει την παραγωγή drones αναχαίτισης και από τον Νοέμβριο του 2025 στοχεύει στην παραγωγή 500 έως 800 drones αναχαίτισης την ημέρα.

Η αύξηση των ρωσικών επιθέσεων με βόμβες ολίσθησης καταδεικνύουν ότι οι ρωσικές δυνάμεις εκμεταλλεύονται την παρούσα έλλειψη βλημάτων εδάφους – αέρος μεγάλου βεληνεκούς των ουκρανικών συστημάτων αεράμυνας, όπως για παράδειγμα τα βλήματα Patriot, τα οποία θα μπορούσαν να απειλήσουν τα ρωσικά αεροσκάφη σε μεγάλες αποστάσεις από τους στόχους.

Ο πόλεμος των drones και των πυραύλων στην Ουκρανία αποτυπώνει τη νέα μορφή του σύγχρονου πολέμου. Μια σύγκρουση τεχνολογίας, παραγωγικής αντοχής και ενεργειακής φθοράς, όπου κάθε πλήγμα μετρά περισσότερο ως μήνυμα ισχύος παρά ως απλή στρατιωτική επιτυχία.

Ουκρανικές επιθέσεις με drones εντός της Ρωσίας

Τα ουκρανικά drones συνέχισαν να στοχοποιούν κυρίως ρωσικές ενεργειακές υποδομές, προκειμένου αφενός να διαταράξουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ρωσίας, αφετέρου να περιορίσουν την προμήθεια καυσίμων προς τον ρωσικό στρατό. Το τελευταίο επταήμερο έπληξαν το διυλιστήριο πετρελαίου Rosneft Ryazan (ετήσιας παραγωγικής ικανότητας 17 εκατομμυρίων τόνων), τον υποσταθμό Balashovskaya 500 kV στην περιφέρεια Βόλγκογκραντ (τροφοδοτεί με ηλεκτρική ενέργεια εγκαταστάσεις της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας), το διυλιστήριο NS-Oil της περιφέρειας Ουλιάνοφσκ και το χημικό εργοστάσιο Stavrolen στο Κράι Σταυρούπολης.

Ο Ουκρανός Πρόεδρος δήλωσε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις στις επιθέσεις μεγάλου βεληνεκούς εντός της Ρωσίας χρησιμοποιούν εγχώρια όπλα σε ποσοστό 90-95% και ότι αυτές οι επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα να μειωθεί κατά 20% η συνολική δυνατότητα διύλισης πετρελαίου της Ρωσίας.

Η «πυρηνική σκιά» του Κρεμλίνου επανέρχεται στο προσκήνιο

Ο Πούτιν υπενθύμισε στα ΜΜΕ τις πρόσφατες ετήσιες ρωσικές ασκήσεις Grom της στρατηγικής πυρηνικής τριάδας. Μάλιστα, ισχυρίστηκε ότι οι ρωσικές δυνάμεις πυρηνικής αποτροπής, που υπερβαίνουν τις δυνατότητες όλων των άλλων πυρηνικών χωρών, είναι ικανές να εγγυηθούν την εθνική ασφάλεια της Ρωσίας και της Λευκορωσίας.

Ο Πούτιν και ο Γκερασίμοφ συζήτησαν «δημόσια» για τη διεξαγωγή της επιτυχούς δοκιμαστικής εκτόξευσης του υπό ανάπτυξη πυρηνοκίνητου βλήματος cruise Burevestnik (γνωστού στο ΝΑΤΟ ως SSC-X-9 Skyfall), που δύναται να φέρει πυρηνική κεφαλή, και όπως ισχυρίζεται το ρωσικό υπουργείο Άμυνας έχει βεληνεκές 14.000 km και μπορεί να ίπταται περισσότερες από 15 ώρες. Σύμφωνα με το περιοδικό αμυντικών-γεωπολιτικών θεμάτων «The War Zone», η δοκιμή του Burevestnik, που από κάποιους ειδικούς χαρακτηρίζεται ως «ένα μικροσκοπικό ιπτάμενο Τσερνόμπιλ», πραγματοποιήθηκε στις 21 Οκτωβρίου στο αρχιπέλαγος Νόβαγια Ζεμλία (Νέα Γη) της βόρειας Ρωσίας.

Στις 22 Οκτωβρίου, ο Πούτιν επέβλεψε μια άσκηση στρατηγικών πυρηνικών δυνάμεων, που περιελάμβανε δοκιμαστικές εκτοξεύσεις του διηπειρωτικού βαλλιστικού βλήματος Yars από το Πλέσετσκ (800 km βόρεια της Μόσχας), του βλήματος Sineva SLBM από το υποβρύχιο Μπριάνσκ στη Θάλασσα του Μπάρεντς, καθώς και βλημάτων cruise που εκτοξεύτηκαν από βομβαρδιστικά Tu-95MS.

Σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων (FAS), η Ρωσία βρίσκεται λίγο πριν από την ολοκλήρωση μιας δεκαετούς προσπάθειας αντικατάστασης όλων των στρατηγικών και μη στρατηγικών πυρηνικών της συστημάτων με νεότερες εκδόσεις. Όμως, παρά τη συνεχιζόμενη ρητορική έμφαση της Μόσχας για τις πυρηνικές της δυνάμεις, πληροφορίες δορυφορικών εικόνων και άλλων ανοικτών πηγών δείχνουν ότι ο πυρηνικός εκσυγχρονισμός της Ρωσίας προχωρά πολύ πιο αργά από ό,τι είχε προγραμματιστεί.

Η FAS εκτιμά ότι, στις αρχές του 2025, η Ρωσία διέθετε ένα απόθεμα 4.309 πυρηνικών κεφαλών, οι οποίες έχουν ήδη εκχωρηθεί για χρήση τόσο από τους στρατηγικούς εκτοξευτές μεγάλου βεληνεκούς όσο και από τις τακτικές πυρηνικές δυνάμεις μικρότερου βεληνεκούς (μη στρατηγικά πυρηνικά όπλα).

Μετά την επιβεβαίωση της δοκιμής του πυραύλου cruise Burevestnik, ο Ρώσος Πρόεδρος υπέγραψε νόμο με τον οποίο η Ρωσία αποσύρεται επίσημα από τη «Συμφωνία Διαχείρισης και Διάθεσης Πλουτωνίου».

Η εν λόγω συμφωνία του 2000 υποχρέωνε τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαθέσουν 34 τόνους πλουτωνίου οπλικής ποιότητας – αρκετό για χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές – προκειμένου να μεταποιηθεί σε καύσιμο για πολιτικούς πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Η απόφαση για τον τερματισμό της συμφωνίας διάθεσης πλουτωνίου επιβαρύνει περαιτέρω το ήδη εύθραυστο πλαίσιο ελέγχου των πυρηνικών όπλων.

Από την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, η Ρωσία έχει επανειλημμένα εξαπολύσει πυρηνικές απειλές κατά της Ουκρανίας και των Δυτικών συμμάχων της. Τις προηγούμενες ημέρες, Ρώσοι αξιωματούχοι προχώρησαν και σε απειλές κατά των Αμερικανών, ισχυριζόμενοι ότι οι πύραυλοι θα μπορούσαν να φτάσουν οπουδήποτε στη Βόρεια Αμερική, σε περίπτωση που οι Ηνωμένες Πολιτείες προμηθεύσουν την Ουκρανία με πυραύλους Tomahawk.

Πόλεμος τεχνολογίας, φθοράς και αποτροπής

Η σύγκρουση στην Ουκρανία εξελίσσεται σε πόλεμο τεχνολογίας, οικονομικής φθοράς και ψυχολογικής αποτροπής. Κάθε στρατιωτική και πολιτική κίνηση της Ρωσίας, από τις επιθέσεις με drones μέχρι τις πυρηνικές απειλές, επηρεάζει σημαντικά την κατάσταση ασφαλείας και την ενεργειακή ασφάλεια τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Βασίλης Γιαννακόπουλος, ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

Διαβάστε επίσης:

Νέα μείωση επιτοκίων από τη Fed κατά 25 μονάδες βάσης

Γαλλία: Η έννοια της συναίνεσης ενσωματώθηκε στον ορισμό του βιασμού στον ποινικό κώδικα – Ο ρόλος της υπόθεσης Πελικό

«Ρωσικό δάκτυλο» βλέπουν πίσω από το «μπλόκο» στην έκδοση μισθοφόρου στη Ρουμανία- Κατηγορείται για σχεδιασμό πραξικοπήματος