Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει πέντε σημαντικές «εποχές» στην ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου σε μια από τις πιο ολοκληρωμένες μελέτες μέχρι σήμερα σχετικά με το πώς αλλάζει η νευρωνική καλωδίωση από τη βρεφική ηλικία έως τα γηρατειά.

Η μελέτη, η οποία βασίστηκε σε σαρώσεις εγκεφάλου σχεδόν 4.000 ατόμων ηλικίας κάτω του ενός έως 90 ετών, χαρτογράφησε τις νευρωνικές συνδέσεις και τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτό αποκάλυψε πέντε ευρείες φάσεις, χωρισμένες σε τέσσερα κρίσιμα «σημεία καμπής» στα οποία η οργάνωση του εγκεφάλου κινείται σε μια διαφορετική τροχιά, περίπου στις ηλικίες των 9, των 32, των 66 και των 83 ετών.

«Κοιτάζοντας πίσω, πολλοί από εμάς νιώθουμε ότι η ζωή μας έχει χαρακτηριστεί από διαφορετικές φάσεις. Αποδεικνύεται ότι και οι εγκέφαλοι περνούν από αυτές τις εποχές», δήλωσε ο καθηγητής Duncan Astle, ερευνητής νευροπληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και κύριος συγγραφέας της μελέτης.

«Η κατανόηση ότι το δομικό ταξίδι του εγκεφάλου δεν είναι θέμα σταθερής προόδου, αλλά μάλλον ένα από τα λίγα σημαντικά σημεία καμπής, θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε πότε και πώς η καλωδίωσή του είναι ευάλωτη σε διαταραχές».

Η περίοδος ανάπτυξης της παιδικής ηλικίας διαπιστώθηκε ότι εκτείνεται από τη γέννηση έως την ηλικία των εννέα ετών, οπότε και μεταβαίνει στην εφηβική φάση – μια περίοδος που διαρκεί κατά μέσο όρο έως την ηλικία των 32 ετών.

Στις αρχές της δεκαετίας των 30 ενός ατόμου, η νευρωνική καλωδίωση του εγκεφάλου μεταβαίνει σε ενήλικη λειτουργία – η μεγαλύτερη περίοδος, που διαρκεί περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Ένα τρίτο σημείο καμπής γύρω στην ηλικία των 66 ετών σηματοδοτεί την έναρξη μιας φάσης «πρώιμης γήρανσης» της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου. Τέλος, ο «όψιμος γηράσκων» εγκέφαλος διαμορφώνεται περίπου στην ηλικία των 83 ετών.

Οι επιστήμονες ποσοτικοποίησαν την οργάνωση του εγκεφάλου χρησιμοποιώντας 12 διαφορετικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της αποτελεσματικότητας της καλωδίωσης, του πόσο διαμερισματοποιημένη είναι και του εάν ο εγκέφαλος βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε κεντρικούς κόμβους ή έχει ένα πιο διάχυτο δίκτυο συνδεσιμότητας.

Από τη βρεφική ηλικία έως την παιδική ηλικία, ο εγκέφαλός μας χαρακτηρίζεται από «ενοποίηση δικτύων», καθώς ο πλούτος των συνάψεων – των συνδετικών δομών μεταξύ των νευρώνων – στον εγκέφαλο ενός μωρού μειώνεται, με τους πιο ενεργούς να επιβιώνουν. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, διαπίστωσε η μελέτη, η αποτελεσματικότητα της καλωδίωσης του εγκεφάλου μειώνεται.

Εν τω μεταξύ, η φαιά και η λευκή ουσία αυξάνονται ταχέως σε όγκο, έτσι ώστε το πάχος του φλοιού – η απόσταση μεταξύ της εξωτερικής φαιάς ουσίας και της εσωτερικής λευκής ουσίας – να φτάνει στο μέγιστο και η φλοιώδης αναδίπλωση, οι χαρακτηριστικές ραβδώσεις στο εξωτερικό του εγκεφάλου, να σταθεροποιούνται.

Στη δεύτερη «εποχή» του εγκεφάλου, την εφηβεία, η λευκή ουσία συνεχίζει να αυξάνεται σε όγκο, επομένως η οργάνωση των δικτύων επικοινωνίας του εγκεφάλου βελτιώνεται ολοένα και περισσότερο. Αυτή η εποχή ορίζεται από τη σταθερά αυξανόμενη αποτελεσματικότητα των συνδέσεων σε ολόκληρο τον εγκέφαλο, η οποία σχετίζεται με την βελτιωμένη γνωστική απόδοση. Οι εποχές ορίζονταν από τον εγκέφαλο που παρέμενε σε μια σταθερή τάση ανάπτυξης για μια παρατεταμένη περίοδο, αντί να παραμένει σε μια σταθερή κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια.

«Σίγουρα δεν λέμε ότι οι άνθρωποι στα τέλη της δεκαετίας των 20 θα συμπεριφέρονται σαν έφηβοι ή ακόμα και ότι ο εγκέφαλός τους μοιάζει με αυτόν ενός εφήβου», δήλωσε η Alexa Mousley, επικεφαλής της έρευνας. «Είναι στην πραγματικότητα το μοτίβο της αλλαγής».

Πρόσθεσε ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου για ψυχικές διαταραχές, οι οποίες εμφανίζονται συχνότερα κατά την εφηβεία.

Γύρω στην ηλικία των 32 ετών παρατηρείται η ισχυρότερη συνολική μεταβολή. Γεγονότα της ζωής, όπως η γονεϊκότητα, μπορεί να παίζουν ρόλο σε ορισμένες από τις αλλαγές που παρατηρούνται, αν και η έρευνα δεν το εξέτασε ρητά. «Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες που γεννούν, ο εγκέφαλός τους αλλάζει μετά», δήλωσε ο Mousley. «Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να υπάρχει σχέση μεταξύ αυτών των ορόσημων και αυτού που συμβαίνει στον εγκέφαλο».

Από την ηλικία των 32 ετών, η αρχιτεκτονική του εγκεφάλου φαίνεται να σταθεροποιείται σε σύγκριση με τις προηγούμενες φάσεις, γεγονός που αντιστοιχεί σε ένα «οροπέδιο στη νοημοσύνη και την προσωπικότητα» με βάση άλλες μελέτες. Οι περιοχές του εγκεφάλου γίνονται επίσης πιο διαμερισματοποιημένες.

Τα δύο τελευταία σημεία καμπής ορίστηκαν από μειώσεις στη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου, οι οποίες πιστεύεται ότι σχετίζονται με τη γήρανση και την εκφύλιση της λευκής ουσίας στον εγκέφαλο.

Διαβάστε επίσης:

Ιταλία: Mεταμφιέστηκε στη νεκρή μητέρα του για να συνεχίσει να παίρνει τη σύνταξή της – Κρατούσε το πτώμα της στο σπίτι για 3 χρόνια

Αυστραλία: Η ακροδεξιά γερουσιαστής Χάνσον αποβλήθηκε από τη Γερουσία μετά την εμφάνισή της με τη μπούρκα

ΗΠΑ: Ανεμοστρόβιλος έπληξε τα προάστια του Χιούστον – Πάνω από 100 κατοικίες κατεστραμμένες