Η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι πλέον περιβαλλοντικό σύνθημα ούτε τεχνοκρατική λεπτομέρεια. Έχει εξελιχθεί σε κρίσιμο παράγοντα οικονομικής σταθερότητας για τη χώρα και τα νοικοκυριά. Κι όμως, για κάποιους εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σαν πολιτική επιλογή που μπορεί να καθυστερεί, την ώρα που το κόστος αυτής της καθυστέρησης πληρώνεται από την κοινωνία.

Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση αποκάλυψε μια παλιά αλήθεια: η βαθιά εξάρτηση της χώρας από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα δεν είναι απλώς ενεργειακή στρατηγική, αλλά δομική οικονομική αδυναμία. Σε λιγότερο από έναν χρόνο, δισεκατομμύρια ευρώ μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό, οι λογαριασμοί εκτοξεύθηκαν και η ενεργειακή φτώχεια εντάθηκε. Η εξάρτηση μεταφράστηκε άμεσα σε κοινωνικό κόστος, αποδυναμώνοντας τα εισοδήματα και την ανθεκτικότητα της οικονομίας.

Κι όμως, αντί η εμπειρία αυτή να οδηγήσει σε επιτάχυνση της μετάβασης, η δημόσια συζήτηση συχνά εγκλωβίζεται σε ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, προσχηματικές «ανησυχίες» και τεχνητά διλήμματα. Το ουσιαστικό ερώτημα αποφεύγεται: ποιοι ωφελούνται από τη διατήρηση της ενεργειακής εξάρτησης;

Την ίδια στιγμή, η ίδια η αγορά έχει ήδη απαντήσει. Οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην εξοικονόμηση και στην αποθήκευση δεν προχωρούν μόνο επειδή «το επιβάλλει η οικολογία», αλλά επειδή αποδίδουν οικονομικά. Οι αποφάσεις λαμβάνονται πλέον με καθαρά κριτήρια απόδοσης κεφαλαίου. Η ενεργειακή μετάβαση έχει πάψει να εξαρτάται αποκλειστικά από επιδοτήσεις και πολιτικές εξαγγελίες· έχει μετατραπεί σε αυτοτροφοδοτούμενη οικονομική διαδικασία.

Και αυτό δεν αποτελεί θεωρητική εκτίμηση, αλλά μετρήσιμο οικονομικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με αναλύσεις της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, η αυξημένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά έχει ήδη συμβάλει στη μείωση των τιμών ρεύματος σε επίπεδο χονδρικής. Ενδεικτικά, στη Γερμανία έχει καταγραφεί ότι, χωρίς τη συμβολή των φωτοβολταϊκών, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας το 2024 θα ήταν περίπου 15% υψηλότερες, με τη συνολική εξοικονόμηση για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και βιομηχανία να υπερβαίνει τα 6 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο pv magazine Deutschland.

Παράλληλα, η διείσδυση της πράσινης ενέργειας ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, στέλνοντας σαφές μήνυμα στα διεθνή κεφάλαια ότι μια χώρα επενδύει σε σταθερό, προβλέψιμο και χαμηλού κόστους ενεργειακό σύστημα, καθιστώντας την ελκυστικό προορισμό για παραγωγικές επενδύσεις, τεχνολογική ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας.

Η Ελλάδα διαθέτει άφθονες εγχώριες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η αξιοποίησή τους δεν είναι απλώς περιβαλλοντικά αναγκαία· είναι οικονομικά συμφέρουσα και εθνικά κρίσιμη. Μειώνει τις εισαγωγές καυσίμων, βελτιώνει το εμπορικό και συναλλαγματικό ισοζύγιο και περιορίζει την έκθεση της οικονομίας σε διεθνείς κρίσεις.

Το κρίσιμο πολιτικό διακύβευμα, ωστόσο, δεν είναι μόνο αν θα προχωρήσει η μετάβαση, αλλά πώς και για ποιους. Μια μετάβαση που περιορίζεται σε μεγάλες κεντρικές επενδύσεις και αφήνει τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις στο περιθώριο, κινδυνεύει να αναπαράγει ανισότητες και κοινωνική δυσπιστία.

Αντίθετα, μια αποκεντρωμένη μετάβαση με έμφαση στην εξοικονόμηση, την αυτοπαραγωγή και τις ενεργειακές κοινότητες μπορεί να μειώσει λογαριασμούς, να περιορίσει την ενεργειακή φτώχεια και να σταθεροποιήσει την οικονομία, μετατρέποντας τον πολίτη από παθητικό καταναλωτή σε ενεργό συμμέτοχο.

Η ενεργειακή μετάβαση φέρνει σταθερότητα· η καθυστέρησή της μεταφέρει κόστος στους πολλούς.

* Ο Βασίλης Τσολακίδης είναι βιοαρχιτέκτονας, σύμβουλος στρατηγικού σχεδιασμού για το Περιβάλλον, την Ενέργεια και το Κλίμα

Διαβάστε επίσης:

Αγροτικό: Δίκαια αιτήματα, ασφυκτικά όρια

Η Μπολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας αντιστέκεται και υπερασπίζεται το Σύνταγμα της και το διεθνές δίκαιο απέναντι στον Τραμπ

Σπέρνοντας διαφθορά, θερίζοντας ερήμωση