Τα τελευταία χρόνια οι προκλήσεις της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας είναι συστηματικές και με αυξημένη ένταση σε Αιγαίο, Έβρο, Κύπρο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η δράση της στην ευρύτερη γειτονιά μας, στη Λιβύη, στον Καύκασο, στο Ιράκ, στη Συρία επιβάλλει πολιτικές αποφασιστικού ρεαλισμού και όχι θεωρίες ανεδαφικού κατευνασμού απέναντι της.

Η Τουρκική ηγεσία, σταθερά και μεθοδικά έχει οικοδομήσει διάφορα αναθεωρητικά νέο-οθωμανικά ιδεολογήματα, όπως τα «σύνορα της οθωμανικής καρδιάς» και τη «Γαλάζια Πατρίδα». Όμως πλέον δεν μένει μόνο σε ρητορικά σχήματα. Τα έχει καταστήσει στρατηγικό δόγμα εφαρμοσμένης πολιτικής. Πέραν της υπογραφής του παράνομου μνημονίου με την προηγούμενη λιβυκή κυβέρνηση, η Τουρκία αναβάθμισε και διεύρυνε τη «χάρτα» των διεκδικήσεων της έναντι της Ελλάδας, μέσω τριών απαράδεκτων και προκλητικών επιστολών του εκπροσώπου της στον Ο.Η.Ε, Φεριντούν Σινιρλίογλου. Για πρώτη φορά το απαράδεκτο τουρκικό αίτημα για αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου συνδέεται με  ευθεία αμφισβήτηση της κυριαρχίας επ’ αυτών. Με δυο λόγια η αποστρατικοποίηση θεωρείται από τον τουρκικό αναθεωρητισμό ως προϋπόθεση για την ελληνική κυριαρχία.

Αυτή η ενέργεια προφανώς δεν έμεινε, ούτε και μπορούσε να μείνει, αναπάντητη από την Ελλάδα. Η Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στον Ο.Η.Ε κατέθεσε μια πλήρως εμπεριστατωμένη απαντητική επιστολή. Στην Άγκυρα γνωρίζουν πως η Ελλάδα δεν μπορεί να αποδεχτεί συζήτηση σε αυτήν τη βάση, καθώς είναι νομικά πλήρως αβάσιμη και παραμορφωτική των προβλέψεων της Λοζάννης. Είναι όμως και πολιτικά απαράδεκτη. Υπογραμμίζεται ότι η Ελλάδα έχει επίσημα εξαιρέσει, το 2015, από η δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου ζητήματα ασφάλειας, άμυνας και εδαφικής κυριαρχίας. Σε αυτές τις συνθήκες και λόγω της επιμονής της Τουρκίας να εντάσσει αυτά τα θέματα στην «ατζέντα» των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, εκ των πραγμάτων καθίσταται αδύνατη συμφωνία των δύο πλευρών επί κειμένου παραπομπής (συνυποσχετικού), της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Στα κομμάτια του ευρύτερου πάζλ των εξελίξεων ήρθε να προστεθεί και το νομισματικό σοκ που υφίσταται η Τουρκική οικονομία και η ραγδαία μείωση της αγοραστικής δύναμης των Τούρκων πολιτών. Σε αυτές τις συνθήκες ελλοχεύει  ο πειρασμός της «εκτόνωσης» των πραγματικών κοινωνικών προβλημάτων μέσω της δημιουργίας στο εξωτερικό μέτωπο εντάσεων ή ακόμα και κάποιας μορφής κρίσης με γειτονικές χώρες.

Το έτος 2022, είναι επίσης η επέτειος μνήμης των εκατό ετών από την καταστροφή της Σμύρνης, την βαρβαρότητα του ξεριζωμού και την προσφυγιά. Για την άλλη πλευρά όμως σηματοδοτεί τη νίκη επί «εισβολέων» που οδήγησε στη δημιουργία της σύγχρονης Τουρκίας. Υπάρχει λοιπόν η συναισθηματικά φορτισμένη ιστορική ύλη για έντονη δημόσια διπλωματία και ακραία ρητορική από τη μεριά της Άγκυρας, σε μια προεκλογική χρονιά. Μια χρονιά  που εκ των πραγμάτων θα χαρακτηρίζεται από έντονη αντιπαράθεση των πολιτικών δυνάμεων στο εσωτερικό.

Αυτά τα δεδομένα συνιστούν άθροισμα προϋποθέσεων για μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Δυστυχώς, σε αυτό το περιβάλλον δεν μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι η Τουρκία θα αλλάξει ρότα, ότι θα βελτιώσει τη στάση της μέσα στο 2022. Μάλλον το αντίθετο θα πράξει. Με την πίεση και των απαραίτητων πλέον για τον Ερντογάν, ακραίων εθνικιστών του Μπαχτσελί, η Άγκυρα θα γίνει πιο σκληρή και προκλητική. Ήδη με την έναρξη της Νέας Χρονιάς έχουμε τα πρώτα επιβεβαιωτικά δείγματα.

Δεν υπάρχουν μαγικοί τρόποι αντίδρασης. Η Ελλάδα θα ακολουθήσει τη στρατηγική της ανάσχεσης με διεύρυνση των διπλωματικών δικτύων και ερεισμάτων της και με ταυτόχρονη ενίσχυση των επιχειρησιακών-στρατιωτικών της δυνατοτήτων, επενδύοντας στην άμυνά της και αυξάνοντας το επίπεδο διπλωματικής και επιχειρησιακής εγρήγορσης και ετοιμότητας. Ο διάλογος παραμένει πάντα η επιθυμητή οδός διευθέτησης. Αλλά για να είναι ουσιαστικός η άλλη πλευρά θα πρέπει να σταματήσει να τον διαβρώνει και να τον δυναμιτίζει με απαράδεκτες, παράλογες και συνεχώς διευρυνόμενες απαιτήσεις ενός αυτοτροφοδοτούμενου μαξιμαλισμού. 

*Ο Γιώργος Κουμουτσάκος είναι βουλευτής Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία

Διαβάστε επίσης:

Συγκαλυμμένη «ανοσία της αγέλης»

Australian Open ή closed democracies;

47 ευρώ… τζάμπα