Δεν υπάρχει αμφιβολία για το ότι το κόμμα που έχει γεννήσει τα περισσότερα πολιτικά σενάρια είναι το Κίνημα Αλλαγής.

Από την πικρή στιγμή του θανάτου της τέως προέδρου του Φώφης Γεννηματά, την έναρξη και τη λήξη της διαδικασίας εκλογής νέου προέδρου και τον πρώτο μήνα μετά την ανάδειξη του Νίκου Ανδρουλάκη ως επικεφαλής του, το ΚΙΝΑΛ και το μέλλον του αποτελούν το θέμα μιας διαρκούς συζήτησης που θα κρατήσει πολύ καιρό. Τουλάχιστον μέχρι το στήσιμο της επόμενης κάλπης.

Η αποκαλούμενη «δημοσκοπική άνοιξη», που άρχισε από την απώλεια της Γεννηματά και συνεχίζεται, έχει δημιουργήσει μια σειρά ερωτήματα:

● Μπορεί αυτή η άνοδος να διαρκέσει ή μια δημοσκοπική «διόρθωση» είναι θέμα μερικών εβδομάδων ή μηνών, όπως συνέβη με το αντίστοιχο φαινόμενο του ΣΥΡΙΖΑ το 2008 υπό την ηγεσία του Αλέκου Αλαβάνου;

● Έχει αυτή η άνοδος χαρακτηριστικά αλλαγής στάτους του κόμματος, μιας μόνιμης ενίσχυσης σε επίπεδο στελεχών και ψηφοφόρων, ή θα δούμε τους σημερινούς δημοσκοπικούς «ψηφοφόρους» να επιστρέφουν στις αφετηρίες του 2019;

● Αν όντως ενισχυθεί, θα είναι σε θέση να απειλήσει τους δύο πυλώνες του νέου δικομματισμού;

● Αν η ενίσχυση είναι αξιοσημείωτη, ποιος θα εμφανίσει τις σημαντικότερες απώλειες; Η ΝΔ ή ο ΣΥΡΙΖΑ;

● Αν οι επόμενες – ή και οι μεθεπόμενες – κάλπες δεν βγάλουν αυτοδυναμία, είναι το ΚΙΝΑΛ διατεθειμένο να στηρίξει μια κυβέρνηση συνεργασίας και με ποιον;

Πολύ το βουητό, μεγάλη η συζήτηση, αλλά τίποτε που να προϊδεάζει για οριστικές απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα – τουλάχιστον μέχρι σήμερα.

Στόχος η δεύτερη θέση

Η ομιλία του Ανδρουλάκη στην Κ.Ο. του κόμματος την Κυριακή το πρωί και αυτή του επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Μιχάλη Κατρίνη το βράδυ της ίδιας μέρας, στο πλαίσιο της συζήτησης για την πρόταση μομφής που είχε καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν υπήρξαν ιδιαίτερα διαφωτιστικές για το αν έρχεται αλλαγή στη γνωστή γραμμή πλεύσης του κόμματος.

Ξεχώρισε όμως ένας νέος στόχος, αν και μη ομολογούμενος ευθέως: ο εξοβελισμός του ΣΥΡΙΖΑ από τον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τον οποίο θεωρεί αποτυχημένο σε αυτόν τον ρόλο, και η αντικατάστασή του από το ΚΙΝΑΛΛ.

● Πόσο ρεαλιστική είναι όμως αυτή η επιδίωξη;

● Γιατί το Κίνημα Αλλαγής μπορεί να επιτύχει αυτό που δεν επετεύχθη τα προηγούμενα δυόμισι χρόνια, μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2019;

● Είναι, τελικά, ο Ανδρουλάκης ικανότερος από τη Φώφη να επιτύχει την ολική επαναφορά του κόμματος στον παλαιό του ρόλο του πυλώνα του ελληνικού δικομματισμού;

● Ή μήπως η πολιτική συγκυρία είναι τελείως διαφορετική και το παιχνίδι ξαναπαίζεται με νέους όρους;

Σωτηρία και ταβάνι

Όταν, τον Ιούνιο του 2015, η Φώφη εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ διαδεχόμενη τον Ευάγγελο Βενιζέλο, παρέλαβε ένα κόμμα στα όρια της επιβίωσης, έβδομο στην κατάταξη, με ποσοστό μόλις 4,68%. Ενόψει του πολιτικού αδιεξόδου που είχε δημιουργήσει η κυβερνητική συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ στη διαμόρφωση και την υπογραφή δύο μνημονίων και μιας μεγάλης αναδιάρθρωσης του χρέους, η Γεννηματά πρωταγωνίστησε στη δημιουργία:

● Αρχικά της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, που περιλάμβανε το ΠΑΣΟΚ, τη ΔΗΜΑΡ και διάφορες κινήσεις πολιτών – μια κίνηση που έφερε την άνοδο από το 4,68% του Ιανουαρίου του 2015 στο 6,28% τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς.

● Εν συνεχεία του Κινήματος Αλλαγής, τον Νοέμβριο του 2017, με τη συμμετοχή της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, του Ποταμιού, που είχε λάβει το όχι ευκαταφρόνητο 4,09% τον Σεπτέμβριο του 2015, και του Γιώργου Παπανδρέου μαζί με τα υπολείμματα του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών, που τον Ιανουάριο του 2015 είχαν αποτύχει να μπουν στη Βουλή συγκεντρώνοντας 2,47%.

Αυτή η συνένωση δυνάμεων ωστόσο απέδειξε ακόμη μια φορά ένα κλασικό πολιτικό αξίωμα: στις περιπτώσεις πολιτικών συμμαχιών σχεδόν ποτέ ένα και ένα δεν κάνουν δύο. Το άθροισμα είναι σχεδόν πάντα μικρότερο. Έτσι η συμμαχία του 6,28%, του 4,09% και ενός απροσδιόριστου ποσοστού που θα προερχόταν, υποτίθεται, από τον ΓΑΠ απέφερε τον Ιούλιο του 2019 μόλις 8,10%. Αυτό συνέβη για δύο λόγους:

1. Επειδή ήδη από τον Ιούλιο του 2018, επτά μόλις μήνες μετά την προσχώρησή του, το Ποτάμι αποχώρησε, διασπάστηκε αφήνοντας ένα τμήμα του στο ΚΙΝΑΛ και εν συνεχεία εξαφανίστηκε από τον πολιτικό χάρτη αποτυγχάνοντας στις ευρωεκλογές του 2019. Εν τω μεταξύ είχε προλάβει να τροφοδοτήσει με έναν αξιοσημείωτο αριθμό στελεχών τη… Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη.

2. Επειδή η συνεισφορά του ΚΙΔΗΣΟ ήταν πολύ μικρότερη απ’ όσο θα έλπιζαν στο Κίνημα Αλλαγής.

Το αποτέλεσμα ήταν μια αύξηση δυνάμεων κατά μόλις 1,9% ύστερα από 4,5 χρόνια διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, η οποία έδινε το δικαίωμα στο ΚΙΝΑΛ να αντιπολιτεύεται με όλη του την άνεση από σοσιαλδημοκρατικές θέσεις μια κυβέρνηση η οποία εφάρμοσε ένα σκληρό (τρίτο) μνημόνιο και απώλεσε το πολιτικό πλεονέκτημα ελάχιστους μήνες μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.

Ήταν, αν μη τι άλλο, μια αποτυχία σε δύο επίπεδα:

● Η ΝΔ εκείνη την τετραετία άφησε πίσω της το 29% και κέρδισε σχεδόν 10 ποσοστιαίες μονάδες, οι οποίες τη βοήθησαν να πάψει πια να είναι ένα προβληματικό και ασταθές κόμμα και την επανέφεραν στην περιοχή του 40% (παρά κάτι ψιλά).

● Ο ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις πολιτικές καταιγίδες που τον έδειραν αλύπητα (σκληρή αφαίμαξη της μεσαίας τάξης, Μάτι, Μάνδρα, Συμφωνία των Πρεσπών) κατάφερε, παρά τη σαρωτική άνοδο της Νέας Δημοκρατίας, να χάσει μόλις 4,81% και από το 36,34% του Σεπτεμβρίου του 2015 να υποχωρήσει στο 31,53% τον Ιούλιο του 2019 παραμένοντας πυλώνας του νέου δικομματισμού.

Αμφίπλευρη διεύρυνση

Η κατάσταση στασιμότητας του Κινήματος Αλλαγής συνεχίστηκε και μετά τις εκλογές του 2019. Φαίνεται, ωστόσο, ότι ο αιφνίδιος θάνατος της Φώφης Γεννηματά, παραμονές της διαδικασίας εκλογής νέου προέδρου, κινητοποίησε με θετικό τρόπο τα ανακλαστικά ενός κοινού που πάντοτε βρισκόταν στον περίγυρο του ΚΙΝΑΛ, ακόμη κι αν δεν το ψήφιζε. Έτσι άρχισε η «δημοσκοπική άνοιξη» που ακόμη συνεχίζεται.

Για να γίνει κατανοητό το άλμα, ας συγκρίνουμε τρεις δημοσκοπήσεις της διαχρονικά αξιόπιστης εταιρείας ερευνών Pulse RC, οι οποίες διενεργήθηκαν:

● Η πρώτη στις 22-25 Οκτωβρίου 2021 (η Γεννηματά αποβιώνει στις 25 Οκτωβρίου, τελευταία ημέρα συλλογής των στοιχείων της έρευνας).

● Η δεύτερη στις 20-25 Νοεμβρίου 2021, τρεις εβδομάδες πριν από την ανάδειξη Ανδρουλάκη στην ηγεσία του κόμματος.

● Η τρίτη σε δύο φάσεις: 22-24 Ιανουαρίου και 26-29 Ιανουαρίου 2022.

Τα στοιχεία είναι κάτι παραπάνω από σαφή:

1. Το ΚΙΝΑΛΛ τον Οκτώβριο του 2021 εμφανίζει πρόθεση ψήφου 8%, όσο και το εκλογικό ποσοστό του 2019, που στην αναγωγή επί των εγκύρων γίνεται 8,5%.

2. Έναν μήνα αργότερα, τον Νοέμβριο, αφού πλέον η Φώφη έχει φύγει από τη ζωή, η πρόθεση ψήφου δείχνει 9,5% και η αναγωγή 10%.

3. Δύο ακόμη μήνες μετά, η πρόθεση ψήφου ανεβαίνει στο 14%, το οποίο με την αναγωγή γίνεται 14,5%.

Το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το πού, κατά τα φαινόμενα, οφείλεται η άνοδος του ΚΙΝΑΛΛ: σε συλλογή ψήφων από πολλές πλευρές. Το 14% της πρόθεσης ψήφου αποτελείται κατά 5,5% από τη συσπείρωση (71%) των ψηφοφόρων του 2019 και το υπόλοιπο 8,5% από νέες εισροές. Αναλυτικότερα η δομή αυτού του 14%:

● Το 39% αυτού του ποσοστού είναι ψηφοφόροι του ΚΙΝΑΛ το 2019.

● Το 23% είναι ψηφοφόροι της Ν.Δ. το 2019 (η Ν.Δ. χάνει προς το ΚΙΝΑΛ το 9% των ψηφοφόρων της, που ισοδυναμεί με 3,59% του εκλογικού σώματος).

● Το 22% είναι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ το 2019 (ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει προς το ΚΙΝΑΛ το 10% των ψηφοφόρων του, που ισοδυναμεί με 3,15% του εκλογικού σώματος).

Το υπόλοιπο 16% της δημοσκοπικής του δύναμης προέρχεται από λευκό, άκυρο, αποχή κ.λπ. (10,5%) και από άλλα κόμματα (5,5%).

Αβεβαιότητα

Προφανώς, όπως τονίσαμε και στην αρχή αυτής της ανάλυσης, δεν μπορεί να υπάρξει κανενός είδους βεβαιότητα για τη μελλοντική πορεία του Κινήματος είτε στις δημοσκοπήσεις είτε – ακόμη πιο σημαντικό – στις κάλπες, όποτε αυτές στηθούν. Προς το παρόν το μόνο που μπορούμε να εκτιμήσουμε είναι οι λόγοι για τους οποίους παρατηρείται μια αμφίπλευρη διεύρυνση της επιρροής του ΚΙΝΑΛ.

1. Στη ΝΔ φαίνεται ότι στοιχίζει αρκετά η κρίση εμπιστοσύνης προς τη διαχειριστική ικανότητα του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο σε αλλεπάλληλες έκτακτες καταστάσεις με κοινωνικό αποτύπωμα (φαινόμενο «Μήδεια» τον Φεβρουάριο του 2021, πυρκαγιές το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, χιονοπτώσεις του Ιανουάριου του 2022) εμφανίζει εξαιρετικά προβληματικές αντιδράσεις.

Αν προσθέσουμε και μια εύλογη δυσαρέσκεια που πηγάζει από τη διαχείριση και τα αποτελέσματα της πανδημίας, την περσινή βαριά ύφεση και την εξελισσόμενη περιπέτεια διαρκείας με τις τιμές της ενέργειας και πλήθους καταναλωτικών αγαθών, που οδεύουν προς νέα κορύφωση, οι απώλειες θα πρέπει να θεωρούνται μάλλον… μικρές – προς το παρόν τουλάχιστον.

Είναι πάντως χαρακτηριστικό το ότι η Ν.Δ. από το 34,5% (36,5% με αναγωγή επί των εγκύρων) τον Οκτώβριο του 2021, σύμφωνα πάντα με την Pulse RC, βρίσκεται πλέον στο 31% (32,5% με αναγωγή).

2. Στον ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται ότι πληρώνεται ακριβά η δημοσκοπική (και προφανώς πολιτική) στασιμότητα που παρατηρείται από την ήττα του 2019 και ύστερα, διάστημα κατά το οποίο ουδέποτε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης εμφανίστηκε να ανακάμπτει και να διεκδικεί με αξιώσεις το 31,53% του 2019. Οι λόγοι είναι προφανώς πολλοί, αλλά όχι της παρούσης.

Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί για λόγους επικαιρότητας ότι το δημοσκοπικό 23,5% του περασμένου Οκτωβρίου (24,5% με αναγωγή επί των εγκύρων) έχει περιοριστεί σε 22% (22,5% με αναγωγή) σε περίοδο που η αξιωματική αντιπολίτευση έχει θέσει ζήτημα εκλογών και έχει επενδύσει στην αύξηση της πόλωσης με τη ΝΔ, και μάλιστα σε περίοδο που είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και με πολλές παγίδες για την κυβέρνηση.

Προφανώς ο δρόμος μέχρι την κάλπη είναι μακρύς – ακόμη και αν υποθέσουμε ότι επαληθεύονται όσοι εκτιμούν ότι ο Μάιος δεν είναι οριστικά αποκλεισμένος ως μήνας εκλογών –, άρα τίποτε δεν αποκλείει να δούμε κι άλλες ανατροπές, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, σε ό,τι αφορά τη σημερινή επιρροή των τριών κομμάτων εξουσίας.

Είναι άλλωστε προφανές ότι υπάρχει έντονος κοινωνικός αναβρασμός, αλλά παραμένει άγνωστο εάν το πολιτικό σύστημα και ποια από τα κόμματα διαθέτουν – και σε ποιον βαθμό – τα κατάλληλα ανακλαστικά.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι φιλοδοξίες του ΚΙΝΑΛ προοιωνίζονται σύγκρουση με τους δύο πυλώνες του δικομματισμού, αφού Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ δεν θα αφήσουν τον τρίτο παίκτη να λεηλατήσει τα οικόπεδά τους. Με ποιον τρόπο; Και αυτό μένει να φανεί…

Διαβάστε επίσης

Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα για το ΚΙΝΑΛ

ΚΚΕ: Ψήφος δυσπιστίας κατά κυβέρνησης και διαχωριστικές από ΣΥΡΙΖΑ

Eurogroup: Επιτρέπει μόνο στοχευμένες παρεμβάσεις και ζητάει μείωση ελλείμματος