Τα σύννεφα του πολέμου στην Ουκρανία δεν επιτρέπουν σε κανέναν να δει με καθαρή ματιά τη διέξοδο της κρίσης. Τα νέα από τα πεδία της μάχης, οι έντονες διπλωματικές αψιμαχίες, τα πάθη που ξυπνούν και ο θρήνος δεν βοηθούν στην ψύχραιμη ανάλυση της κρίσης.

Αν όμως κάνουμε ένα βήμα πίσω, μπορούμε να εξετάσουμε, τουλάχιστον, κάποια σενάρια για το τέλος του πολέμου.

Σύντομος πόλεμος

Σύμφωνα με αυτό το σενάριο η Ρωσία κλιμακώνει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και πυκνώνει τα χτυπήματα με το πυροβολικό της. Μέχρι τώρα η ρωσική αεροπορία έχει κρατήσει «χαμηλό προφίλ», αλλά αν δοθεί εντολή για την απογείωση βομβαρδιστικών τα πράγματα θα γίνουν πολύ δύσκολα για τους Ουκρανούς. Σε συνδυασμό με έναν μαζικό κυβερνοπόλεμο μπορεί να προκληθεί μπλακ-άουτ στα δίκτυα ενέργειας και επικοινωνιών. Το Κίεβο πέφτει στα χέρια των Ρώσων, οι οποίοι εγκαθιστούν μία φιλορωσική κυβέρνηση μαριονέτα. Ο πρόεδρος Ζελένσκι δολοφονείται, ή καταφέρνει να διαφύγει. Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν αισθάνεται νικητής, αποσύρει κάποιες από τις δυνάμεις του, αλλά διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο. Εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς και η χώρα τους γίνεται δορυφόρος της Ρωσίας.

Το σενάριο αυτό θεωρείται πιθανό, αλλά η έκβασή του εξαρτάται από πολλούς ευμετάβλητους παράγοντες, όπως η αντίσταση των Ουκρανών και η αποτελεσματικότητα των Ρώσων. Το ερώτημα είναι αν τα σχέδια Πούτιν εξυπηρετούνται με την κατοχή μιας τόσο μεγάλης χώρας, όπου η Δύση εύκολα θα μπορούσε να οργανώσει και να εξοπλίσει ομάδες ανταρτοπολέμου.

Μακροχρόνιος πόλεμος

Η επέλαση των ρωσικών δυνάμεων επιβραδύνεται από επιμελητειακά προβλήματα και από την αποφασιστικότητα των Ουκρανών. Οι μεγάλες πόλεις αντιστέκονται στον κλοιό των Ρώσων, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τακτικές ανορθόδοξου πολέμου. Το ηθικό των Ουκρανών παραμένει υψηλό, εξασφαλίζονται δίοδοι εξοπλισμού τους από τη Δύση και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις συνεχίζονται επ΄ αόριστον. Το σενάριο αυτό θυμίζει την αιματηρή εκστρατεία των Ρώσων στη δεκαετία του 1990, με στόχο την κατάληψη του Γκρόζνι, στην Τσετσενία.

Κρίσιμα ερωτήματα γι αυτό το σενάριο είναι κατά πόσο η Ρωσία έχει αρκετές εφεδρείες για να κάνει έναν τέτοιο πόλεμο και κατά πόσο οι Ουκρανοί θα μπορέσουν να διεξάγουν έναν αποτελεσματικό ανταρτοπόλεμο, κινητοποιώντας και  πληθυσμούς που έχουν φιλορωσικές τάσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση, η έκβαση του πολέμου μπορεί να είναι όπως και εκείνη στο Αφγανιστάν. Το 1989 οι Ρώσοι έφυγαν από το Αφγανιστάν ύστερα από μία δεκαετία αιματηρού πολέμου, ταπεινωμένοι, αφήνοντας τη χώρα στα χέρια των Ισλαμιστών, τους οποίους εξόπλιζε η Δύση.

Ευρωπαϊκός πόλεμος

Πόσο πιθανό είναι να ξεφύγουν τα πράγματα και να διευρυνθούν τα μέτωπα; Εύλογο ερώτημα, το οποίο έρχεται στα χείλη πολλών μετά και την προειδοποίηση του Γάλλου προέδρου, Εμανουέλ Μακρόν, ότι «τα χειρότερα έπονται»…

Ο πρόεδρος Πούτιν εκμεταλλεύεται την προέλασή του στην Ουκρανία και επιχειρεί να  ξαναζωντανέψει την ρωσική αυτοκρατορία καταλαμβάνοντας κι άλλα εδάφη, σε χώρες όπως η Μολδαβία και η Γεωργία. Θα μείνει όμως απαθής η Δύση; Μπορεί αυτές οι χώρες να μην έχουν την ομπρέλα του ΝΑΤΟ, αλλά η Δύση θα πρέπει να φροντίσει να τους προσφέρει προστασία, οπότε ο πόλεμος παίρνει άλλα χαρακτηριστικά: «Ρωσία εναντίον Ευρώπης».  Οι ρωσικές απειλές προς τις χώρες της Βαλτικής, που έχουν τη ΝΑΤΟϊκή ομπρέλα προστασίας, θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες σε ένα τέτοιο σενάριο.

Ο μεγάλος κίνδυνος είναι η απευθείας στρατιωτική εμπλοκή του ΝΑΤΟ με τις ρωσικές δυνάμεις, καθώς το Άρθρο 5 της Συμμαχίας προβλέπει ότι αν κάποιο κράτος-μέλος δεχθεί επίθεση, τότε θεωρείται ότι η επίθεση απειλεί όλα τα κράτη-μέλη.

Το νέο ρωσικό δόγμα επιτρέπει την εξέταση αυτού του εφιαλτικού σεναρίου, παρόλο που είναι ενθαρρυντική η είδηση ότι ανάμεσα στο αμερικανικό Πεντάγωνο και το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, λειτουργεί ήδη μία «κόκκινη γραμμή» για να αποφευχθούν τα … λάθη.

Διπλωματική λύση

Παραμένει η καλύτερη δυνατή λύση αυτή τη στιγμή παρόλο που οι λογικές φωνές επικαλύπτονται από τον ήχο των όπλων.

«Τα όπλα μιλούν τώρα, αλλά ο δρόμος του διαλόγου πρέπει πάντα να παραμένει ανοιχτός», δήλωσε πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες. Ο πρόεδρος Μακρόν διατηρεί επικοινωνία με τον πρόεδρο Πούτιν. Οι αντιπροσωπείες Ρώσων και Ουκρανών έχουν ανανεώσει το ραντεβού τους για να αναζητήσουν, τουλάχιστον, μία συμφωνία για τη δημιουργία «ανθρωπιστικών διαδρόμων». Ο Πούτιν δείχνει ότι θα μπορούσε να συζητήσει μία εκεχειρία και σε περίπτωση που ανοίξει τέτοιος διάλογος, θα αναγκαστεί κι αυτός να κάνει κάποιες υποχωρήσεις.

Το ερώτημα είναι αν η Δύση μπορεί να προσφέρει αυτό που οι Αμερικανοί αποκαλούν «off ramp», δηλαδή την έξοδο από έναν αυτοκινητόδρομο. Άρα, μεγάλο βάρος στην προσπάθεια να επικρατήσει το καλό σενάριο, πέφτει στη Δύση, η οποία μέχρι τώρα επιμένει στη λογική του εξοπλισμού της Ουκρανίας και της απομόνωσης της Ρωσίας.

Ανάλογο βάρος σηκώνουν οι ηγεσίες της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Πόσο θα συνεχίσει να αντέχει ο Πούτιν, όταν αρχίσουν να γυρίζουν οι σοροί  νεκρών στρατιωτών στη Ρωσία και αγριέψουν τα πράγματα για τον μέσο Ρώσο πολίτη εξαιτίας των κυρώσεων; Κι από την άλλη, πόσο αντέχει ο Ζελένσκι να βλέπει την χώρα του να μετατρέπεται σε ερείπια;

Ένας συμβιβασμός θα ήταν καλύτερος για όλες τις πλευρές, λένε όσοι εξακολουθούν να κυριαρχούνται από τη λογική και όχι από τα πάθη και τα συναισθήματα.

Έξωση του Πούτιν

Όταν πάτησε το κουμπί, ο Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι «είναι έτοιμος για κάθε αποτέλεσμα». Δηλαδή ακόμα και για την πολιτική εξόντωσή του εξαιτίας του πολέμου;

Αυτό ακούγεται σχεδόν απίθανο, αλλά καθώς εξελίσσεται ένας πόλεμος με απρόβλεπτο τέλος, η πολιτική εξόντωση του Πούτιν «είναι πλέον τόσο πιθανή, όσο και μία αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο», όπως λέει ο καθηγητής Λόρενς Φρίντμαν, του Kings College στο Λονδίνο.

Πού στηρίζει αυτή την άποψη ο καθηγητής Φρίντμαν; Στο εξής σενάριο: Ο πόλεμος εξελίσσεται καταστροφικά για την Ρωσία, οι Ουκρανοί αναδιοργανώνονται και αντιστέκονται, οι κυρώσεις αρχίζουν να πονούν τους Ρώσους και ο Πούτιν χάνει τη λαϊκή στήριξη. Χρησιμοποιεί την αστυνομία για να καταστείλει πιθανές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, αλλά η ελίτ στρέφεται εναντίον του, βλέποντας τον κίνδυνο να χάσει τα προνόμιά της. Η Δύση καθιστά σαφές ότι αν φύγει από τη μέση ο Πούτιν αίρονται οι κυρώσεις, η ελίτ ασκεί πιέσεις, ο Βλαντίμιρ Πούτιν αποσύρεται σε κάποιο θέρετρο και η νέα, μετριοπαθής ρωσική ηγεσία κάθεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις με τη Δύση. Ωραίο σενάριο για όσους ακούν το όνομα «Πούτιν» και αισθάνονται δυσανεξία.

Συμπέρασμα

Ο κόσμος έχει ήδη αλλάξει. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανοίγει το κεφάλαιο του νέου Ψυχρού Πολέμου. Κι αν το δεχτούμε αυτό, τότε  τα σενάρια που εξετάζονται οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει επιστροφή στο χθες, στο «status quo ante». Αλλά τουλάχιστον με κάποιον συνδυασμό από αυτά τα σενάρια μπορεί να επιτευχθεί μία λύση για να σταματήσει εδώ η αιματοχυσία. Ας ματώσουν οι ηγέτες, οι ελίτ, αλλά όχι οι λαοί.  Ακούγεται μόνον ως ευχή, αλλά πρέπει να είναι στόχος. Τουλάχιστον για όσους παραμένουν ψύχραιμοι, παρά τις κραυγές του πολέμου.

Διαβάστε επίσης:

Στα χέρια των Ρώσων το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια (Videos)

Η διπλή ζωή του Λαβρόφ: Ξεμυαλίστηκε από νεαρή υπάλληλο του Ρωσικού ΥΠΕΞ – Αριστοκράτισσα με τεράστια περιουσία (Photos)

Οι εκτός λίστας «ολιγάρχες» και οι personae non gratae ρωσικές εταιρείες