Πριν ακόμα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο κυβερνοεπιθέσεων που θα μπορούσαν να εκδηλωθούν σε διάφορα σημεία και να προκαλέσουν αλυσιδωτά προβλήματα σε υπολογιστικά δίκτυα ανά τον κόσμο.

Αν και μέχρι στιγμής δεν έχουν παρουσιαστεί τέτοιας έκτασης προβλήματα, ο κυβερνοπόλεμος είναι γεγονός, αλλά αφορά την Ρωσία και την Ουκρανία.

Η αρχή του κυβερνοπολέμου

Το 2021, ομάδες που έχουν διασυνδέσεις με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες άρχισαν να προετοιμάζουν το έδαφος για την στρατιωτική επιχείρηση, σύμφωνα με ειδικούς της Microsoft.

Microsoft Documents Over 200 Cyberattacks by Russia Against Ukrainehttps://t.co/2gQOchY4cS

— Prof. Dr. Dennis-Kenji Kipker (@Dennis_Kipker) May 11, 2022

Η εταιρία λέει ότι οι Ρώσοι χάκερς εξασφάλισαν πρόσβαση σε δίκτυα αρκετών ουκρανικών υπηρεσιών ενέργειας και παρόχων ΙΤ, ήδη από τα τέλη του 2021. Κάποιοι από αυτούς τους στόχους δέχθηκαν επιθέσεις το 2022 , με καταστροφικούς ιούς που έσβησαν διάφορες πληροφορίες και έθεσαν εκτός λειτουργίας πολλούς υπολογιστές.

Russia’s cyberattacks paved the way for invasion of Ukraine by targeting the KA-SAT satellite network.

🇷🇺 cyber operations are integral part of its war against Ukraine and threaten European security.

Poland, EU and our allies cooperate to support 🇺🇦 and stop the aggression.

— Ministry of Foreign Affairs 🇵🇱 (@PolandMFA) May 10, 2022

Πριν από την εισβολή

Τις εβδομάδες πριν από την εισβολή παρατηρήθηκαν μαζικές κυβερνοεπιθέσεις εναντίον ουκρανικών στόχων.

Τον Ιανουάριο εντοπίστηκε το κακόβουλο λογισμικό WhisperGate σε αρκετούς υπολογιστές στην Ουκρανία. Η επίθεση με το συγκεκριμένο λογισμικό θύμισε αυτό που είχε συμβεί το 2017, όταν οι Ρώσοι είχαν πλήξει συστήματα υπολογιστών στις ΗΠΑ με το λογισμικό NotPetya, που είχε αντίστοιχες συνέπειες με το WhisperGate: Πολλά συστήματα που εξυπηρετούν το τραπεζικό σύστημα στην Ουκρανία τέθηκαν προσωρινά εκτός λειτουργίας και  παρουσιάστηκαν προβλήματα σε κυβερνητικούς ιστότοπους.

Τις τελευταίες μέρες πριν από την εισβολή, σύμφωνα με την σλοβακική εταιρία προστασίας υπολογιστών ESET, διαπιστώθηκαν νέες επιθέσεις με κακόβουλο λογισμικό, κάτι που δείχνει ότι προετοιμαζόταν το έδαφος για την ρωσική επίθεση.

Το βρετανικό Εθνικό Κέντρο Κυβερνοασφάλειας (NCSC) ανακοίνωσε ότι είναι «σχεδόν βέβαιο» πως πίσω από την διασπορά του κακόβουλου λογισμικού Whispergate βρίσκεται η ρωσική στρατιωτική αντικατασκοπεία.

Ο πόλεμος αρχίζει

Τις πρώτες ώρες της 24^ης Φεβρουαρίου, όταν οι ρωσικές δυνάμεις άρχισαν την προέλαση στην ανατολική Ουκρανία, χάκερς κατέλαβαν δεκάδες χιλιάδες δορυφορικά μόντεμ διαδικτύου στην Ουκρανία, αλλά και σε άλλες χώρες στην Ευρώπη. Αυτή είναι μία από τις μεγαλύτερες κυβερνοεπιθέσεις, με βάση τις πληροφορίες που έχουν δημοσιοποιηθεί.

Η επίθεση εναντίον του δικτύου που ελέγχεται από την αμερικανική Viasat «προκάλεσε τεράστια απώλεια επικοινωνιών», δήλωσε ο Βίκτορ Ζόρα, ουκρανός ειδικός σε θέματα ασφάλειας διαδικτύου.

Η Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατηγόρησαν ευθέως την Ρωσία για την επίθεση αυτή, επικαλούμενες «πληροφορίες των βρετανικών και αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών».

A report released by Microsoft suggests that Russian military and cyber-attacks have operated in tandem throughout the war, albeit on a smaller scale than expected https://t.co/tNwccoG21L

— The Economist (@TheEconomist) May 11, 2022

Υβριδικός πόλεμος

Μετά την εισβολή, Ρώσοι χάκερς έπληξαν πολλούς ουκρανικούς οργανισμούς, μεταξύ αυτών και εταιρίες διαχείρισης πυρηνικής ενέργειας, Μέσα Ενημέρωσης και κυβερνητικές υπηρεσίες, όπως λέει η Microsoft.

Αν και είναι δύσκολο να εξακριβωθούν οι στόχοι κάθε επίθεσης, ένα αξιοσημείωτο περιστατικό συνέβη την 1^η Μαρτίου, όταν πυραυλική επίθεση με στόχο τον πύργο της τηλεόρασης του Κιέβου συνέπεσε με εκτεταμένες καταστροφικές κυβερνοεπιθέσεις σε Μέσα Ενημέρωσης που έχουν την έδρα τους στο Κίεβο.

Ύστερα από λίγες μέρες η Microsoft εντόπισε μία ρωσική ομάδα που είχε προσβάλει ουκρανική εταιρία πυρηνικής ενέργειες, όταν μάλιστα ο ρωσικός στρατός καταλάμβανε τον πυρηνικό σταθμό στην Ζαπορίζια, που είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη.

«Διαπιστώνουμε ότι οι Ρώσοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν συντονισμένες επιθέσεις για να επιτυγχάνουν τους στόχους τους στην Ουκρανία», δήλωσε η Αν Νόιμπεργκερ, αξιωματούχος αρμόδια για θέματα κυβερνοασφάλειας στον Λευκό Οίκο.

We strongly condemn the malicious cyber activity conducted by #Russia against #Ukraine, which facilitated Russia´s illegal invasion.

Cyberattacks are an integral part of Putin’s war and of Russia’s irresponsible behaviour in cyberspacehttps://t.co/mUGEzlF1bu pic.twitter.com/U5DuobGCs7

— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) May 10, 2022

Βιομηχανικές επιθέσεις

Στις 12 Απριλίου, οι εταιρίες Zhora, ESET και η αρμόδια ουκρανική υπηρεσία για την κυβερνοασφάλεια, ανακοίνωσαν ότι μία ομάδα Ρώσων χάκερς, γνωστή ως «Sandworm», που το 2015 είχε χτυπήσει το ουκρανικό δίκτυο ηλεκτροδότησης, επιχείρησε να προκαλέσει ενεργειακό μπλακ-άουτ στην Ουκρανία.

Οι χάκερς, που πιστεύεται ότι ανήκουν στο σύστημα της ρωσικής στρατιωτικής αντικατασκοπείας, είχαν κατασκευάσει το κακόβουλο λογισμικό Industroyer 2, που θα μπορούσε να ελέγξει μηχανήματα και ηλεκτρικά συστήματα του δικτύου ηλεκτροδότησης της Ουκρανίας, προκαλώντας γενική διακοπή ρεύματος σε τουλάχιστον 2 εκατομμύρια σπίτια. Η επίθεση απετράπη, αλλά τα προβλήματα ήταν μεγάλα, όπως λένε Ουκρανοί αξιωματούχοι.

Χάκερς-ακτιβιστές

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος η Ουκρανία ζήτησε από «χακτιβιστές», δηλαδή από χάκερς – ακτιβιστές,  να βοηθήσουν για να ανακοπούν οι ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις. Ανταποκρίθηκαν πολλοί και μάλιστα κάποιοι έχουν ανεβάσει στα social media στοιχεία για να αποδείξουν πως συμμετείχαν σε προσπάθειες απόκρουσης ρωσικών κυβερνοεπιθέσεων.  Πάντως στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αδύνατο να ελεγχθεί η ακρίβεια αυτών των ισχυρισμών.  

Αντίστοιχα, έχουν εκδηλωθεί κυβερνοεπιθέσεις εναντίον ρωσικών υπηρεσιών και εταιριών, αλλά από την πλευρά της Μόσχας δεν έχει ανακοινωθεί τίποτα.

Διαβάστε επίσης:

Καθησυχάζει η ΕΕ για τις μειωμένες παραδόσεις ρωσικού αερίου μετά το ουκρανικό «μπλόκο»

Oι περισσότεροι από τους εισαγωγείς φυσικού αερίου έχουν ήδη ανοίξει λογαριασμούς σε ρούβλια, λέει ο Ντράγκι

Δίκη Τζόνι Ντεπ: Πώς η Κέιτ Μος μπορεί να αποδειχθεί σε μάρτυρα-κλειδί για τον ηθοποιό