Λίγο πριν από τη δύση του ήλιου, με το φως να τρεμοπαίζει νωχελικά, τη σιωπή να απλώνεται σε ολόκληρο τον Αρχαιολογικό Χώρο της Ελευσίνας και με άηχες «φωνές» εγκλωβισμένες στα ερείπιά του, μια μαυροντυμένη γυναίκα, κρατώντας ένα ιδιότυπο κοντάρι, σαν νεκρικό δρεπάνι, μας καθοδηγεί στο μυσταγωγικό ταξίδι του Ρομέο Καστελούτσι.

Ένα ταξίδι χωρίς λόγο αλλά γεμάτο εικόνες και συμβολισμούς που παραπέμπουν στη μητρότητα, τη γέννηση, τη ζωή, τον θάνατο και την προσδοκία της κάθαρσης. Και που ο τίτλος του έχει διττή σημασία: «Μα» είναι η πρώτη συλλαβή ενός βρέφους, που έχει τις ρίζες της στον όρο μήτρα, και «μα» είναι αντιθετικός σύνδεσμος, που εκφράζει αμφιβολία.

Σ’ αυτή τη περιπατητική site specific περφόρμανς αντιμετωπίσαμε με έκπληξη την παραδοξότητα των συναισθημάτων μας στην αυθόρμητη σύζευξή τους μέσα μας. Σαν «ηδονοβλεψίες» παρακολουθήσαμε αρχικά ένα σύμπλεγμα σωμάτων σε μια παθιασμένη, βίαιη ερωτική πάλη. Έπειτα σκαρφαλώσαμε ασθμαίνοντας στην κορυφή ενός «λόφου» αντικρίζοντας το Τελεστήριο, δηλαδή τον σημαντικότερο χώρο του Ιερού, τον τόπο στον οποίο γίνονταν οι λατρευτικές τελετές των Ελευσινίων Μυστηρίων.

Εκεί μας υποδέχτηκαν πέντε νέες, σύγχρονες μητέρες, που έβγαζαν με θήλαστρα από το στήθος τους γάλα και το συνέλεγαν σε ένα γυάλινο δοχείο για να το προσφέρουν αργότερα στη μητέρα γη.

Ταυτόχρονα ο χώρος κατακλύστηκε από 37 γυναικείες μορφές όλων των ηλικιών που ταλαντεύονταν στον ρυθμό της αναπνοής τους. Όλες μαυροντυμένες και μαντιλοφορούσες, παρέπεμπαν σε πρόσωπα της μεσογειακής υπαίθρου. Όλες, σαν ένα ενιαίο σώμα, μέσα από τελετουργικά δρώμενα βυθίστηκαν σε ένα βουβό, αγωνιώδες παραλήρημα δίχως τελεία. Κάποια ξέφυγε, γδύθηκε, έβαψε το κορμί της μαύρο. Μια άλλη γυμνώθηκε και, σαν λευκό μαρμάρινο άγαλμα, περπάτησε πάνω στις πλάτες των πεσμένων γυναικών.

Ένας άσπρος σκύλος μπλέχτηκε ανάμεσα τους, έτρεξε όταν έτρεξαν, αφήνιασε όταν χόρευαν, στροβιλίστηκε αρπάζοντας ένα δικό τους ρούχο, αφουγκράστηκε τους τριγμούς της νύχτας όταν εκείνες ακινητοποιήθηκαν. Ένας υποβλητικός, απόμακρος ήχος γέμισε με δέος την ατμόσφαιρα.
Και εμείς, ανάμεσα στο παρελθόν και στο σήμερα, συνεχίσαμε την περιπλάνησή μας αναζητώντας έναν δρόμο, το σκαρίφημα ενός μονοπατιού που θα μας οδηγήσει στον βαθύτερο εαυτό μας.

Ο αέρας φυσούσε ξεδιάντροπα. Κατηφορίσαμε. Ο ήλιος έδυε «βάφοντας» με τις τελευταίες ροδόχρωμες ακτίνες του ένα μεγάλο ολόχρυσο τέμπλο, τον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου», όπως τον απέδωσε ο Ιταλός αναγεννησιακός ζωγράφος Σιμόνε Μαρτίνι (1333).

Και τότε, οι γυναίκες αφανίστηκαν μέσα σε μαύρες πλαστικές σακούλες, ενώ στην είσοδο του Πλουτώνιου Σπηλαίου, που σύμφωνα με την αρχαία παράδοση συμβολίζει την κάθοδο στον Άδη, εμφανίστηκε ένας σύγχρονος Ορέστης, ένας ξένος, ένας αληθινός μητροκτόνος:

Ο Filippo Adamo, που σκότωσε τη μητέρα του πριν από 23 χρόνια και έχει πια εκτίσει την ποινή του. Αυτός ο ιερόσυλος άνδρας – καθώς στα Ελευσίνια Μυστήρια απαγορευόταν η είσοδος σε βαρβάρους, δολοφόνους και δη μητροκτόνους – πλησίασε αργά το σπήλαιο, χάιδεψε τα εναπομείναντα ερείπια γύρω του και επέστρεψε στη γη το μητρικό γάλα – έτσι όπως έκαναν πάνω στους Τάφους οι «Χοηφόρες» του Αισχύλου. Η τελευταία σκηνή τον βρίσκει γονατισμένο μπροστά στην Παρθένο Μαρία με ένα ξερό κλαδί στο χέρι να προσδοκά τη συγχώρεση.

Φεύγουμε σκεπτικοί αφήνοντάς τον στη μοναξιά του. Η υπέροχη εμπειρία που μας πρόσφερε ο Καστελούτσι έφθασε στο τέλος της.

Και παρ’ όλη την πραγματικότητα, που τώρα εισβάλλει ορμητικά μπροστά μας αποκαλύπτοντας τις ποδοπατημένες ικεσίες μας, νοιώθουμε ανάταση.

Διαβάστε επίσης:

Parchman Farm Blues: Αντιλαλούν οι φυλακές του Μισισιπή ξεχειλίζοντας μουσική

Πέθανε ο Φερνάντο Μποτέρο

Ταινίες Πρώτης Προβολής: Δράμα, κωμωδία και ο Ηρακλής Πουαρό του Κένεθ Μπράνα