Στα Παιδικά Χωριά SOS επικρατεί μια παράδοξη κατάσταση που σοκάρει όποιον την αντικρίζει. Δεκάδες σπίτια αν και έτοιμα για να φιλοξενήσουν παιδιά που έχουν ανάγκη, παραμένουν σφραγισμένα, με έντονα τα σημάδια της εγκατάλειψης.

Την ίδια στιγμή, νοσοκομεία και εισαγγελίες αναζητούν εναγωνίως θέσεις φιλοξενίας για ανήλικους που απομακρύνονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον λόγω κακοποίησης, παραμέλησης ή σοβαρών κινδύνων.

Αιτία; Οι νομοθετικές ρυθμίσεις που εισήγαγε η κα Δόμνα Μιχαηλίδου μετά το σκάνδαλο της «Κιβωτού του Κόσμου», μια νομοθεσία που παρουσιάστηκε ως «εξυγιαντική» αλλά στην πράξη αποδεικνύεται βαθιά προβληματική. Αντί να προστατέψει τα παιδιά, τα αφήνει εκτός των χώρων που δημιουργήθηκαν ακριβώς για εκείνα.

Με τη νομοθετική ρύθμιση για τις Δομές, με βασικό στόχο την αποϊδρυματοποίηση (ιδίως των παιδιών) και την ένταξη στην αγορά εργασίας ενηλίκων και ευάλωτων ομάδων, θεσπίστηκε ανώτατο όριο 20 παιδιών ανά «δομή φιλοξενίας». Η διάταξη αυτή ίσως μοιάζει λογική όταν αναφέρεται σε ένα ενιαίο κτίριο. Αλλά τα Παιδικά Χωριά SOS δεν μοιάζουν με καμία άλλη δομή. Δεν είναι ένα ίδρυμα, αλλά μια κοινότητα. Ένα συγκρότημα από πολλά ανεξάρτητα σπίτια, το καθένα σχεδιασμένο να λειτουργεί αυτόνομα, να θυμίζει οικογενειακό περιβάλλον, να καλύπτει τις ανάγκες μικρών ομάδων παιδιών.

Στο Χωριό της Βάρης, για παράδειγμα, υπάρχουν δώδεκα κατοικίες, χτισμένες με δωρεές, καθεμιά με δυνατότητα φιλοξενίας πέντε παιδιών. Συνολική δυνατότητα, εξήντα ανήλικοι. Ωστόσο, ο νόμος αντιμετωπίζει ολόκληρο το χωριό – και τα δώδεκα σπίτια μαζί – ως μία δομή. Άρα, επιτρέπεται να ζουν εκεί μόνο είκοσι παιδιά.

Το αποτέλεσμα είναι σχεδόν σουρεαλιστικό αφού επτά από τα δώδεκα σπίτια παραμένουν κλειστά. Σπίτια έτοιμα, ζεστά, με κρεβάτια στρωμένα και δωμάτια που περιμένουν παιδιά αλλά μένουν αχρησιμοποίητα. «Είναι κρίμα, είναι αμαρτία, είναι ντροπή», αναφέρουν άνθρωποι των Χωριών SOS. Κάποια από αυτά τα σπίτια ήδη εμφανίζουν υγρασία, μούχλα, και φθορές που δεν ταιριάζουν σε ένα μέρος αφιερωμένο στην προστασία της παιδικής ηλικίας.

Την ώρα που οι χώροι αυτοί μαραζώνουν, περιπτώσεις παιδιών που χρήζουν άμεσης φιλοξενίας συσσωρεύονται. Νοσοκομεία φιλοξενούν παιδιά για μέρες ή και εβδομάδες, επειδή δεν υπάρχει διαθέσιμη θέση σε δομή προστασίας. Οι εισαγγελίες αναζητούν λύσεις «εδώ και τώρα», και βρίσκουν μπροστά τους έναν παράλογο περιορισμό που ακυρώνει την ουσία του παιδικού χωριού που είναι η ικανότητα να φιλοξενεί σε πολλά σπίτια πολλές μικρές «οικογένειες» ταυτόχρονα.

Το ίδιο φαινόμενο δεν περιορίζεται στη Βάρη. Αντίστοιχα προβλήματα καταγράφονται στη Θεσσαλονίκη, την Αλεξανδρούπολη και το Ηράκλειο. Παντού, σπίτια που χτίστηκαν για να προστατεύσουν παιδιά έχουν μετατραπεί σε «μουσειακά εκθέματα», όμορφα, αχρησιμοποίητα, και σιωπηλά.

Το οικογενειακό μοντέλο που απειλείται

Εξίσου σοβαρή είναι η δεύτερη επίπτωση του νόμου. Η επιβολή του οκτάωρου προσωπικού σε όλες τις δομές παιδικής προστασίας. Το μέτρο αυτό αγνοεί πλήρως το «DNA» των Παιδικών Χωριών SOS. Για πενήντα χρόνια στην Ελλάδα – και σε 136 χώρες παγκοσμίως – το μοντέλο αυτό βασίζεται σε μία βασική, αδιαπραγμάτευτη αρχή. Το παιδί ζει σε ένα σπίτι με μια σταθερή «μαμά», που βρίσκεται εκεί μέρα και νύχτα, για τρεις εβδομάδες συνεχόμενα. Στην τέταρτη εβδομάδα αναλαμβάνει μια «θεία». Είναι ένα οικογενειακό σύστημα που δεν επιχειρεί να μιμηθεί τη μεταβλητότητα του ιδρύματος, αλλά να αντικαταστήσει την οικογενειακή απώλεια με μια σταθερή σχέση.

Η αντικατάσταση αυτών των φιγούρων από προσωπικό οκταώρου σημαίνει ότι τα παιδιά θα βλέπουν διαφορετικούς εργαζόμενους κάθε μέρα, διαφορετικά πρόσωπα την ημέρα και τη νύχτα. Το στοιχείο της συνέχειας που αποτελεί θεμέλιο στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού, εξαφανίζεται. Το μοντέλο των Παιδικών Χωριών SOS πρακτικά καταργείται. Ένα σύστημα που λειτουργεί με επιτυχία σε 136 χώρες απειλείται να διαλυθεί στην Ελλάδα από νομοθετική ρύθμιση της κυβέρνησης.

Και αν η κα Ζαχαράκη έχει υποσχεθεί νομοθετικές αλλαγές προκείμενου να μην χαθεί ο «χαρακτήρας» των Χωριών SOS και να λειτουργήσουν όλα τα σπίτια φιλοξενίας, εν τούτοις τίποτε δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα. Οι νομοθετικές παρεμβάσεις παραμένουν ίδιες, οι συνέπειες γίνονται κάθε μήνα πιο ορατές, και τα Χωριά SOS συνεχίζουν να λειτουργούν με δεμένα χέρια.

Το πρόβλημα δεν είναι τυπικό. Είναι βαθιά ουσιαστικό. Αφορά την ίδια την υπόσταση των Παιδικών Χωριών SOS και των παιδιών που θα έπρεπε να προστατεύονται από αυτά. Εάν δεν αλλάξει το νομικό πλαίσιο, το ελληνικό παράρτημα ενός διεθνούς θεσμού με μακρά ιστορία κινδυνεύει να καταλήξει σκιά του εαυτού του. Και όσο οι πόρτες των Παιδικών Χωριών SOS παραμένουν κλειστές λόγω ενός γραφειοκρατικού παραλογισμού, η υπόθεση αυτή δεν είναι απλώς ένα διοικητικό λάθος. Είναι μια ηθική αποτυχία.

Διαβάστε επίσης:

Ανυποχώρητοι οι αγρότες παρά την παρέμβαση του Αρείου Πάγου – Ηχηρή απάντηση από τα μπλόκα στις απειλές για συλλήψεις

Σοβαρό τροχαίο στην Ιονία Οδό: Αναποδογύρισε νταλίκα και εγκλωβίστηκε ο οδηγός

Κληρονομικό δίκαιο: Ρύθμιση και για 14.000 εκκρεμείς διαθήκες για θανάτους πριν την 1η Νοεμβρίου