Συχνά στη ζωή μας νιώθουμε ότι χάνουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας όταν οι άλλοι προλαβαίνουν τις κινήσεις μας. Η Τουρκία υφίσταται συνεχή απώλεια διπλωματικού χώρου.

Με πολιτική αλαζονεία και παντελή αποτυχία στρατηγικών επιλογών ο Πρόεδρος Ερντογάν παγιδεύει καθημερινώς τη χώρα του σε έναν φαύλο κύκλο:

– Απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο τη στιγμή που όλος ο κόσμος αναζητά τρόπους να μη γενικευθεί ο πόλεμος που προκάλεσε η Ρωσία στην Ευρώπη.

– Επιτίθεται στις ατλαντικές επιλογές της Σουηδίας και της Φινλανδίας, όταν ολόκληρη η συμμαχία με τη συσπείρωσή της επιδιώκει να πείσει τον Πρόεδρο Πούτιν ότι οι ισχυρισμοί του για να δικαιολογήσει την εισβολή στην Ουκρανία δεν ευσταθούν.

Το ΝΑΤΟ προχωρά σε διεύρυνση μόνο όταν οι ενδιαφερόμενες προς ένταξη χώρες υποβάλλουν το αίτημά τους με έγκριση των εθνικών τους κοινοβουλίων. Το αίτημα εξετάζεται πολύ προσεκτικά από τα αρμόδια όργανα της συμμαχίας, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή πραγματικότητα και τις παγκόσμιες εξελίξεις.

Παρά τη σαφή γνώση της πραγματικότητας των διεθνών σχέσεων ευρωατλαντικής συμμαχίας και Ρωσίας, ο Πρόεδρος Πούτιν επέλεξε να παραβιάσει τις συνθήκες προσέγγισης με τη Δύση, την Ε.Ε., το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Στη βίαιη πολιτική, που μέχρι σήμερα αποδεικνύεται αποσταθεροποιητική για την παγκόσμια ειρήνη και ανάπτυξη, ο Β. Πούτιν βρίσκει αρωγό και συνοδοιπόρο τον Τ. Ερντογάν.

ΑντιΝΑΤΟϊκές κινήσεις

Η απόφασή τους να βιάσουν τις προϋποθέσεις σχέσεων των μελών της συμμαχίας με τη Ρωσία, όπως οι συνέργειες Άγκυρας – Μόσχας στη Συρία, το αντιαεροπορικό σύστημα S-400, το πυρηνικό πρόγραμμα της Ρωσίας στο Ακουγιού, η συστράτευση των δύο κατά της Σουηδίας και της Φινλανδίας, που αποφάσισαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, αποτελεί καταφανέστατη πρόκληση, καθιστώντας την καθημερινότητα των διεθνών σχέσεων ιδιαίτερα επισφαλή.

Οι τουρκικές επιλογές, που αποδυναμώνουν τη βορειοατλαντική γεωστρατηγική, κυρίως στην ανατολική και νοτιοανατολική πτέρυγα της συμμαχίας, σε συνδυασμό με τις μονοπωλιακές ενεργειακές πολιτικές ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, αναδεικνύουν τον ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή.

Οι επιλογές της Αθήνας

Οι στρατηγικές επιλογές της Αθήνας ενδυναμώνουν τις ατλαντικές πολιτικές σταθερής γραμμής αμύνης και ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρώπη, που εκκινούν από τις βορειότερες περιοχές της συμμαχίας, καταλήγουν στη νοτιότερη θάλασσα, την ανατολική Μεσόγειο, και στην ευρύτατη περιοχή ΜΕΝΑ.

Η συνάντηση του Προέδρου των ΗΠΑ και του Έλληνα πρωθυπουργού επιβεβαίωσε σε παγκόσμια κλίμακα ό,τι προσεκτικά οικοδόμησε η Αθήνα τις τελευταίες δεκαετίες, πολύ πριν εισέλθουμε στον 21ο αιώνα.

Ο Πρόεδρος Μπάιντεν στην κοινωνική εκδήλωση που ακολούθησε τη σοβαρότατη συνάντησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό δεν παρέλειψε, επειδή γνωρίζει πολύ καλά τη σημασία των συμβολισμών, να καλέσει τον σεβασμιότατο αρχιεπίσκοπο Αμερικής να χαιρετίσει πρώτος την εκδήλωση τιμής για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, να κάνει το σύμβολο του σταυρού με τον ορθόδοξο τρόπο και να θυμίσει σε όλους ότι η Ελλάδα, χώρα πολιτικής σταθερότητας και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, προσέρχεται στη διεθνή συνεργασία που απαιτεί η εποχή, όπως ακριβώς τόνισε και πρόβαλε με την ομιλία του, την επόμενη ημέρα, ο Έλληνας πρωθυπουργός απευθυνόμενος προς τη Γερουσία και το Κονγκρέσο.

Η εξελισσόμενη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών και η υπό συζήτηση αγορά των μαχητικών αεροσκαφών F-35, πέμπτης γενιάς, με προοπτικές συμμετοχής σε πρόγραμμα συμπαραγωγής, επιβεβαιώνει το άριστο επίπεδο κατανόησης και κοινών σχεδιασμών σε όλα τα επίπεδα των σχέσεων αναδεικνύοντας τις δυνατότητες της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις σύγχρονες πολιτικές, στρατηγικές, αλλά και τεχνολογικές απαιτήσεις που επιβάλλει η πραγματικότητα της εποχής μας.

Η τουρκική προκλητικότητα

Η Τουρκία αντιμετωπίζει πλέον με ακρότατη προκλητικότητα και ανταγωνιστική διάθεση κάθε θετική εξέλιξη στο συμμαχικό πλαίσιο. Το γεγονός καταγράφεται και προβληματίζει συνολικώς την ευρωατλαντική συμμαχία.

Η συνεχής παραβίαση των ορίων της ελληνικής κυριαρχίας στον αέρα και τη θάλασσα ανησυχεί τις Βρυξέλλες τόσο σε επίπεδο ΝΑΤΟ όσο και Ε.Ε. Παρά την ήπια πολιτική (soft policy) που επιλέγεται κυρίως στη βορειοατλαντική συμμαχία δεν χρειάζεται να είσαι και ιδιαίτερα μυημένος στις διεθνείς σχέσεις για να αντιληφθείς τι ακριβώς υποκρύπτει η γλώσσα που χρησιμοποιείται προκειμένου να αντιμετωπισθεί η Τουρκία.

Η Ελλάδα επιλέγει τη δημιουργική διπλωματία, τη σταδιακή οικοδόμηση πολιτικών και στρατηγικών πλεονεκτημάτων, αντιλαμβανόμενη ορθότατα τις συνολικές απαιτήσεις της διεθνούς κοινότητας. Η ξεκάθαρη τοποθέτηση σε θέματα αρχών αποτελεί σταθερή διπλωματική επιδίωξη της χώρας μας, η οποία διαχρονικά προβάλλει τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την εφαρμογή των αποφάσεων του ΟΗΕ και της Ε.Ε.

Τονίσθηκε πολλές φορές τον τελευταίο καιρό, ακόμη και πριν πραγματοποιηθεί η συνάντηση των δύο ηγετών στην Ουάσιγκτον, ο καθοδηγητικός ρόλος που ασκεί η Αθήνα σε συνεργασία με πολλές χώρες στην ευρύτερη περιοχή μας.

Οι δράσεις που επιλέγονται συμβάλλουν στην προσπάθεια σταθεροποίησης της περιοχής και στην εκτόνωση των εντάσεων, γεγονός το οποίο η Τουρκία αδυνατεί να διαχειρισθεί.

Η τουρκική ηγεσία, με αγωνία και ερασιτεχνικά επικίνδυνους ελιγμούς, προσπαθεί να ενταχθεί στη νέα γεωστρατηγική πραγματικότητα. Η αγωνία του Προέδρου Ερντογάν εντείνεται από την αναποτελεσματικότητα των επιλογών του και μεγιστοποιείται με ακρότητα έναντι όλων, ακόμη και του λαού του, ενόψει των επερχόμενων εκλογών.

Η ηγεσία της Τουρκίας επιλέγει να αποτελεί μέρος της διεθνούς εκτροπής, γεγονός που εντείνει έτι περαιτέρω τις εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις που δέχεται η Άγκυρα.

Αναζητά διεξόδους όχι μόνο από την Αθήνα αλλά και από φιλικότερες προς την Τουρκία χώρες, παρόλο που ο Πρόεδρος Ερντογάν βυθίζεται όλο και περισσότερο στην πολιτική περιδίνηση που έχει προκαλέσει.

Η κατηγορία προς τη Στοκχόλμη, αλλά και το Ελσίνκι, περί στήριξης τρομοκρατών μόνο ανησυχία μπορεί να προσθέτει διεθνώς. Οι Κούρδοι που καταφεύγουν διωκόμενοι προς τις χώρες της Ευρώπης δεν επέλεξαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τις οικογένειές τους για να στήσουν αντάρτικο ανατροπής του Ταγίπ Ερντογάν.

Εξαναγκάσθηκαν να αναζητήσουν προστασία έξω από την πατρίδα τους για να ζήσουν ελεύθεροι και ασφαλείς με τις οικογένειές τους. Η Τουρκία συνεχίζει να τους καταδιώκει και στο εξωτερικό.

Σχηματίζει ομάδες διωκτών και κατευθύνει τις παράνομες δραστηριότητες μέσα από τα προξενεία, όπως ακριβώς πράττει και στην Ελλάδα. Εθισμένη σε αυτές τις πρακτικές η Άγκυρα βιντεοσκοπεί παράνομα το εσωτερικό των διαπιστευμένων στην Τουρκία ξένων διπλωματικών και προξενικών αρχών αποφασίζοντας να δημοσιοποιεί την παρανομία της κατά βούληση, επικαλούμενη το δίκαιο, όπως έπραξε για να «ξεμπροστιάσει» με τη δολοφονία Κασόγκι τη Σαουδική Αραβία, στην αρωγή της οποίας προστρέχει τελευταίως.

Χρειάσθηκε πολύς χρόνος για να κατανοήσει κυρίως η Ευρώπη, με τις αυξημένες ευαισθησίες στα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι οι τουρκικές επιλογές δεν συνάδουν με το σύστημα αρχών και αξιών που υπηρετεί κάθε σύγχρονη δημοκρατία.

Οι έγκαιρες και εμπεριστατωμένες ενημερώσεις της Αθήνας σε όλες τις διεθνείς συναντήσεις και διασκέψεις για τον ρόλο της Τουρκίας αντιμετωπίζονταν με «ευγένεια», ενώ σήμερα με αυξημένη ανησυχία σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Χαρακτηριστικά εκτροπής

Ορισμένοι Ευρωπαίοι ακαδημαϊκοί και πολιτικοί, λιγοστοί, ήδη από το 2000, με έκδηλη ανησυχία, επισήμαιναν την τουρκική συμπεριφορά που έφερε έντονα χαρακτηριστικά εκτροπής.

Η Άγκυρα, πολύ πριν τον Πρόεδρο Ερντογάν, επιλέγοντας πολιτικές εκφοβισμού, καταπίεσης, καταπάτησης των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων, χαρακτηρίζει κάθε διαφωνούντα ως τρομοκράτη. Η ολοκληρωτική αντίληψη του «σφραγίσματος» του αντιπάλου έχει καταδικασθεί απολύτως από κάθε δημοκρατική πολιτεία, πρωταρχικά στην Ε.Ε., που γνώρισε τη φρίκη ολοκληρωτικών συμπεριφορών και του Ολοκαυτώματος.

Η άμεση αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στις παραβιάσεις της Τουρκίας αποτελεί μία αντίδραση που ικανοποιεί κάθε δημοκρατική κοινωνία. Τη συνάντηση Μπλίνκεν – Τσαβούσογλου, αμέσως μετά την αναχώρηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και της ελληνικής αντιπροσωπείας από τις ΗΠΑ, κατέστρεψε με τις επιλογές του ο Πρόεδρος Ερντογάν.

Ο Τούρκος Πρόεδρος είναι βέβαιος ότι η γραμμή αμύνης του ΝΑΤΟ μετατοπίζεται δυτικότερα, εκεί ακριβώς όπου υπερτονίζεται ο ρόλος της Ελλάδας. Η πραγματικότητα της πολιτικής υποχρεώνει την Τουρκία να αποζητά πλέον ασφάλεια των ανατολικών και νοτίων συνόρων της από το ΝΑΤΟ, λησμονώντας ότι την ευκαιρία αυτή την απεμπόλησε όταν, αφήνοντας τους διακινητές λαθρεμπόρους να εκμεταλλεύονται τη δυστυχία κάθε πρόσφυγα, Σύρου και άλλων, απέκλειε ΝΑΤΟϊκή παρουσία στα σύνορα με τη Συρία, ενώ επίσης αρνήθηκε την παρουσία του ΝΑΤΟ στα νησιά και τη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου.

Η παρουσία ΝΑΤΟϊκών σχηματισμών στη νοτιοανατολική Τουρκία, σε συνδυασμό με την οικονομική βοήθεια της Ε.Ε. για περίθαλψη των προσφύγων, θα διαμόρφωναν διαφορετική γεωστρατηγική πραγματικότητα στην περιοχή, αλλά και τη Μέση Ανατολή.

Η Τουρκία τορπίλισε τα κοινά γεωστρατηγικά συμφέροντα προκαλώντας ρωγμές στην αμυντική στρατηγική της συμμαχίας και με τον τρόπο αυτό διευκόλυνε την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή. Η Άγκυρα πρέπει να αντιληφθεί ότι η αλληλοενημέρωση συμμάχων και εταίρων καθίσταται απαραίτητη ως συνέπεια της παραβατικότητας και των απειλών πολέμου που εκτοξεύει η Άγκυρα προς κάθε κατεύθυνση και κυρίως κατά της Ελλάδας και της Κύπρου. Ο κύριος Ερντογάν με τις επιλογές του κατέρχεται καθημερινώς την κλίμακα αξιοπιστίας, καταστρέφοντας κάθε προηγούμενο σκαλί που θα του επέτρεπε να ανακτήσει θέση εμπιστοσύνης μεταξύ των συμμάχων.

Γίνεται αντιληπτό ότι η αποστολή του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον επέτυχε σε όλα τα επίπεδα επειδή προώθησε τις ελληνικές επιδιώξεις, εξασφάλισε διεθνή πολιτική υποστήριξη, ανέδειξε την αξία της στρατηγικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ αλλά και τη συμβολή της Ελλάδας στην κοινή προσπάθεια εκτόνωσης των διπλωματικών και ένοπλων συγκρούσεων στην περιοχή μας και στην Ευρώπη.

Η καλή γνώση του διεθνούς πεδίου που διαθέτει η χώρα μας και οι πρωτοβουλίες της συντονίζονται με τη συνολική προσπάθεια αποκατάστασης της ειρήνης και της συνεργασίας. Η Τουρκία από την άλλη πλευρά παρασύρεται στην απόγνωση της ηγεσίας της, που μετατρέπεται σε επικίνδυνη περιδίνηση επειδή ο αμύητος δεν μπορεί να επιτύχει τον περιστροφικό διαλογισμό των δερβίσηδων Μεβλανά.

Η συμπεριφορά του γείτονα προφανώς και μας προκαλεί, εντάσσεται στα ύψιστα επίπεδα διπλωματικής αξιολόγησης και αμυντικής ετοιμότητας, αλλά ευτυχώς δεν απορροφά πλέον το μέγιστο του πολιτικού και διπλωματικού μας κεφαλαίου, επειδή ευστόχως δεν αποτελεί τη μοναδική προτεραιότητα των γεωστρατηγικών μας στοχεύσεων.

*Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης επί τιμή

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Μετά τα εσωκομματικά επιστρέφει στο «σκληρό ροκ»

ΚΚΕ για τις τουρκικές προκλήσεις: Κατέρρευσαν ευρωατλαντικά παραμύθια και κλίμα εφησυχασμού

Ελπίδες για το καλύτερο, φόβοι για το χειρότερο