Όταν το αφεντικό της Κόζα Νόστρα, Σαλβατόρε Τότο Ριίνα συνελήφθη το 1993, αφού το όνομά του φιγουράριζε στη κορυφή της λίστας με τους πλέον καταζητούμενους μαφιόζους, ζούσε με άνεση στο Παλέρμο με τη γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά τους. Ύστερα από 13 χρόνια ο κολλητός του, που ζούσε σαν ασκητής τρώγοντας τυρί και διαβάζοντας την Βίβλο σε μία καλύβα βοσκού, κοντά στο Κορλεόνε, έπεφτε στα χέρια των αρχών.

Για χρόνια, μόνο ένας από τον κλειστό κύκλο του Ριίνα, που θεωρείται υπεύθυνος για εκατοντάδες θανάτους, μεταξύ των οποίων δικαστές, ιερωμένοι και πολιτικοί, παρέμενε ασύλληπτος. Ο άνθρωπος που ήταν διαβόητος για τον πλούτο του και την αγάπη του για τα γρήγορα αυτοκίνητα, που είχε αμέτρητες γυναίκες στο πλάι του και του άρεσε η χλιδάτη ζωή, κατάφερνε να διαφεύγει χωρίς να απομακρύνεται από το σπίτι του. Ο άνθρωπος που έλεγε «γέμισα μόνος μου ένα νεκροταφείο» διέφευγε από τον αστυνομικό κλοιό, γιατί είχε εξασφαλίσει την κάλυψη όλων στην «επικράτειά του», την κωμόπολη Καστελβετράνο και στην επαρχία Τράπανι. Εκατοντάδες αστυνομικοί είχαν ασχοληθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες με το εντοπισμό και την σύλληψη του αρχιμαφιόζου, χωρίς επιτυχία. Έγιναν πολλές συλλήψεις ατόμων που βρισκόταν στο περιβάλλον του, μεταξύ των οποίων η αδελφή του Πατρίτζια, αλλά παρά τις ελπίδες ότι έκλεινε ο κύκλος γύρω του, κανένας από τους συλληφθέντες δεν μιλούσε.

«Όταν ρωτούσες που βρίσκεται ο Ματέο Μεσίνα Ντενάρο, οι άνθρωποι έλεγα ότι είτε είναι νεκρός, είτε βρίσκεται στην επαρχία Τράπανι», λέει ο Τζιάκομο ντι Τζιρολάμο, συγγραφέας ενός βιβλίου με βιογραφικά στοιχεία για τον Ντενάρο, με τον τίτλο «ο Αόρατος». «Δεν ήταν από τους μαφιόζους που έφευγαν στο εξωτερικό, στην Βραζιλία ή στην βόρεια Ευρώπη. Δεν χρειαζόταν να χτίσει ένα υπόγειο καταφύγιο όπως οι αρχηγοί της Ντραγκέτα στην Καλαβρία. Είχε κλοιό προστασίας μέσα στην επικράτειά του», λέει ο Τζιάκομο ντι Τζιρολάμο στον Guardian.

Οι αστυνομικοί λένε πως ο Ντενάρο είχε τα χαρακτηριστικά του παλιού, αλλά και του σύγχρονου μαφιόζου. «Όπως οι παλιοί μαφιόζοι, έβλεπε τη μαφία σαν ένα ανώτατο σύστημα, στο οποίο συμμετέχουν λίγοι που αξίζουν αυτή την τιμή», έλεγε το 2014 η Τερέζα Πριντσιπάτο, πρώην εισαγγελέας και μέλος της Εθνικής Υπηρεσίας κατά της Μαφίας (DNA). «Επιτρέπει να μπουν λίγοι στον κύκλο… Αλλά είναι και ένας μοντέρνος μαφιόζος… Είναι αδίστακτος, συσσωρεύει πλούτο, ανακατεύεται με οποιαδήποτε δουλειά δίνει κέρδη και έχει μέθοδο που αποδίδει».

Ο Ντενάρο ήταν το χρυσό παιδί του Σαλβατόρε Τότο Ριίνα, κοντά στους αδελφούς Γκραβιάνο από το Μπρανκάτσιο του Παλέρμο. «Αν συμβεί κάτι σε μένα, ο Ματέο και ο Τζουζέπε (Γκραβιάνο) ξέρουν τα πάντα», έλεγε ο Τότο Ριίνα. Μετά τη σύλληψη του Ριίνα, η Κόζα Νόστρα προσπάθησε να αναδιοργανωθεί, αλλά οι ιταλικές αρχές επενέβαιναν εγκαίρως.

Ο πατέρας του ήταν ένα αφεντικό παλαιάς κοπής, αλλά ο Ντενάρο, που είχε τα παρατσούκλια «ο κοκαλιάρης» και «ο διαβολικός», δεν θα μπορούσε να είναι όπως τα παραδοσιακά αφεντικά της μαφίας. Ήταν άνθρωπος που του άρεσε να επιδεικνύεται και είχε πάθος με τον τζόγο.

«Έγινε μέλος της ομάδας Κορλεόνε, αλλά ήταν πολύ μοντέρνο αφεντικό», λέει ο ντι Τζιρολάμο. «Δεν είχε παντρευτεί, αλλά είχε αποκτήσει παιδί με τη σύντροφό του. Αυτό ήταν αδιανόητο για έναν μαφιόζο παλαιάς κοπής. Επίσης, ενώ τα παλιά αφεντικά ήταν προσκολλημένα στην εκκλησία, εκείνος έλεγε πως ήταν αγνωστικιστής και όχι άθεος».

Η μαφία στην Ιταλία έχει τρόπους να προσαρμόζεται στις αλλαγές των καιρών και ο Ντενάρο είχε καταφέρει να αποκτήσει δύναμη φτιάχνοντας «μια γκρίζα ζώνη», όπου το οργανωμένο έγκλημα συνυπήρχε με τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες. Όπως γράφει ο Τζον Ντίκι στο βιβλίο του «Mafia Republic», η γκρίζα ζώνη είναι «ένα κομμάτι της κοινωνίας όπου η αλληλεξάρτηση των αφεντικών δεν επιτρέπει να τους διακρίνεις και όπου η συνεργασία μεταξύ των αφεντικών της μαφίας και των επιχειρηματιών, ή μεταξύ του όπλου και του laptop, δεν αποβαίνει πάντα προς όφελος του πρώτου».

Η περιουσία του Ντενάρο προήλθε από επενδύσεις στην ενέργεια και από συμβόλαια που εξασφάλιζε από τις τοπικές αρχές για μεγάλα έργα. Πριν από τρία χρόνια συνελήφθη ένας επιχειρηματίας από τον χώρο της αιολικής ενέργειας για χρηματοδότηση του Ντενάρο.

Η Κόζα Νόστρα προκάλεσε την οργή του κράτους μετά τις δολοφονίες δύο υψηλόβαθμων στελεχών των δικαστικών αρχών – των εισαγγελέων Τζιοβάνι Φαλκόνε και Πάολο Μπορσελίνο, το 1992. Μετά τη σύλληψη του Ριίνα, ο Ντενάρο ενεπλάκη σε μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων, το 1993, στο Μιλάνο, τη Φλορεντία και τη Ρώμη, στη προσπάθεια να εκβιάσει το κράτος να αποσύρει την σκληρή νομοθεσία κατά του οργανωμένου εγκλήματος.

Η τελευταία φορά που είχε εντοπιστεί ο Ντενάρο, πριν από την σύλληψή του στο Παλέρμο, την Δευτέρα, ήταν το 1993, στην Τοσκάνη, όταν εξερράγη ένα παγιδευμένο Fiat έξω από την γκαλερί Ουφίτζι σκοτώνοντας τρεις ανθρώπους, τραυματίζοντας περισσότερους από 40 και προκαλώντας καταστροφές σε πολλά έργα τέχνης.

Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σύλληψή του είναι ένας θρίαμβος για την ιταλική αστυνομία, ορισμένοι επισημαίνουν ότι «δεν ήταν ποτέ το αφεντικό». Η Πριντσιπάτο λέει ότι ο Ντενάρο «ήταν μέλος μίας επιτροπής (ελέγχου της Κόζα Νόστρα). Αλλά δεν έφυγε ποτέ από το Τράπανι, όπου ήταν το περιφερειακό αφεντικό».

Κάποια στιγμή έφτασε στις αρχές η πληροφορία πως ο Ματέο Μεσίνα Ντενάρο είχε προβλήματα υγείας. Έκανε χημειοθεραπείες για καρκίνο στο παχύ έντερο που είχε κάνει μετάσταση στο ήπαρ.

Η Πριντσιπάτο πέρασε πολλά χρόνια ακολουθώντας τα ίχνη του Ντενάρο, ιδιαίτερα αφότου προέκυψαν οι πληροφορίες ότι νοσηλευόταν σε διάφορες κλινικές. Ο Ριίνα στο μεταξύ συνέχισε να ελέγχει την οργάνωση μέσα από την φυλακή. Ίσως η επιρροή του Ντενάρο στην Κόζα Νόστρα να είχε μειωθεί λόγω των προβλημάτων υγείας.

Κάποιοι εκτιμούν ότι αφού διέφευγε επί τρεις δεκαετίες, ο Ντενάρο επέτρεψε να χαλαρώσει ο κλοιός προστασίας του, προτιμώντας να κλείσει τον κύκλο της ζωής του σε νοσοκομείο.

Διαβάστε επίσης:

Συντριβή αεροσκάφους στο Νεπάλ: Η συγκυβερνήτης ήταν παντρεμένη με πιλότο που πέθανε σε αεροπορικό δυστύχημα

Κίνα: Μειώθηκε ο πληθυσμός για πρώτη φορά από το 1961 

Καιρός στην Ευρώπη: Πώς ο ζεστός χειμώνας θα βάλει φωτιά στις τσέπες μας το καλοκαίρι