Μιχάλης Δημητρίου

Δεν είμαι η Μαρία… είμαι η Κάλλας

Η πραγματική της ζωή και οι μύθοι 100 χρόνων

Εκδόσεις: Bell

Σελ.: 504

Ένας από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους στις βιογραφίες bigger than life προσωπικοτήτων είναι να ξεχωρίσει ο βιογράφος ή ο συγγραφέας γενικώς, την αλήθεια από τον μύθο, το είδωλο από τον άνθρωπο. Οι καταλυτικές προσωπικότητες είναι σχεδόν αδύνατο να αντιμετωπιστούν έξω από τις φαντασιώσεις που δημιουργεί η φήμη τους. Κατά μία έννοια, προσλαμβάνονται σαν πλάσματα που κινούνται εκτός πραγματικότητας. Η Κάλλας υπήρξε μια οικουμενική καλλιτέχνιδα που ζούσε τον ίλιγγο του ταλέντου της, το οποίο ξεπερνούσε κατά πολύ τη θνητή της μοίρα, δηλαδή την ανθρώπινη διάστασή της. Αυτό ήταν το προσωπικό της δράμα, που ξεκινά από την οικογένεια, μια οικογένεια που βγήκαν όλα τα μέλη της «σκάρτα» για την καλλιτέχνιδα, κι αυτό ήταν μια πληγή αγιάτρευτη, όσες δάφνες κι αν έδρεπε, όση λατρεία και δόξα κι αν απήλαυσε.

Μια άλλη, επίσης, δυσκολία όσον αφορά την προσέγγιση της προσωπικότητας της Κάλλας είναι ότι έχουν γραφτεί πολλά και διάφορα, έτσι που το ξεσκαρτάρισμα όλων αυτών των συγκεχυμένων γνωμών, το ανακάτεμα ανόητων με ευφυείς προσεγγίσεις, να αποτελεί ένα ακόμα εμπόδιο στο να διαφανεί με σαφήνεια η προσωπικότητα της κορυφαίας ντίβας της όπερας. Πάνω από όλα, όμως, στέκει η δυσκολία ή η πρόκληση να κατανοηθεί τόσο η Μαρία όσο και η Κάλλας σαν μια αυτόνομη προσωπικότητα, σαν μία και μόνη γυναίκα που πάλευε να ισορροπήσει την ανθρώπινη με τη «θεϊκή» της διάσταση.

Γνωστό είναι, επίσης, ότι αυτού του μεγέθους οι προσωπικότητες αντιμετωπίζονται με ένα είδος τυφλής λατρείας που δημιουργεί ταυτόχρονα και το αντίθετό της, μια εμμονή άκριτης αμφισβήτησης. Όπως και να έχει, αυτός που καταπιάνεται σοβαρά με μια προσωπικότητα σαν αυτή της Κάλλας έρχεται αντιμέτωπος με μια σειρά προβλημάτων και δυσκολιών σύνθεσης πολλών εκφάνσεων της ιδιαίτερα απαιτητικής και ξεχωριστής ζωής της ντίβας, που ξεπέρασε τα ανθρώπινα όρια μέσα από μια καλλιτεχνική δραστηριότητα από τις πλέον απαιτητικές που μπορεί να υπάρξουν, ενώ τσακίστηκε από καθημερινές μικρότητες…

Από την άλλη, αυτός που επιχειρεί ένα τέτοια εγχείρημα οφείλει να έχει ειδικές ικανότητες πέραν της συγγραφικής, όπως του δημοσιογράφου – ερευνητή, που για το συγκεκριμένο θέμα πρέπει να είναι γνώστης του λυρικού θεάτρου, της κοσμικής κοινωνικής ζωής, της ανθρώπινης συμπεριφοράς, για να μπορεί να αντιμετωπίσει με καθαρότητα τις έντονες διακυμάνσεις ενός ψυχισμού που κατέπληξε τον κόσμο και απογοήτευσε τον ίδιο του τον εαυτό, τη ζωή της ντίβας, την καθημερινότητά της, την ανθρώπινη ανάγκη της να κατέβει από τον ουρανό στη Γη. Το αντίθετο δηλαδή της ανθρώπινης πορείας.

Το βιβλίο που κυκλοφόρησε σε έναν επιμελημένο τόμο από τις εκδόσεις Bell και αφορά την Κάλλας, έχει δύο πολύ ενδιαφέρουσες επισημάνσεις στο εξώφυλλό του: τον τίτλο «Δεν είμαι η Μαρία… είμαι η Κάλλας» και τον υπότιτλο «Η πραγματική της ζωή και οι μύθοι 100 χρόνων». Περιγράφει τόσο λακωνικά και περιεκτικά την ιδιομορφία μιας τεράστιας προσωπικότητας που μέσα της συγκρούεται δραματικά ο κοινός άνθρωπος με την απόλυτη υπέρβασή του. Το βιβλίο υπογράφει ένας δημοσιογράφος παλαιάς κοπής. Δηλαδή, ο τύπος εκείνος του δημοσιογράφου που είναι ταυτόχρονα και λόγιος και γνώστης δεινός της ελληνικής, πεπαιδευμένος και καλλιεργημένος.

Ο Δημήτρης Δημητρίου μας παραδίδει ένα βιβλίο που φιλοδοξεί να μας φιλοτεχνήσει το αυθεντικό πορτρέτο της παγκόσμιας ντίβας της όπερας. Επιλέγει ένα είδος λογοτεχνικής αφήγησης που έχει ως βασικό αφηγηματικό άξονα το άγνωστο τελευταίο καλοκαίρι της Κάλλας στην Ελλάδα, στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής. Ενώ η Κάλλας απολαμβάνει τη φιλόξενη συντροφιά φίλων και δικών της ανθρώπων – που όπως ομολογεί είναι ό,τι πολυτιμότερο γι’ αυτήν, δώρο, μετά τη φωνή της – βρίσκει τον χρόνο να αναλογιστεί εν ειρήνη τη ζωή της. Έτσι, υπάρχει ένα είδος μυθιστορηματικής ανάπλασης της ζωής της Μαρίας Κάλλας που μοιράζεται ανάμεσα στη Μαρία και την Κάλλας, δύο συναρπαστικές ιστορίες σε μια παράλληλη αφήγηση.

Στην εξέλιξή της αυτή η αφήγηση ξεκαθαρίζει τις αληθείς από τις ψευδείς πτυχές της ζωής της, εναλλάσσοντας τη δράση της Μαρίας με αυτήν της Κάλλας, ώσπου στο τέλος ολοκληρώνεται το ένα και μοναδικό πορτρέτο, το βγαλμένο μέσα από μια διαρκή σύγκρουση των δύο διαστάσεων ενός προσώπου. Στο τέλος, καταυγάζει το μεγαλειώδες πορτρέτο της θεϊκής ντίβας, της Κάλλας, που ξεπέρασε τα στενά όρια της ανθρώπινης μοίρας, καθώς ερμήνευσε με θεϊκή φωνή ανθρώπινες ιστορίες!

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Η διεθνής των ηλιθίων

Βιβλιόφιλοι: Εκείνο το φθινόπωρο

Βιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας